Жастардың сындарлы ойлау қабілетін шыңдайтын алаң

  Қостанай қаласының дәл ортасында орналасқан Ыбырай Алтынсарин атындағы мамандандырылған мектеп – гимназия – интернатында 1-ші ақпан күні дебат сүйер қауым тағатсыздана күткен «Ybyrai Cup 4» өтті. 140-жылдық тарихы бар мектепте облыстық деңгейдегі ірі іс-шараның өткізілуі үлкен мәртебе.

  Дебат – бұл белгілі бір тақырып бойынша екі команданың дәлелдер арқылы пікір таластыруы. Басты мақсаты – өз көзқарасын дәлелдеу, қарсыластың аргументтерін жоққа шығару және шешендік қабілетті дамыту. «Ybyrai Cup» дебат турнирінің өтіп жатқанына биыл 4-ші жыл. Оқушыларға, студенттерге арналған бұл іс-шара критикалық ойлау, сенімді сөйлеу, көшбасшылық пен шешім қабылдау дағдыларын қалыптастыруға көмектеседі. Мектептің ішінде Қостанайдың түкпір-түкпірінен келген оқушылар жиналып, бір-бірімен танысады, тәжірибе алмасады да жақсы орта табады. Мен «Ybyrai Cup 4» ұйымдастырушыларына көмектесіп, облыстық турнир туралы ақпарат жинадым. Ең бірінші сұқбатты Бас ұйымдастырушы Гаппаров Жахонгир Абдразаковичтан алдым.

Алғашқы сұрақ: «Ybyrai Cup 4-тен» сіз не күтесіз және қандай нәтиже көргіңіз келеді?

• «Ybyrai Cup» дебат турнирінің бір ерекшелігі – облысымыздың түрлі аудандарынан келген оқушылардың қатысуы. Әрине, ең бірінші шалғай алыс жерлерден келген оқушылардың үздіктер қатарына енуін көргім келеді.
• Дебатқа қатысатын оқушыларға турнир несімен пайдалы? Қандай артықшылықтар сыйлай алады?
• Ол белгілі бір ортада өз-өзін ұстауға, өз орнын тауып, лидерлік және жетекшілік қасиеттерін дамытуға көмектеседі. Дебат арқылы оқушы өзінің сөздік қоры мен ойлау деңгейін ғана емес, белгілі бір мағлұматты толықтай қорытындылап, өз ойымен және сыртқы ортамен байланыстырып, нақты бір шешім қабылдап, оны айналасындағы адамдарға жеткізу қабілетіне ие болады.
• Пікірсайысты жаны сүйетін оқушыларға өзіңізден қандай кеңестер бере аласыз?
• Дебатқа келгенде, пікірсайысқа белсене қатысуды жалғастырыңыздар. Ол сіздерге жұмыс пен оқу барысында ғана емес, күнделікті өмірде де үлкен көмегін тигізеді.
• «Ybyrai Cup 4» дебат турнирі мектебімізде 4-ші жыл өткізіліп жатыр. Осы іс-шараның негізін қалаған сіз. Осы ой сізде қалай пайда болды? Өзіңізге қандай мақсат қойдыңыз?
• Менің дебатпен айналысып жүргеніме көп уақыт болды. Бұл турнирдің ең басты мақсаты, идеясы – Ыбырай Алтынсариннің еңбек жолын насихаттау және өзіміздің қарашаңырағымыздың атағын жоғарылату болды. Еңбек жолын насихаттаушылар қатарына ену – біздің басты мақсатымыз. Біздің мектептің тұрмыс-тіршілігін, күнделікті өмірін, пікірсайыс деңгейін бүкіл облысқа, республикалық алаңға паш ету осы турнирдің арқасында жүзеге асып жатыр.

Бас ұйымдастырушы Гаппаров Жахонгир Абдразаковичтен алған сұқбатым көптеген пайдалы ақпарат берді. Турнирдің жартылай финалына өту үшін командалар үш турда өздерін белсенді түрде көрсетіп, жоғары ұпайларға ие болуы қажет болды. Мен әр айналым сайын кабинеттерге кіріп, командалардың ойындарын тамашаладым. Шынында да, қатысушылар өте мықты екен. Сөз саптаулары, ойларын жүйелі жеткізуі, өз-өздерін ұстауы керемет әсер қалдырды. Әсіресе, қарсыластарын тыңдап, дәлелдеріне нақты жауап қайтару қабілеттері жоғары деңгейде болды.

Жартылай финалға ең үздік деген командалар өтті. Бұл кезеңде бәсекелестік күшейіп, қатысушылардың логикалық ойлау қабілеті, жылдам шешім қабылдау дағдылары айқын көрінді. Әр дебат тартысты өтіп, төрешілер үшін шешім қабылдау оңайға соқпады.

Жоспар бойынша көптен күткен финалдың да уақыты жеткенде, оқушылардың түрлі эмоцияларын байқадым. Финалдық ойын ең қызықты болып шықты. А лигасының ойынын қарап, тақырыпқа байланысты түрлі ойлар мен пікірлер естідім. Қатысушылар бір-бірінен қалмай мықты деңгейлерін көрсетті. B лигасының үздік деген командасынан сұқбат алдым.

