Өлең, жыр, ақындар

Жылы кеш

Жазғы кеш, жарық айлы, қоңыр самал,
Рахат таза ауасын жұтқанда бал.
Сұлу жұлдыз жымыңдап шақырғандай
Көрікті нұр сәулеме «өзіңді сал.

Толық

Жаңғырып Алтай тауы саласынан

Жаңғырып Алтай тауы саласынан,
Майысқан ағаш, шөптер арасынан.
Деді маған тырысып құтылмасаң,
Сахраның б...іздейсін даласынан.

Толық

Жақсылық көрсем өзімнен

Жақсылық көрсем өзімнен,
Жамандық көрсем өзімнен.
Тағдыр қылды деулерді
Шығарамын сөзімнен.

Толық

Жас жүрек

Жас жүрек, қайда сенің ыстык қаның;
Тап мұндай мұздауыңның айтшы мәнін?
Тәтті үміттің қиялы сәуле беріп,
Ұйықтатпайтын толқынның жойдың бәрін.

Толық

Жарқынбай

Жарқынбай дәулетімен «қадірлі» адам,
Болса да көрдей соқыр, нағыз надан.
Мал мақтатпай қоя ма өтірік-ақ,
Ақыл, ойсыз болса да малдан жаман.

Толық

Жарлау

Құрметті қазақ байдың баласына,
Кіші іні, жасы үлкен ағасына.
Біз де сол жұрт не болса, боламыз деп,
Сахараның ұйықтай бердің даласында.

Толық

Жапырақтар

Гүлдеген, біткен жапырақ,
Бүтақтары салбырап,
Уақыты еді жетілген
Көз тартарлық балбырап.

Толық

Жан қалқам

Енді, әрине, мен бір шөп
Қозғалмаймын тіпті көп.
Қозғалмаймын демеймін,
Толқитын енді жерім жоқ.

Толық

Жан қайда әділетті іздейтұғын

Жан қайда әділетті іздейтұғын,
Адамшылық атақты көздейтұғын.
Тірлік пен өлген күнді бірдей ойлап,
Екі жайдан күдерді үзбейтұғын.

Толық

Жалыну

Қыздырманың қызыл тіл,
Түбіне жетер соны біл,
Бұл алғашқы ауыр жыл,
Еңбек істе, адал қыл.

Толық

Жазғы қайғы

Жаз жетіп, қарлар кетті, сулар ағып,
Күн де тұр жарқ-жұрқ етіп нұрын жағып.
Құлпырып, жүз құбылып жердің жүзі
Қуанбас жан-жануар бұған нағып.

Толық

Ж...

Қарақат көздің сәулесі,
Жүректі түртіп тулатат.
Мен сол ойдың әуресі
Түйінін таппай улатат.

Толық

Ендігі беталыс

Кірді ғой түстен кейін тентек ақылы,
Сертімнің бұл өмірлік ең ақыры:
«Адам — құл өзін жеңіп ұстамаған»
Деген бір Сократтың бар нақылы.

Толық

Екі тышқан (Ғ. Тоқайдан)

Даладан екі тышқан май тауыпты,
Шығынсыз екеуі де жай тауыпты.
Жанжалдасып бұл майды бөлісе алмай,
Маймылға бөлдіруге көңілі ауыпты.

Толық

Ей, махаббат! Ей, достық!

Ей, махаббат! Ей, достық!
Алдама, сендер жалғансың.
Құр мазақтап, мәз болып,
Бойды аулаққа салғансың!

Толық

Дәл осы көзім көрген қыздың жайы

Дәл осы көзім көрген қыздың жайы
Жігіттің жібек арқан еркетайы.
Күлімдеп қара көзден сәуле түссе,
Секілді жер құлпыртқан көкек айы.

Толық

Дүниедегі қызықтың

Дүниедегі қызықтың
Бәрі де арам мен үшін.
Дауасы жоқ бұзықпын,
Талпынбаймын ем үшін.

Толық

Достыма ұмытпастық үшін хат

Шын достым шыбынымдай Шайбайжан,
Болғанда біріміз жан, біріміз тән.
Болса да қырық жыл қырғын ұмытпаспыз,
Сонда да, біраз сөздің реті бар.

Толық

Достыма хат

Уай, дүние, қайда біздің өткен күндер,
Қызықты сауық-сайран еткен күндер?
Сарғая сағынып хатың көргеннен соң,
Түсті ғой еске келіп кеткен күндер.

Толық

Достыма

Бұлтты кетір ойыңнан,
Жазды шығар бойыңнан.
Ақылың болса айныма,
Өз жасаған тойыңнан.

