"Садақ"журналының қоғамдағы рөлі

 

 

Тақырыбы: "Садақ" журналы Кіріспе

 

ХХ ғасырдың басында қазақ халқының рухани өмірінде үлкен серпіліс болды. Ол кезде елдің ертеңін ойлаған, ұлттық намысты оятуға тырысқан жаңа буын зиялы жастар қалыптаса бастады. Қазақ қоғамында білім, мәдениет, әдебиет және ұлттық сана мәселелері алдыңғы қатарға шықты. Осы кезеңде қазақ тілінде түрлі басылымдар жарық көріп, халыққа ағартушылық бағыт ұсынды. Солардың бірі — жастардың күшімен шыққан, ұлт рухын көтеруге бағытталған «Садақ» журналы еді.

 

«Садақ» журналы – қазақ әдебиетінің тарихындағы ерекше құбылыс. Бұл басылым тек ақпарат көзі емес, сол дәуірдегі қазақ жастарының ой-пікірі мен шығармашылық әлеуетін көрсеткен рухани алаң болды. Журнал аз уақыт шықса да, оның ұлт санасын қалыптастырудағы маңызы зор болды.

 

Негізгі бөлім

 

1. «Садақ» журналының шығу тарихы

 

«Садақ» журналы 1915 жылы Орынбор қаласында шыға бастаған. Оны Қазан университетінде оқып жүрген қазақ студенттері ұйымдастырған. Журналдың негізін қалаушылар қатарында Міржақып Дулатұлы, Бейімбет Майлин, Сәкен Сейфуллин, Ерғали Алдоңғаров сияқты жас қаламгерлер болды. Журналдың шығуына Ахмет Байтұрсынұлы мен Әлихан Бөкейханның ағартушылық идеялары да зор әсер етті. Олар жастарды ел үшін қызмет етуге, білім алуға және өз ұлтының болашағына жауапкершілікпен қарауға үндеген. «Садақ» атауы кездейсоқ алынған жоқ. Садақ — батырлықтың, дәлдік пен табандылықтың символы. Сондықтан журнал да дәл сол сияқты ұлтқа бағыт көрсететін, ойын ашық жеткізетін рухани «қару» болуды мақсат етті. Журналда саяси және әдеби бағыттағы мақалалар, өлеңдер, сатиралар мен әңгімелер жарияланып тұрды. Жас жазушылар өз шығармалары арқылы елдің жағдайын, қоғамдағы әділетсіздік пен оқу- білімнің қажеттілігін көрсетті.

 

«Садақ» журналының басты мақсаты — жастардың білімін, ой- өрісін кеңейту және ұлттық рухты ояту болды. Онда халықтың сауатын ашу, әйел теңдігі, оқу-ағарту, мәдениет пен әдебиетті дамыту мәселелері жиі жазылды. Журнал беттерінде Бейімбет Майлиннің алғашқы әңгімелері мен фельетондары жарияланды. Ол қоғамдағы әлеуметтік теңсіздік пен қарапайым халықтың ауыр тұрмысын көркем тілмен суреттеді. Сәкен Сейфуллин мен басқа да авторлар жастарды елге адал қызмет етуге, әділдік пен бірлікке шақырды.

 

«Садақ» журналының тағы бір ерекшелігі — оның жастарды шығармашылыққа баулуы. Басылым студенттер мен оқушы жастардың жазған өлеңдері мен мақалаларын жариялап, олардың әдеби қабілетін дамытуға мүмкіндік берді. Сол арқылы қазақ әдебиетіне жаңа есімдер мен жаңа көзқарастар келді. Журналда ұлттық сана мен еркін ойлау идеясы басым болды. Авторлар патшалық саясаттың әділетсіздігін, қазақ қоғамындағы надандық пен кертартпалықты сынады. Олар елдің болашағы тек білім мен бірлікте екенін ашық жазды. Қысқа уақыт өмір сүрсе де, «Садақ» сол дәуірдің ең батыл, жаңашыл және ұлтшыл басылымдарының бірі болды. Оның шығуы қазақ жастарының рухани дамуына үлкен серпін берді.

 

Қорыта айтқанда, «Садақ» журналы – қазақ халқының мәдени және саяси тарихындағы маңызды құбылыс. Ол ұлттың рухани өмірінде жастардың орнын айқындап, олардың қоғамдағы белсенділігін арттырды. Журнал қазақ жастарының өз ұлтына деген сүйіспеншілігін күшейтіп, білім мен еркін ойдың құндылығын дәріптеді. «Садақ» аз уақыт өмір сүрсе де, оның идеясы мен ықпалы ұзақ жылдарға жетті. Бұл басылым кейінгі қазақ баспасөзі мен әдебиетінің дамуына жол ашты. Ол ұлт рухын көтеріп, ел болашағына сенім ұялатқан жастар мінбері болды. Бүгінде «Садақ» журналы - тек тарихи дерек емес, жастардың білімге, еркіндікке және ұлттық санаға ұмтылысының белгісі ретінде мәңгілік мұра болып қалды.

 

Төкен Ақбілек Ернарқызы 

ҚазҰУ-дың 1-курс студенті.

Ғылыми жетекші: ф.ғ.к., доцент Р.С.Жақсылықбаева

 

 

---

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз: