Психологтарға деген сұраныстың артуы — нені көрсетеді?

Кейінгі жылдары Қазақстанда психолог мамандарға деген сұраныс айтарлықтай өсіп келеді. Бұл — қоғамның психологиялық жай-күйіне деген жаңа көзқарастар мен көкейкесті мәселелердің бір белгісі. Психологиялық көмекке жүгінушілердің көбейуі — стресс, жалғыздық сезімі, әлеуметтік қысым сияқты факторлардың ұлғаюы, сондай-ақ адамдардың психикалық денсаулыққа көңіл бөлуді бастауының көрсеткіші.

Статистика және нақты деректер

1. Мектеп психологтарының жүктемесі
   «Оқу-ағарту министрлігі» хабарлағандай, Қазақстанда бір мектеп психологына шамамен 2000 баладан келеді. Бұл психологтың қызмет міндетінің ауырлығын көрсетеді.  
2. Психологиялық және психиатриялық көмекке жүгінушілер санының өсуі
   Sputnik Қазақстанның дері бойынша, соңғы уақытта Қазақстанда депрессияға түсу деңгейі әлемдік орташа мөлшерден асып кеткен. 
   Сонымен қатар, AstanaTV ақпаратынша, психиатр мен психологтарға жүгінетіндердің саны 3 ай ішінде 20%-ға өсіп, мамандар бұл өзгерісті әлеуметтік проблемалардың ұлғаюымен байланыстырады.  
3. Жұмыс орындары мен сұраныс
   Қазақстанда психолог мамандарына бос орындар саны да өсіп келеді. Мысалы, халыққа қызмет көрсету саласында немесе мектептерде психолог жұмыс орнына деген жарнамалар көбейген. 
   Атап айтқанда, Алматыда инклюзия саласын жақсарту үшін 200 психолог пен дефектолог маманы қажет деген бағдарламалар бар.  
4. Кәсіптік стандарттар мен мамандықтың анықтамасы
   Қазақстанның Еңбекпен қамту және әлеуметтік қорғау министрлігінің (немесе Ұлттық біліктілік жүйесі) платформасында «Психолог» мамандығының кәсіптік стандарттары анықталған. Онда психологиялық диагностика, психокоррекция, кеңес беру, пациенттердің профилактикасы және оңалту қызметтері көрсетіледі.  

Неліктен сұраныс өсіп жатыр?

• Психикалық денсаулық мәселелерінің көбеюі: Қазіргі өмір салты, жылдам өзгерістер, пандемия салдары — бәрі де күйзеліс, мазасыздық, депрессия секілді психикалық денсаулық мәселелерін көбейтті.
• Қоғамдық түсініктің жақсаруы: Бұрын психологқа бару маргиналды нәрсе саналатын болса, қазір көбі психологиялық кеңес іздеуді күшейіп келе жатқан тенденция ретінде қабылдайды.
• Мектеп жүйесіндегі өзгерістер: Мектептерде психолог қызметі заңнамалық түрде кеңейіп, мектеп психологтары балалармен жұмыс жасау, психологиялық қолдау көрсету міндеттерін атқаратын болды.
• Жұмыс нарығындағы мүмкіндіктер: Қаржы, білім, денсаулық сақтау салаларында психологтардың қажеттілігі өсуде. Корпоративтік кеңес беру, жеке практика, психологиялық тестілеу, онлайн кеңес беру — барлығы мүмкіндіктер.

Қиындықтар және сын-қатерлер

• Кадрлар тапшы болуы: Сұраныс өссе де, сапалы мамандар жетпейді. Психология бойынша көп университеттерде білім беріледі, бірақ тәжірибелі, тәжірибеден өткен мамандардың саны шектеулі.
• Қаржыландыру мен инфрақұрылым: Психологиялық қызмет көрсету үшін материалдық ресурстар, арнайы кеңселер, оқыту бағдарламалары, үздіксіз кәсіби даму қажет.
• Сенім мәселесі: Кейбір адамдар психологқа барудан, ішкі мәселелерді ашық айта алмаудан жасқанады. Сонымен қатар, кәсіби емес мамандардың өсуі да қоғамда сенімнің түсуіне әкелуі мүмкін.

Психологтарға деген сұраныстың өсіп жатқаны — Қазақстанда психикалық денсаулықтың қоғам тұрғысынан маңызды тақырып бола бастағанының белгісі. Бұл — өзгеріс, әрі мүмкіндік. Алайда сол өзгеріс сапалы болу үшін:

• еңбек нарығында білікті психологтарды даярлайтын білім жүйесін күшейту,
• психологтардың жүктемесін реттеу,
• қызмет көрсету сапасын қамтамасыз ету,
• және психологиялық қызметтің қолжетімділігін арттыру маңызды.

Егер осы мәселелер дұрыс шешілсе, сұраныстың артуы — қоғамның әл-ауқатының жақсаруының бір айнасы болмақ.