"Бірлік туы» және Мұстафа Шоқай — Азаттық рухының шырағы

«Бірлік туы» және Мұстафа Шоқай — Азаттық рухының шырағы

 

Қазақ халқының азаттық жолындағы күресі мен рухани оянуының тарихында «Бірлік туы» газетінің және оның редакторы Мұстафа Шоқайдың есімі ерекше орын алады. Бұл басылым — тек ақпарат құралы емес, ұлттың үні, елдік идеяның символы, тәуелсіз ойдың шамшырағы болды.

 

«Бірлік туы» газеті 1917 жылы Ташкент қаласында жарық көрді. Оның алғашқы нөмірі ақпан революциясынан кейінгі саяси дүрбелең кезеңінде, ел тағдыры таразыға түскен сәтте шықты. Газеттің редакторы әрі рухани жетекшісі — Мұстафа Шоқай, ал оның жанында қазақ зиялыларының бір тобы еңбек етті.

 

Ондағы басты мақсат — қазақ халқының санасын оятып, ұлттық бірлікке шақыру, отаршылдық бұғауындағы елдің намысын қорғау еді.

 

Мұстафа Шоқай — қазақтың ХХ ғасыр басындағы ең ұлы қайраткерлерінің бірі. Ол Петербор университетін бітіріп, терең білім алған, саясат пен публицистиканы қатар ұстаған зиялы еді.

 

Шоқайдың әрбір мақаласы — ұлт болашағына арналған үндеу іспетті. Ол Ресей империясының отарлық саясатын батыл сынап, Түркістан халықтарының теңдігі мен өзін-өзі басқару құқығын қорғады.

«Бірлік туы» беттерінде Шоқай «Ұлттың болашағы— бірлікте», «Тәуелсіздік — білім мен рухтан басталады» деген ойларды алға тартты.

 

«Ұлттың болашағы — бірлікте»

 

Бұл мақала 1917 жылы жарық көрген «Бірлік туы» газетінің алғашқы сандарында жарияланған.

Мақалада автор ел ішіндегі алауыздық пен бөлінушіліктің қазақ қоғамына тигізіп жатқан зардабын сын көзбен талдайды. Ол қазақ халқының тағдырының ең басты кепілі — ынтымақ пен ортақ мүдде екенін айтады. 

«Бүгін біріге алмасақ, ертең бәрімізге бірдей сор келеді», – деп жазылған жолдарда автор ұлттың болашағын уайымдайды.

Мақалада Ресей империясының отарлық саясатына сын айтылады. Қазақ даласында саяси еркіндік пен жер мәселесін шешу үшін халықтың саяси сауатын көтеру, өзін-өзі басқаруға үйрену қажеттігі қозғалған.

 

Мақаланың негізгі идеясы – ұлттың азаттығы мен тәуелсіздігіне апарар жол бірлікте екені.

Автор халықты:ел тағдырына немқұрайлы қарамауға,білім мен ұйымшылдыққа ұмтылуға,ұлт көсемдерінің бастамасына сенуге шақырады.

 

Газет беттерінде:саяси жаңалықтар мен ұлттық қозғалыс туралы мақалалар,білім мен мәдениет мәселелері,әйел теңдігі жайлы жазбалар жарияланды.

Бұл басылым сол замандағы қазақтың саяси санасын қалыптастырған алғашқы тәуелсіз медиа мінберлердің бірі болды. 

 

«Бірлік туы» газеті 1918 жылы кеңес өкіметінің орнауымен жабылды. Алайда оның көтерген идеясы — ұлттық тәуелсіздік, рухани азаттық пен бірлік — ешқашан өшкен жоқ.

 

,,Бірлік туы’’— ұлт жүрегінің үні,Мұстафа Шоқай — сол үнің рухы.Олар тарих сахнасында аз уақыт болса да,мәңгілікке қазақ рухының биігіне айналды.Бүгінгі ұрпақ үшін «Бірлік туы» мен Мұстафа Шоқайдың мұрасы — еркін ойдың, ұлттық намыстың және азаттыққа деген сенімнің символы.

 

---