Бала-тілі бал

Кіріспе

«Бала тілі бал» деген сөз тек қана әдемі теңеу емес, ол бала сөйлеуінің ерекше әрі таңқаларлықтығын сипаттайды. Баланың алғашқы сөздері ата-аналары үшін ерекше естелікке айналады, өйткені әрбір сөз баланың дүниені тануы мен өз ойын жеткізе бастауын білдіреді. Бұл мақалада бала тілінің қалыптасу кезеңдері мен ерекшеліктері қарастырылады.

Негізгі бөлім

Баланың сөйлеу дағдылары бірнеше кезеңнен өтеді. Әрбір кезеңде бала жаңа тілдік қабілеттерді меңгере бастайды:
1. Айқайлар мен дыбыстар кезеңі
Жаңа туған нәрестенің алғашқы айқайлары мен дыбыстары – оның тілінің алғашқы белгілері. Бұл кезде бала тек физикалық қажеттіліктерін білдіреді, ал ата-аналар оның эмоцияларын дыбыс арқылы таниды.

2. Алғашқы сөздер
Баланың алғашқы сөзі – ата-ана үшін маңызды сәт. Әдетте, бала өмірінің алғашқы 10-12 айларында «мама», «папа» сияқты жеңіл сөздерді айтуға тырысады. Бұл сөздер көбінесе күнделікті қарым-қатынастан туындайды.

3. Сөздік қордың дамуы
Екі жасқа жақын бала сөздерді көбірек меңгере бастайды. Ол өзінің айналасындағы адамдар мен заттарды атай отырып, сөйлеуге белсенді түрде көшеді. Бұл кезеңде бала 50-ден 200-ге дейін сөздерді меңгеріп, оларды қысқа сөйлемдерде қолдана алады.

4. Қарапайым сөйлемдер
Үш жасында балалар сөйлем құрауды бастайды. Олар сөздерді біріктіріп, өз ойын жеткізе алады. Бұл кезеңде сөйлемдердің мағыналылығы арта түседі, бала ересектермен белсенді түрде қарым-қатынас жасай бастайды.

Бала тілінің ерекшеліктері

Бала тілінің ерекшелігі оның табиғи қарапайымдылығында жатыр. Балалар сөздерді қате айтуы мүмкін, кейбір дыбыстарды алмастырады немесе түсініксіз сөйлемдер құрастырады. Мысалы, «ит» сөзінің орнына «тит», «сүт» сөзін «түт» деп айтуы мүмкін. Бұл кезеңде балалардың тілі әлі толық қалыптаспаған, сондықтан олар ересектердің сөзіне қарай бейімделіп, өзінше жаңа сөздер ойлап табады.

Ата-ананың рөлі

Ата-ана баланың тілін дамытуда маңызды рөл атқарады. Баламен көп сөйлесу, оған әңгіме айту және сұрақ қою арқылы баланың тілдік қабілеттерін жетілдіруге болады. Ересектер баланың тілдік дамуына әсер етіп қана қоймай, оған жаңа сөздерді үйренуге көмектеседі. Осылайша, ата-ана баланың ой-өрісін кеңейтіп, оның тілі дамуына оң ықпал етеді.

Қорытынды

Бала тілі – бұл оның танымдық және әлеуметтік дамуының маңызды құралы. Баланың алғашқы сөздері оның айналасындағы адамдармен қарым-қатынас орнатуындағы алғашқы қадамы болып табылады. Сондықтан баланың тілін дамыту үшін ата-ананың қолдауы мен махаббаты аса қажет. Бала тілі бал екені шындық – ол таза, қарапайым және жүректі жылытады.

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау университетінің 3 курс студенті Бердешева Ару

                                                                                                                                                                                                                   "