«Жұмысшы» газеті: Қазақ еңбекшілерінің санасын оятқан алғашқы мінбер

Қазақ баспасөзінің тарихында ерекше орын алатын, бірақ көп айтыла бермейтін бір басылым бар. Ол- 1928 жылы жарық көріп, жұмысшылардың білімін көтеруді, құқықтарын түсіндіруді мақсат еткен «Жұмысшы» газеті.

Бұл газет елдегі еңбекші халықтың саяси және әлеуметтік белсенділігін қалыптастыруда үлкен рөл атқарды.

Газеттің құрылуы және мақсат-міндеті

«Жұмысшы» газеті 1928 жылы 1 мамырда – Еңбек күнінде – Кызылорда қаласында жарық көрді. Оны өлкелік партия комитеті мен кәсіподақ ұйымдары бірлесе шығарды. Басылымның негізгі мақсаты:

• жұмысшылардың санасын ояту;

• еңбекші халыққа білім беру;

• құқықтық сауатын көтеру;

• өндірістегі, зауыт-фабрикалардағы жағдайды ашық жазу.

Сол кезеңде қазақ жұмысшыларының көбі сауатсыз болды, заңдарды білмеді. «Жұмысшы» газеті оларға нақты, түсінікті тілмен қажетті ақпарат жеткізіп отырды.

Газет құрылымы және айдарлары

Газет төрт бет болып шықты және әр беттің өз міндеті болды:

1-бет: Халықаралық жұмысшылар қозғалысы

Алғашқы бетте шетелдегі еңбекшілердің ереуілдері, партия қозғалыстары, жұмысшылардың құқық үшін күресі жайлы мақалалар жарияланды. Бұл қазақ жұмысшыларына әлемдегі жағдайды түсінуге мүмкіндік берді.

2-бет: Жергілікті өндіріс жаңалықтары

Екінші бетте Қазақстандағы зауыт-фабрикалардың жұмысы, жұмысшылардың талаптары, тұрмысы, еңбек қауіпсіздігі жайлы материалдар берілді. Бұл ақпарат сол кездің өзінде қоғамдағы үлкен сұранысқа ие болды.

3-бет: «Хабар-ошар»

Мұнда республикадағы саяси оқиғалар, партия қаулылары, социалистік құрылыстың жаңалықтары жарияланды.

4-бет: Денсаулық, білім және жастар

Ең қызық айдарлардың бірі – «Денсаулық жайы». Онда түрлі аурулар, олардан сақтану жолдары, емдеу тәсілдері түсіндірілді.

Сонымен бірге «Жастар тұрмысынан» деген бөлімде жас жұмысшылардың өмірі, тұрмыс жағдайы, үйреніп жатқан мамандықтары туралы мақалалар жазылды.

Жұмысшылар сауатын ашқан мектеп

Газет тек жаңалық жазып қана қоймай, нақты практикалық білім берді. Мысалы:

• «Кәсіпшілер одағы деген не?»

• «Оған қалай мүше болуға болады?»

• «Жұмысшылардың қандай құқықтары бар?»

Осындай «Сұрақ-жауап» айдарлары жұмысшылардың сауатын ашуға үлкен үлес қосты. Бүгінгі тілмен айтсақ, бұл – еңбек құқығы жөніндегі алғашқы кеңестердің бірі.

Ұлтаралық достықты нығайтқан басылым

«Жұмысшы» газеті қазақ және орыс жұмысшылары арасындағы достықты нығайтуға ерекше көңіл бөлді. Ол:

• ортақ еңбек мәселелерін жазды,

• екі ұлттың да тыныс-тіршілігін көрсетті,

• бір-бірін түсінуге бағыт берді.

Осылайша басылым тек ақпараттық құрал емес, қоғамды біріктіретін құндылықтардың насихаттаушысы болды.

Газеттің тарихи маңызы

1930 жылға дейін шығып тұрған «Жұмысшы» газеті – қазақ еңбекшілерінің алғашқы кәсіби басылымдарының бірі,халықтың саяси сауаттылығын көтерген алғашқы идеологиялық мінберлердің бірі болды.

Ол жұмыскерлердің тұрмысын жақсартуға бағытталған ұсыныстарды жариялап, өндірістегі кемшіліктерді ашық көрсетті. Журналистер еңбек адамын қоғамның негізгі күші ретінде танытты.

Қорытынды

«Жұмысшы» газеті – бүгін ұмыт қалғанымен, қазақ баспасөзінің даму тарихында ерекше орын алатын басылым. Ол:

• жұмысшы табының санасын оятты,

• еңбекшілердің әлеуметтік мәселесін көтерді,

• құқықтық сауаттылық қалыптастырды,

• қоғамдағы теңдік идеясын насихаттады.

Бұл газет – еңбек адамын құрметтеуге, оның үнін естуге шақырған алғашқы баспасөз құралдарының бірі болды.

 

Саулетжан Аружан, ҚазҰУ-дың 1-курс студенті

Ғылыми жетекші: фил.ғ.к., доцент Р.С. Жақсылықбаева

---

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз: