Қазақ қоғамындағы «Серке» газетінің рөлі: көтерген мәселе мен қалдырған ізі

XX ғасыр басы - қазақ баспасөзі жаңғырып, ұлттық сана күшейе бастаған кезең. Сол
дәуірде жарық көрген «Серке» газеті қазақ қоғамындағы қоғамдық ойдың қалыптасуына
өзіндік ықпалын тигізген басылымдардың бірі. Бір нөмірімен ғана танылса да, көтерген
мәселелері мен ұстанған бағыты терең мазмұнға ие болды.
1907 жылы Петербургте татар тіліндегі «Улфат» газетінің қосымшасы ретінде шыққан
«Серке» патша үкіметінің қатал бақылауы тұсында дүниеге келді. Соған қарамастан,
газет қазақ халқының әлеуметтік ахуалын ашық айтып, халықты оятуға бағытталған
пікірлер жариялады. Ал негізгі мақсаты - қазақ елін білімге, бірлікке, қоғамдық
белсенділікке шақыру болатын.Газет бетінде көтерілген ең маңызды ойлардың бірі-
жер мәселесі. Мысалы, «Біздің мақсатымыз» атты мақалада автор отарлық саясат
салдарынан қазақ жерінің тарылып бара жатқанын айта келіп, бұл жағдайдың халық
болашағына қауіп төндіретінін түсіндіреді. Мақалада шамамен мынадай мазмұндағы
пікір айтылады: қазақ өз жерінің қадірін білмесе, ертеңгі күні ел ретінде күн көруі қиын
болатыны ескертіледі.Бұл - «Серкенің» тек жаңалық таратумен шектелмей, саяси сана
қалыптастыруға ден қойғанын көрсететін нақты дәлел.Сонымен бірге газетте халықтың
оқу-білімге қол жеткізуі, ел ішіндегі әділетсіздік, қазақтың құқықтық сауаттылығы секілді
мәселелер де қозғалды. Сол кезең үшін бұл өте батыл қадам болатын. Себебі патша
үкіметі мұндай сыни пікірлерді қауіпті санап, басылымды дереу тоқтатып
тастады.«Серке» жарық көрген аз уақыт ішінде қазақ журналистикасына жаңа бағыт
әкелді. Ол кейінгі «Айқап», «Қазақ», «Бірлік туы» сияқты басылымдарға ой салды және
ұлттық баспасөзде қоғамдық жауапкершілік мәдениетін қалыптастыруға ықпал етті.
Әсіресе, халықты ойландыруға арналған өткір сын мен нақты ұсыныстар - оның ең
құнды мұрасы.
Газет тәжірибесі бүгінгі журналистика үшін де маңызды: шындықты ашық айту,
халыққа қажет ақпаратты жеткізу, қоғам мәселесін батыл көтеру - кез келген
баспасөздің негізгі миссиясы. «Серке» осы миссияның алғашқы үлгісін көрсеткен
басылымдардың бірі.