Толық

Дозақ

«Дозақ деген абақты бейнесінде» —
Солай деген молданың сөзі есімде.
Өнерлі барлық ұлтты сонда салса,
Қазақты іздеп бүлінем мен несіне?!

Толық

Дін

Дін деген — өтірікке нану деген,
Көңілге өнбес қиял алу деген.
Қиямет күн ғарасат майданына
Өлген адам тіріліп бару деген.

Толық

Гүләйім

Қай қыз бар бұл қазақта теңге жеткен,
Бәрі де жылай-жылай кемге кеткен.
Бар еді Жарқын атты бір бай кісі
Мырзеке деген атқа қолы жеткен.

Толық

Гүл

Балбырап шыққан жазғы гүл,
Көз тартқандай болады.
Кім біледі, сол түрде
Ер жетеді, толады;

Толық

Бұлар кім?

Бұлар кім үсті-басын мұнар жапқан,
Жалқаулық бір-бірінде алты батпан.
Аяғын алға қарай бір баспайды,
Жолына құрылғандай алмас қақпан.

Толық

Бұл памятым, ал еске

Бұл памятым, ал еске:
Жүрегім сізден көшпеске,
Достық жібін шешпеске,
Күннің нұры сөнгенше,

Толық

Бақыт

Бақыт — құс ұшып жүрген қолға түспес,
Билеуге оны ешкімнің күші жетпес.
Қолыңа құдай айдап бір қондырса,
Барам деп мен анаған ұшып кетпес.

Толық

Барлық ісім қырын қарап

Барлық ісім қырын қарап,
Жалғыз қалдым қасқыр қамап.
Маңым толған бір дүлей жан,
Дос таппадым бәрін сынап.

Толық

Балалық күн

Балалық, сенен артык күнім бар ма,
Бала күнде бойымда мінім бар ма?
Бәріне жетем деймін, алам деймін,
Жас қиялда тоқталып, тыным бар ма?

Толық

Балалық жасым өтесің

Балалық жасым өтесің,
Жігіттікке жетесің,
Орта таудан аса алмай,
Бір шұқырға тығылып,

Толық

Байлық

Байлық-ай, сенің ызаң өтті-ау маған,
Не қылдым өшігерлік, жаным, саған?
Мені көрсең жирендің, теріс қарап,
Әкеңнің менде құны бардан жаман.

Толық

Біреу бай, біреу жарлы

Біреу бай, біреу тере, біреу жарлы,
Көбі зарлап төгіп жүр жас пен қанды.
Атаңды жау шапқанда бірге шауып,
Борсықтар семіріп жүр көміп арды.

Толық

Бір балуанға қарап

Жықсаң бәйге аласың алысқанда,
Қару қып, қайратың сап қарысқанда.
Жындылық - шаппай бәйге бер деп сұрау,
Озсаң, бәйге кім бермес жарысқанда.

Толық

Бір баланың тілек батасы

Оқыт бізді, әкетай,
Қам көңілім болсын жай.
Надандықтан құтқарып,
Қуанта көр, құдай-ай!

Толық

Бір адамға

Бір үйде жиюлы екен қазына мал,
Көрсетті бәрін бізге ақсақал шал:
«Бұрынғы атамызға сыйға берген,
Біздерде мынадай бар, мынадай бар!..»

Толық

Бір адам көп жасады жер бетінде

Бір адам көп жасады жер бетінде,
Мекендеп жақсы жайды ел шетінде.
Зорлықшыл, арам ойлы, ұры болды,
Құралған арамдықтан дәулеті де.

Толық

Аққудай үлбіреген сұңғақ мойын

Аққудай үлбіреген сұңғақ мойын,
Ақ анар, жұпар иіс, мамық қойын.
Мінезді, сөзге епті, әңгіме ұста,
Өмірдің қыздыратын жастық тойын.

Толық

Ақ сәуле

Назды, нәзік, ақ сәуле,
Көздің жасын исең-ау!
Елжіреп жас жүрегің,
Мендей болып күйсең-ау!

Толық

Ақ сәуле күміс жүзді, құндыз қабақ

Ақ сәула күміс жүзді, құндыз қабақ,
Сен гүлсің иіс шашқан жарып сабақ.
Болғанда көзің — жақұт, етің —торғын,
Қасың — ай, шашың — жібек, мамық тамақ.

Толық

Ағайынның азғандығы

Өмірде неше түрлі уды іштім,
Неше түрлі азапқа, жаным, түстің.
Ағайынның ішінен ала шықса,
Жау ішінде бар ма екен сонан күштің.

Толық