Тақырыбы

Электр өрісінің энергиясы. Конденсаторларды тізбектей және параллель қосу

Мақсаты

• Конденсаторлардың тізбектей және параллель жалғануын қарастыру
• Зарядталған конденсатор энергиясының формуласын алу

Күтілетін нәтиже

• Конденсаторларды жалғау туралы біледі
• Электр өрісі энергиясы мен конденсатордың энергиясын сипаттай алады
• Конденсаторды жалғау, электр өрісі энергиясыбойынша формуласын есептер шығарғанда қолдана алады

Әдістер

• Блум таксономиясы
• Кері байланыс
• Аквариум әдісі
• Жұлдызшалар арқылы бағалау

Керекті жабдықтар

Жұмыс дәптері, АКТ , карточкалар, суреттер, аквариум әдісі, смалийктер мен жұлдызшалар, бағалау плакаты

Сабақ кезеңдері

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

БІЛУ

Кіріспе

 (8 мин)

-Оқушылармен амандасу.

-сыныпты түгендейді

 -кезекшілік қызметін қадағалау

-оқушылардың назарларын сабаққа аудару

-психологиялық дайындық.

-топқа бөлу

Үй тапсырмасын « Сөйлемді толықтыру» әдісі арқылы тексеремін. Яғни, бос орынға тиісті сөзді қойып, сөйлемді толықтырады. Сөйлемдер:

1.... дегеніміз- потенциалын 1В- қа арттыру үшін 1Кл заряд керек болатын өткізгіштің электрсыйымдылығы.

2.  Электрсыйымдылықтың формуласы Кулон заңының формуласы

3.Қатты диэлектриктің болуы жүйенің .... арттырады.

4.Егер өткізгіштер жазық болса  және параллель орналасса, онда конденсатор ..... деп аталады.

5.Электр тұрақтысы неге тең?

6.Диэлектриктің диэлектрлік өтімділігі .... , жүйенің электрсыйымдылығы артады

7.  Электр сыйымдылығының формуласы

8.  9.  Жазық конденсатордың сыйымдылығы

-Мұғаліммен амандасады

-кезекшілік қызметін атқарады

-сабаққа зер салады

 Топтарға бөлінеді.

1-топ Тізбектей

2-топ Параллель

«Сөйлемді толықтыру»

1.Фарад дегеніміз- потенциалын 1В- қа арттыру үшін 1Кл заряд керек болатын өткізгіштің электрсыйымдылығы.

2.

3. Қатты диэлектриктің болуы жүйенің электрсыйымдылығын арттырады.

4. Егер өткізгіштер жазық болса және параллель орналасса, онда конденсатор жазық деп аталады.

5.

6. Диэлектриктің диэлектрлік өтімділігі артқанда , жүйенің электрсыйымдылығы артады

ТҮСІНУ

Тұсау-

Кесер

(2 мин)

Өткентақырыпты байланыстырып,  жаңа сабақтың тақырыбын анықтаймын.

1 мкФ (микрофарад)=10^-6 Ф;

1 нФ (нанофарад)=10^-9Ф;

1пФ (пикофарад)=10^-12Ф.

Өткенді еске түсіріп, сабақ тақырыбын, мақсатын анықтайды, дәптерлеріне жазады.

Жаңа сабақтың  тақырыбын дәптерге жазады.

ҚОЛДАНУ

Негізгі бөлім

(16 мин)

Жаңа сабақты сурет бойынша және АКТ пайдаланып меңгертемін.

Зарядталған конденсатор энергиясы мына формуламен анықталады:

Мұнда q – конденсатор орамының заряды, U – орамдарарасындағыпотенциалдарайырымы.

Зарядталған конденсатордың энергиясы деп олардың электр өрiсiн жасайтын энергияны айтады.

Қажеттi сыйымдылықты алу үшiн конденсаторды батареяға жалғайды. Сыйымдылықтары С₁, С₂, С₃ онденсаторларды параллель жалғағанда батареяның қорытқы электрсыйымдылығы мына формуламен есептеледi:

С= С₁+С₂+С₃  (1 – сурет)

бұл жағдайда конденсаторлар орамдары арасындағы потенциалдар айырымы бiрдей.

Конденсаторларды тiзбектей жалғағанда батареяның сыйымдылығы келесi формуламен анықталады:

(2 – сурет)

Бұл кезде конденсаторлардың заряды тең. Бұл жағдайда қорытқы сыйымдылық батареяға кiретiн кез – келген конденсатордың ең кiшi сыйымдылығынан кiшi болады.

Конденсаторлардың стандарт

бойынша белгіленуі

Жаңа сабақты түсініп, дәптерлеріне түсіреді. Тақтаға назар аударады.

АНАЛИЗ

Бекіту

(6 мин)

Жіңішке және жуан сұрақты екі бағанға бөліп, ұяшық таудау арқылы сұрақтар қоямын. Стикерге бұл сұрақтар жасырын тұр.

1. Сыймдылықтың ХБЖ өлшем бірлігі

2. Жұқа диэлектрик қабатымен бөлінген екі өткізгіштен тұратын жүйе.

3. Конденсаторларды  жалғаудың неше түрі бар?

4. Тізбектей жалғаған кезде конденсаторлар заряды қандай?

5. Жазық конденсатордың сыйымдылығы бойынша өрнегі.

6. Электр өрiсiнiң энергиясы өрiстiң негiзгi қандай шамасы арқылы өрнектеледi?

7. Конденсаторлар қалай жалғанған?

8. Конденсаторлар тiзбектей жалғанған кездегі сыйымдылықтың формуласы.

Сұрақтарға жауап береді:

 1. Фарад

 2. Конденсатор

 3. 2

 4. Тең.

 5.

 6. Кернеулік

 7. Параллель

 8. 

Сергіту сәті

(2 мин)

Бейнекөрініске шолу жасау

Конденсатор қызметі жайлы бейнекөрініс

Бейне көріністен  қандай қорытынды алғандары жайлы түсініктерін айтады

СИНТЕЗ

(6  мин)

Есептер шығару:

АКВАРИУМ әдісі арқылы балықтарда жасырынған есептерді 2  топ өз топтарымен біріге шығарады. Әр балық 1 ұпайдан есептеледі

• Сыйымдылығы  С₁=50 мкФ және С₂=200 мкФ болатын екі  конденсатор берілген. Осыларды тізбектей жалғағанда конденсаторлар батареясының сыйымдылығы қандай болады?
• Сыйымдылығы 2000 мкф конденсаторды кернеуі 600 вток көзіне қосқанда алатын заряд мөлшері неге тең?
• Сыйымдылығы 6,2 пф, кернеуі 120 В конденсатор энергиясын табыңыз.
• Сыйымдылықтары с₁=75 мкф,с₂=58 мкф, с₃=35 мкф үш конденсатор берілген. Осыларды қосып қандай ең үлкен сыйымдылық алуға болады?
• Сыйымдылықтары с₁=20 мкф,с₂=30 мкф, с₃=40 мкф үш конденсатор берілген. Осыларды қосып қандай ең аз сыйымдылық алуға болады?
• Әрқайсысының сыйымдылығы 5 мкф болатын 50 конденсатор параллель жалғанған. Толық сыйымдылықты анықтаңыз.

Аквариумдегі балықтардағы жасырынған есептерді шешеді

Тақтаға есептерді шығарады.

БАҒАЛАУ

Қорытынды

(5 мин)

Кері байланыс (Сабақтың түсінікті, түсініксіз немесе орташа деңгейде болғанын бақылау)

Жұлдызшалар арқылы топтар бағаланады. Ең көп жұлдызшалар жинаған топ жеңіске жетеді.

Оқушылардың пікірлері немесе бағалау критерийі бойынша оларды бағалау, тақырып бойынша үй тапсырмасын беру

Үй тапсырмасы: Тақырыпты оқу. Есептерді шығару.

Әрбір  оқушы  критерий бойынша өзін-өзі бағалайды.

Оқушылар өзара бағалауына түсініктеме береді.

Үй тапсырмасын тыңғылықты жазып алады.