• Қайырлы күн, құрметті қатысушылар! Міне, турнирдің финалы да аяқталды. Өздеріңізді таныстыра кетсеңіздер.
• Сәлеметсіз бе! Біз Қостанай ауданы, Балалар шығармашылық үйінен келіп тұрмыз. Командамыздың аты «Баунти». Аты-жөніміз –  Бибатырова Айкерим, Тойшыбек Қарақат.
• Өздеріңіздің турнирдан алған әсерлеріңіз қандай?
• Маған өте қызықты болды. Бар ынтаммен қатысып, бар күшімді салдым. «Ybyrai Cup 4» басталғаннан бері ерекше форматта өтіп жатыр.
• Бұл төртінші ойын болып табылады. Турнир болады деп естігенде «Ybyrai Cup 4» деген атынан күшті, әдемі іс-шара болатынын білдім. Маған өте қатты ұнады. Төрешілер де, балалар да жылы қарсы алды. Бір нәрсе қиындық тудырып жатса, бірден көмектесіп, түсіндіріп отырды. Әр ойын әділетті өтті деп ойлаймын. Ыбырай Алтынсарин мектебіне рақметімді айтамын.
• Тақырыптар ұнады ма? Көтерілген мәселелер көңілдеріңізден шықты ма?
• Иә, себебі соңғы ойнаған тақырып өте өзекті тақырып болды. «Тарихтағы ең үлкен қателік болды ма?» деген сұрақ қойылды. Менің ойымша, осы тақырып бәріне ортақ және маңызды.
• Үлкен мәселе қозғалды, көптеген пікірлер айтылды деп ойлаймын. Бүгінгі барлық тақырыптар ерекше болды. Өзіме түртіп алар ақпараттар айтылды.

Мен турнирда контент жасап жүргенде түсінгенім, дебат – жастардың өз-өзін танып, рухани тұрғыдан өсетін, ақыл-ойы мен тіл байлығын дамытатын бірегей мектеп. Дебат барысында әр қатысушы өз пікірін дәлелдеп, тыңдай білуді үйренеді. Қарсы жақтың көзқарасымен жұмыс істеу, оған жауап қайтара білу, сонымен қатар өзінің пікірін жүйелі әрі әсерлі жеткізу — бұл дағдылар адамның өмірінде үлкен маңызға ие. Дебат жастарды тек біліммен ғана қаруландырмайды, оларды көшбасшылыққа, жауапкершілікке тәрбиелейді. Әрбір пікірталас барысында адам өзіне деген сенімділігін арттырып, қиындықтардан шығудың жолдарын іздеуді үйренеді. Менің ойымша, пікірсайыс әлемге жаңа көзқараспен қарауға мүмкіндік береді.

Облыстық деңгейдегі турнирдің жоғары деңгейде өтуіне өз үлесін қосқан, Бас ұйымдастырушыға көмектескен Бас төреші, 11-сынып оқушысы Кенжебекова Жазирадан алған сұқбатымнан үзінді:

• Сіз былтыр ұйымдастырушы ретінде қатыстыңыз, ал енді биыл Бас төреші атанып отырсыз. Осы жолға не жетеледі? Бұл дәрежеге жету үшін не істедіңіз?
• Сұрағыңызға көп рақмет! Бас төреші атануға менің өз үлесім де, командадағы қатысушылардың да көмегі бар. 9-сыныптан бері көптеген облыстық деңгейдегі сайыстарға қатысып, жүлделі орындарға ие болдым. Қабілетімді көтеріп, тәжірибе жинадым.
• Иә, жұмысыңызды жақсы атқарып жатқаныңыз көрініп тұр. 9- сыныптан бері қатысып жүрмін дейсіз, сол кезде дебатқа не қызықтырды? Қызығушылығыңыз қалай туды?
• Менің негізінен сайысқа, пікірталасқа жаным әрдайым жақын болатын. Бір тақырыпты талқылауға, өз көзқарасымды қорғауға бала кезімнен үйреніп келемін. Мектепте дебат клубының бар екенін біліп, қатысуға ұсынысымды берген болатынмын. Солай, ақырындап турнирларға қатыса бастадым. Бұл ерекше саланың маған ұнайтынын, қолымнан келетінін тез білдім. Жақсы нәтижелер көрсетіп,  міне, бүгін Бас төреші болып отырмын.

Финалдық ойындардың жоғары деңгейде өтуі қатысушылардың да, ұйымдастырушылардың да еңбегін көрсетті. Жетекшілердің және көрермендердің қызығушылығы мен қолдауы ерекше атмосфера қалыптастырды. Турнир соңында жеңімпаз командалар марапатталып, барлығы да алған әсерлерімен бөлісті.

А лигасынан бірінші орынды иеленген Назарбаев Зияткерлік мектебінің «Самрұқ» командасы. Екінші орынды QAZBILIM Ұлттық лицейінің «Ділмар» командасы, үшінші орынды Сырбай Мәуленов атындағы гимназияның «Сөз мерген» командасы иеленді. В лигасының нәтижелері бойынша бірінші орын – «Баунти» , екінші орын – Рудный қаласының «Ақиқат» командасы, үшінші орын – Әулиекөл мектебінің «Үміт» командасы алды. Бұл командалар керемет нәтижелер көрсетті.

Жақсы көңіл-күйде, үздік нәтижелермен «Ybyrai Cup 4» өз мәресіне жетті. Қатысушылар тек білімдерін ғана емес, көшбасшылық қасиеттерін де шыңдады, өздерін көпшілік алдында сенімді көрсетуді үйренді. Әрбір айналым мен сөзсайыс — жеке тұлғаның өсуіне жол ашатын сәттер болды. Барша қатысушыларға үлкен алғысымызды білдіреміз. Осы шараның болашақта да жастардың білім мен тұлғалық дамуына үлкен үлес қосатынына сенімдіміз.

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз: