Қазақ баспасөзінің шамшырағы-«Алаш»газеті

Қазақ халқының тарихында елдің еркіндігі мен болашағы, ұлттық сана мен бірлік мәселелері ерекше маңызға ие болған кезеңдердің бірі – «Алаш» газеті шыққан уақыт еді. Сол дәуірде халыққа ой салып, білім мен жаңалыққа шақырған ең маңызды құрал – ұлттық баспасөз болды. Соның ішінде 1916 жылы жарық көрген «Алаш» газеті қазақ қоғамының рухани өмірінде ерекше орын алды.

Газет 1916 жылдың 26 қарашасында Ташкент қаласында жарық көрді. Ол аптасына бір рет шығып тұрған және саяси, мәдени-ағартушылық бағыт ұстанған. Негізгі мақсаты – қазақ халқын білімге, бірлікке, әділдік пен жаңалыққа шақыру, сондай-ақ елдің жағдайын ашық жазу еді.

Газеттің аты – «Алаш» деп аталуы тегін емес. Бұл атау қазақ халқының ежелден келе жатқан ұлттық ұғымы, ұлт бірлігінің белгісі. Сол себепті газет атауы халықты біріктіруге, ұлттық рухты көтеруге үндеді.Басылым беттерінде ел мен жер тағдыры, оқу-білім, әйел теңдігі, мәдениет пен әдебиет сияқты маңызды тақырыптар қозғалды. Газет сол арқылы халықтың көзін ашып, заман талабына сай ойлануға шақырды.«Алаш» газеті қазақ журналистикасында жаңа серпін әкелді. Ол тек жаңалық жеткізетін басылым емес, халықтың ойын білдіретін, пікір алмасатын мінберге айналды. Газет мақалаларында ұлттық намыс, ел болашағы және бірлік идеясы басты орын алды.

Газеттің негізін салушы әрі редакторы Көлбай Төгісұлы (1879-1919)қазақтың алғашқы журналистерінің жазушыларының және қоғам қайраткерлерінің бірі. Оның еңбегі арқасында газет қысқа уақыт ішінде елге танылды. Көлбай Төгісұлы халықтың мұңын айтып, әділетсіздікке қарсы пікірлерін ашық жазды.

«Алаш» газетінде тек саясат қана емес, мәдениет пен руханият туралы да көптеген мақалалар жарияланды. Қазақ әйелдерінің қоғамдағы рөлі, жастар тәрбиесі, тіл мен дін мәселелері жиі көтерілді.Өкінішке қарай, газет ұзақ шыға алмады. 1917 жылы саяси жағдайдың өзгеруі мен қаржы тапшылығы салдарынан оның жұмысы тоқтады. Соған қарамастан, «Алаш» газеті қазақ халқының рухын оятуда үлкен рөл атқарды.

Бұл басылым қазақ қоғамының оянуына, жаңа ойдың қалыптасуына және ұлттық бірліктің нығаюына зор үлес қосты.
«Алаш» газеті кейінгі «Қазақ», «Сарыарқа» сияқты басылымдарға жол ашып, қазақ журналистикасының дамуына негіз салды.«Алаш» газеті – ұлттың рухын көтеріп, еркін ой мен жаңашылдықтың бастауына айналған басылым. Ол қазақ халқының намысын қорғап, ұлт мүддесін жоғары қойған алғашқы рухани мінбер болды.

    ҚазҰУ 1-курс студенті Сұлтанмұрат Амина

Ғылыми жетекші:фил.ғ.к.доцент Р.С.Жақсылықбаева