Абай болыңыз, кибералаяқтар

Ақпараттық технология кең дамыған заманда кез-келген адам интернет алаяқтардың құрбаны болуы мүмкін! Қара ниеттілер бетпе бет жүздеспей-ақ, таныспай-ақ телефонның арғы жағынан ақша жымқырады.

Интернеттегі алаяқтық – бұл интернет пайдаланушының ақпараттық деректерін немесе қаржылық ресурстарын иемденуге бағытталған киберқылмыскерлердің әрекеттері. Күн сайын көптеген адамдар билеттерді, телефон немесе коммуналдық төлемдерді, интернет-дүкендерден тауарларды онлайн сатып алады. Жалпы алғанда виртуалды әлемнің жылдық айналымы жүздеген миллиард долларды құрайды.

Бұл ақша тек бизнесмендерді ғана емес, киберқылмыскерлерді де тартады. Көптеген онлайн алаяқтар виртуалды әлемнің ажырамас бөлігіне айналды және олардың табысы миллиардтаған. Көптеген алдаудың әдістері мен нұсқалары ойлап табылды, бірақ олардың көпшілігі бірнеше схемалардың біріне сәйкес келеді, олардың қайсысын біле отырып, көптеген қауіптерден аулақ бола аласыз.

Алдаудың ең өрескел және қарабайыр тәсілі. Адам интернет-дүкеннен тауар сатып алады, төлейді, бірақ сатып алу ешқашан келмейді. Басқа сценарийде, жәбірленуші билетті брондайды, тек вокзалда орынды басқа жолаушы алғанын біледі. Бір күндік дүкендер осылай жасайды; көбінесе олар қысқа акция аясында тауарларды әдеттегіден әлдеқайда төмен бағамен ұсынады, ал ақша үнемдегісі келетіндер төлеуге асығады. Мұндай тұзаққа түспеу үшін кем дегенде бір жылдық тарихы бар сенімді интернет-дүкендерде тауарларды (әсіресе қымбат) сатып алған жөн. Құқық қорғау органдары қызметкерлерінің айтуынша, онлайн-алаяқтықтың ең көп тараған әдістері:

• онлайн жарнамалар арқылы өнім немесе қызмет үшін аванстық төлемді немесе толық төлемді алу;
• пластикалық карта шоттарынан ақша ұрлау;
• ақшаны әртүрлі жобаларға, ойындарға, инвестицияларға, ставкаларға және т.б. салу;
• азаматтардың жеке деректерін басып алуға арналған фишингтік сілтемелерді пайдалану.

Полиция қылмыскерлер арасында танымал алаяқтық схемаларының бірі туралы айтты: олар телефон соғып, өздерін полиция қызметкері ретінде таныстырады, содан кейін сіздің атыңызға несие алмақ болған алаяқтарды ұстау үшін арнайы операция жүргізіліп жатқанын түсіндіреді.

Тағы бір түсіндірмеде жалған полицей Ұлттық банкпен бірлескен жұмыс жүргізіп жатқанын айтып, Ұлттық банк қызметкерімен байланыс орнату үшін желіде қалуды сұрайды.

Ішкі істер министрлігі банк қызметкерлері ешқашан картаның деректемелерін сұрамайтынын, сондай-ақ ұялы телефонға келетін кіру кодтарын аударуды талап етпейтінін еске салды.

Мұндай жағдайларда телефонмен сөйлесуді тоқтатып, банк картасында немесе банк сайтында көрсетілген сенімді нөмірге қайта қоңырау шалу қажет.

Ішкі істер министрлігі жұмысының тиімділігін арттыру мақсатында алаяқтыққа қарсы тұру бойынша ұдайы ұйымдастыру-тәжірибелік шаралар қабылдануда. 2021 жылдан бастап киберқылмыспен күресудің 2021-2022 жылдарға арналған арнайы бағдарламасы жүзеге асырылуда.

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз: