Қаңтар оқиғасы

    Қаңтар оқиғасы 2022 жылдың 4-13 қаңтар аралығында Қазақстанда орын алған аса маңызды әлеуметтік және саяси толқулар болды. Бұл оқиға алғашында Қазақстанның бірнеше қаласында сұйытылған газ бағасының қымбаттауына қарсы шыққан халықтық наразылық түрінде басталды. Алайда, ол тез арада республиканың түрлі аймақтарына таралып, ауқымды жаппай қозғалысқа ұласты.

   Наразылықтың басталуына себеп болған басты фактор – 2022 жылдың 1 қаңтарынан бастап сұйытылған газ бағасының 60 теңгеден 120 теңгеге дейін көтерілуі. Бұл өзгеріс халықтың тұрмысына ауыр әсер етіп, әсіресе, Қазақстанның батыс өңірлерінде, атап айтқанда, Маңғыстау облысында кеңінен қарсылық туғызды. Осылайша, газ бағасы тек экономикалық мәселе емес, сонымен қатар халықтың жинақталған әлеуметтік және саяси наразылығын оятты. Наразылықтардың тек экономикалық себептермен шектелмегені анық. Халықтың наразылығына жемқорлық, саяси реформалардың болмауы, билікке деген сенімсіздік және әлеуметтік әділетсіздік сияқты мәселелер де әсер етті. Қоғамдағы теңсіздік пен әділетсіздік наразылықтардың одан әрі күшеюіне түрткі болды. Оқиға барысында Алматы, Шымкент, Ақтау, Атырау және басқа да қалаларда тәртіпсіздіктер орын алды. Алматы қаласы оқиғаның негізгі орталығына айналып, мемлекеттік ғимараттар өртеліп, дүкендер тоналды. Қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан билігі арнайы күштер мен әскери бөлімшелерді жұмылдырды. 6 қаңтарда Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев елде төтенше жағдай енгізіп, Ресей бастаған Ұжымдық қауіпсіздік шарты ұйымының (ҰҚШҰ) бітімгерлік күштерін көмекке шақырды. ҰҚШҰ құрамында Ресей, Беларусь, Қырғызстан, Армения және Тәжікстан әскерлері болды. Олар елдегі стратегиялық нысандардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталды. Қаңтар оқиғасы барысында ресми деректер бойынша 227 адам қаза тауып, мыңдаған адам жарақат алды. Сондай-ақ 9 мыңнан астам адам ұсталды. Бұл оқиға Қазақстанның саяси және экономикалық өміріне терең із қалдырды. Мемлекет басшысы Тоқаев оқиғадан кейін бірқатар реформаларды жүзеге асыруға уәде берді. Оның ішінде саяси жүйені қайта қарау, биліктің халықпен диалогын күшейту және жемқорлықпен күресті күшейту міндеттері қойылды.

    Қаңтар оқиғасы Қазақстан тарихындағы ең елеулі оқиғалардың бірі болып, билікке және қоғамға маңызды сабақ болды. Бұл оқиға халықтың әлеуметтік мәселелерін шешудің, экономикалық реформаларды жүзеге асырудың және демократиялық құндылықтарды нығайтудың қаншалықты маңызды екенін көрсетті. Қоғамның билікке сенімін қалпына келтіру үшін түбегейлі өзгерістердің қажет екені айқын болды. Оқиғаның себептері мен салдары әлі күнге дейін зерттеліп, талқыланып жатыр. Бұл үдеріс Қазақстанның болашағына оң әсер етуі үшін әр азаматтың, қоғамның және биліктің бірлескен күш-жігері қажет.

«Journiverse» білім беру орталығының оқушысы: Бектұрған Сезім Тенельбекқызы