Табиғат – Тәңір сыйы: Экологияны сақтаудың қарапайым қағидалары”

Табиғат – Тәңір сыйы: Экологияны сақтаудыңқарапайым қағидалары”

Аспанымыз көк, жеріміз байтақ. Бірақ соңғы жылдары сол көк аспан тұманданып, жасыл желек солғын тартып бара жатқандай. Себебі – адамның өзі. Табиғат бізге сыйға тартқан асыл дүниелерді қадірлей алмасақ, ертең ұрпағымызға не қалдырамыз? «Атадан мал қалғанша, тал қалсын» дегенді естідік. Бірақ сол талды қазір кім отырғызып жүр?..

Қоршаған ортаның қазіргі ахуалы

Қазақстанның ірі қалалары – Алматы, Астана, Шымкент сияқты мегаполистерде ауа сапасының төмендеуі, қоқыстың көбеюі, өзен-көлдердің тартылуы – бәрі бізге «оян» деген үндеу салып тұрғандай. 2024 жылғы ресми мәліметтерге сүйенсек, елде жылына 4 миллион тонна тұрмыстық қалдық шығарылады. Оның 90%-ы өңделмей, қоқыс алаңдарына тасталады. Ал бұл дегеніміз – жердің, судың, ауаның улануы.

Табиғатты қалай қорғай аламыз?

1. Қоқысты сұрыптау – үлкен іске апаратын алғашқы қадам

Пластик бөтелкені бөлек, қағазды бөлек тастау – бәлкім сізге ұсақ тірлік көрінер. Бірақ егер әр үй, әр адам осылай жасаса, ел көлемінде миллиондаған тонна қалдық қайта өңделіп, табиғатқа төнген қауіптің алдын алуға болады.

Мысалы, Алматы қаласында жүргізілген пилоттық жоба нәтижесінде 1 жылдың ішінде 500 тоннадан астам қағаз қалдығы қайта өңделіп, 3 мыңға жуық ағаш кесілуден аман қалды.

2. Ағаш отырғызу – өмір егу

«Бір тал кессең, он тал ек» – халқымыздың ғажап тәмсілі. Ағаш – оттегінің көзі, жан-жануардың панасы, жердің сәні. Тіпті бір емен ағашы бір күнде 5 адамның тыныс алуына қажет оттегіні бөліп шығарады екен.

Мысалы, Түркістан облысының Қазығұрт ауданында мектеп оқушылары өз ауылында 1000 түп алма ағашын отырғызып, табиғатпен достықтың жарқын үлгісін көрсетті.

3. Суды үнемдеу – ертеңді ойлау

Судың әр тамшысы – өмір. Күнделікті тұрмыста тіс жуу кезінде су ағызып қою, көлік жууға көп мөлшерде таза су жұмсау – бәрі ысырап.

Менің кеңесім, кранды жума кезінде сөндіріп, жаңбыр суын гүл суаруға пайдалану – өте тиімді амал.

4. Эко-көлік – таза болашаққа жол

Қала ішінде велосипедпен жүру, жаяу серуендеу немесе қоғамдық көлікті пайдалану – көмірқышқыл газын азайтады.

Мысалы, Дания мемлекетіндегі Копенгаген қаласында тұрғындардың 60%-ы күнделікті жұмысқа велосипедпен қатынайды. Бұл қалада ауаның тазалығы Еуропа бойынша жоғары көрсеткішке ие.

5. Эко-білім – ұзақмерзімді нәтиже

Бала табиғатты сүюді мектептен емес, отбасынан үйренуі керек. Экологиялық тәрбие – болашақ ұрпақтың санасына салынатын ең мықты тұқым. Егер әр ата-ана баласына «жерді сүйе біл», «ағашқа тиіспе», «қоқыс тастама» деп үйретсе, ол бала ертең орманын қорғайтын азамат болып өседі.

Сөз соңында айтарым, табиғат – үнсіз ғана төзіп келе жатқан ана. Ол бізге ешқашан тіл қатпайды, бірақ зардап шеккенін сездіреді. Таулардың мұздығы еріп, орман отқа оранып жатса – бұл табиғаттың жоқтауы. Біз сол жоқтауға жауап беруіміз керек.

“Жер – ана, су – өмір, ауа – тіршілік”. Үшеуі де тазармай, ешбір қоғам гүлдене алмайды. Олай болса, қоршаған ортаны қорғау – тек экологтың емес, әрбір саналы адамның борышы. «Судың да сұрауы бар» демекші, табиғат та бізден қамқорлық сұрайды. Кеш болмай тұрып, соны түсінейік…