«Экологияны сақтау: жастардың рөлі»

Экологияны сақтау: жастардың рөлі

XXI ғасырдың ең өзекті мәселелерінің бірі — экология. Қоршаған ортаның ластануы, климаттың өзгеруі, табиғи ресурстардың сарқылуы сынды проблемалар адамзат болашағына тікелей әсер етуде. Бұл мәселелерді шешу тек үкімет пен халықаралық ұйымдардың ғана емес, әрбір азаматтың, әсіресе жастардың белсенді араласуын қажет етеді. Себебі дәл қазір өмір сүріп жатқан ұрпақ — болашақтың иесі. Жастар — жаңашылдықтың, энергия мен идеяның көзі. Сондықтан экологияны қорғауда жастардың рөлі ерекше маңызды.

Жастардың белсенділігі – өзгеріске жол

Қазіргі жастар экологиялық мәселелерге бұрынғы ұрпаққа қарағанда көбірек мән береді. Бұл — ақпараттың қолжетімділігі мен сананың жаңаруының көрінісі. Әлеуметтік желілер, деректі фильмдер, ғылыми мақалалар арқылы жастар экологиялық жағдайдың күрделілігін терең түсініп отыр.

Факт: 2021 жылы БҰҰ-ның қоршаған орта бойынша сауалнамасына қатысқан 18-30 жас аралығындағы жастардың 78%-ы экологиялық дағдарысты өз болашағына төнген басты қауіп ретінде атап өткен.

Грета Тунберг феномені – жастар дауысы

Экология үшін күресте жастардың үнін бүкіл әлем ести бастағанының бір дәлелі — швед экобелсендісі Грета Тунбергтің қозғалысы. Ол 15 жасында мектепке барудан бас тартып, Стокгольмдегі парламент алдында "Климат үшін жұма" атты жалғыз адамдық пикетке шықты. Бұл бастама кейін әлем бойынша "Fridays for Future" атты ғаламдық жастар қозғалысына ұласты.

2023 жылға дейін бұл қозғалысқа 7 мыңнан астам қалада 14 миллионнан астам жас қатысты. Олар климаттың өзгеруіне қарсы саясаткерлерден нақты іс-әрекет талап етті. Грета Тунберг жастардың экологияға бей-жай қарамайтынын, олар да шешім қабылдауға лайық екенін дәлелдеді.

Қазақстан жастары мен экологиялық қозғалыс

Қазақстанда да жастар арасында экологиялық сана өсіп келеді. Елімізде көптеген ерікті ұйымдар мен экоклубтар экологиялық акциялар өткізіп, қоғамға оң әсер етіп жатыр.

Мысалдар:

• EcoFriends – Алматыда құрылған жастар ұйымы, қалалық сенбіліктер, пластик жинау, эко-білім беру жобаларымен айналысады.

• "Jasyl El" жасағы – жаз мезгілінде ағаш отырғызып, қоқыс тазалайтын жастардан құралған республикалық қозғалыс. 2023 жылы 20 мыңға жуық студент осы жоба арқылы жұмыс істеп, табиғатқа нақты үлес қосты.

• Eco-Knowledge – университеттерде экология тақырыбын насихаттайтын студенттік клубтар, олар әлеуметтік желілерде белсенділік танытып, семинарлар өткізеді.

Жастар не істей алады?

Экологияны сақтау үшін жастар үлкен немесе ғаламдық бастамалар көтермесе де, күнделікті өмірде мынадай әрекеттер арқылы үлес қоса алады:

1. Қайта пайдалануға болатын бұйымдар қолдану – матадан тігілген сөмке, қайта толтырылатын бөтелке.

2. Қалдықтарды сұрыптау – пластик, әйнек, қағазды бөлек жинап, қайта өңдеу орталықтарына тапсыру.

3. Көлік орнына велосипед немесе жаяу жүру – қалалардағы ауа сапасын жақсартуға көмектеседі.

4. Әлеуметтік желілерде экотақырыпта ақпарат тарату – өз ортасына әсер етіп, өзгелерді де экосанаға тәрбиелеу.

5. Жергілікті экоакцияларға қатысу – сенбілікке шығу, ағаш отырғызу, флешмоб ұйымдастыру.

Факт пен өмірлік шындық

Факт: The Guardian газетінің 2022 жылғы зерттеуінде әлем бойынша 15-24 жас аралығындағы жастардың 80%-ы климат дағдарысы туралы алаңдайтынын, 60%-ы психологиялық тұрғыда экостресске ұшырайтынын айтқан.

Бұл көрсеткіштер жастардың бұл мәселеге тек сырттай емес, жүрекпен қарайтынын білдіреді. Олар енжар емес — өз болашағы үшін нақты әрекетке дайын.

Жастар мен болашақ

Экология – бүгінгі мәселе ғана емес, болашақтың да кілті. Егер қазір әрекет жасалмаса, ертеңгі ұрпақ ластанған ауада тыныс алып, тұщы су таппай қиналады. Сондықтан экологиялық сана тек мектеп сабағы немесе бір күндік сенбілік емес — бұл өмір салты болуы тиіс.

Бүгінгі жастар – ертеңгі инженерлер, заңгерлер, кәсіпкерлер, саясаткерлер. Олардың бойындағы экосезім ертеңгі шешімдерге, жаңа жобаларға, тіпті заңдарға әсер ететін болады. Сол себепті жастардың бүгінгі таңдағы рөлі — тек қатысушы емес, өзгеріс жасаушы.

Қорытынды

Экологияны сақтау — бүкіл адамзаттың міндеті. Алайда жастардың бұл жолдағы рөлі ерекше, себебі оларда энергия, сенім, жаңашылдық пен батылдық бар. Жастар табиғатпен үндестік тапқанда ғана Жер беті де тыныстайды.

Бір адамның әрекеті аз болып көрінуі мүмкін, бірақ миллиондаған жастар бірігіп әрекет етсе, әлем өзгеретіні сөзсіз. Табиғат – біздің ортақ үйіміз. Ал оны сақтау — ең алдымен жастардың болашақ алдындағы борышы.