Фольклорлық практика

Баллада

Тост айтып жастық тойында,
Көзімде балқып күндер шат,
Есімде, Сырдың бойында,
"Фольклор жинап" жүрген шақ.
Көрмеппін қырдан мұндай түн,
Сыңсыған Сырың демі жел.
Жырлайтын, әсте тынбайтын,
Әбділда туған Телікөл.
Межеміз сол-тын көздеген,
Жағаттап қартты ауызды,
Жинаймыз көне сөзбенен,
Есті жыр, ескі аңызды.
"Керегін, дей ме, естісін",
Көненің сөзі – тақырып,
Жатады шалдар кешкісін,
"Ауыз ашарға" шақырып.
Қағаз бен қалам қолында,
"Студент - ғалым" жас үміт,
Жүгірдік шалдар соңында,
Аузымыз талай ашылып.
Мен жатқан үйдің иесі дихан-ды,
Күн-түн қырманда.
Келіншегі оның "киесі",
Әйел жоқ мұндай бұл маңда. 
Аялап туған қайныдай,
Балайды мені жақынға,
"Ұқсайсың-дейді,-айнымай,
Газеттен көрген ақынға..."
Оқимын, жеңге хақында,
Жүректен шықса жыр желіп,
"Газеттердегі ақынға
Айнымай ұқсағым" келіп.
Бір күні түсте ояндым,
Кірдім ғой,-деп ем, пейішке.
Өзіндей ғайып аянның,
Үйде жүр әппақ періште.
Оқитын шөрде қайын сіңлі,
Демала кепті ауылға.
Он төртке толған айым сынды,
Және ұқсас жарған қауынға.
Он төртке толған ай жарық,
Түсірді жанға ол да аңыз.
Бір нәзік нұрға байланып,
Қалғандай едік сонда біз.
Өзіндей болып арманның,
Әппақ гүл қауыз ашады.
Жайына қалды шалдардың,
Шақырған "ауыз ашары".
Қағазға түспей жарты жол,
Осалдық қылдым парызға, ал.
Жиналмай қалды фольклор,
Жазылмай жатты аңыздар. 
Домбыра - дәрмен жас жанға,
Кешкісін мені көресің,
Ғашықтық әннің, аспанға,
Шығарған не бір төресін!..
Жеңгеме жетер жан қайда!
Кем көрмей мені Шәмшіден:
"Аумайсың — дейді ондайда,
Теледидардағы әншіден".
Сонда қыз сыртқа шығады,
Масаға түтін түтетіп.
Шағылып айға бұғағы,
Самал мен кешкі лүп етіп.
Нәр алғам жырға сол түннен,
Жанда жоқ титтей тыншығу.
Тербетіп айды толқынмен,
"Ағатын қайран, Сыр – сұлу.
Ұйқтатып "шалын шаршаған",
Шақырып бірде аулаққа,
Тал шарбақпенен қоршаған,
Кірді ертіп жеңгем бау-баққа.
Діңіне талдың сүйеніп,
Қыз отыр балқып - аппақ ай.
Шынтақтап жүйек жиегін,
Адызда қалған мақтадай.
Төбеден төніп таудай түн,
Кеткенде әбден ай батып,
Қауынды айдан аумайтын,
Отырдық үнсіз жайратып. 
Тыңдадық тылсым бау үнін,
Жанымызда біздің аз болып,
Өзінің "ұрлап" қауынын,
Жөнелді жеңгей мәз болып.
Кеткендей өңім түс татып,
Сыйлады жеңгем жан қорек.
Қолыма кетті ол ұстатып,
Мәпелеп екі әңгелек.
Үніміз қалды бақта әлгі,
Қымсыну... Күлу... Тұншығу...
"Жайраңдап ағып жатқан-ды",
Сылқылдап түнгі Сыр - сұлу.
Аржағын қайтем тәптіштеп,
Түсімде көрдім үзігін.
Оянғанымда тал түсте,
Қалдым мен сипап қыз ізін.
Кірбің бар үйде, шамасы,
Жеңешем ойға бойлауда.
"Сезіктеніп қап ағасы,
Әкетті,-деді,-жайлауға".
Қорықтай қалған маралсыз,
Қарадым ұзақ баққа арып.
Мезгілім бітіп, амалсыз,
Мен-дағы кеттім аттанып.
Сүйді де жеңгем бетімді,
Соңымнан қалды сүзіліп.
Үзілген үміт секілді,
Кірпіктен тамшы үзіліп.
Толқынмен жөңкіп ақты жыл,
Сол күннен қалды аздап мұң.
"Хат жазам!.."-деп ем, хат түгіл
Жыр жазбай кете жаздаппын!
Ай жүзген жаздың түнінде,
Тағардай маған мың айып.
Сол бақта ағаш түбінде,
Тұрғандай жеңгем мұңайып.
Көрсетіп үрдіс - үлгісін,
Кірпіктен үзіп мұң ақық.
Арманды қайын сіңлісін,
Отырған сынды жұбатып.
Еске алсам сол бір аруды,
Тоғыспас жолдар созылады.
Жеңгесіз қызға баруды,
Үйрендім кейін өзім-ақ.
Жаныма жылдар нұр жағып,
Озғанда бір күн бір күннен.
Басқа бір баққа ұрланып,
Басқа бір қызбен кірдім мен...
Әніме қосып тың ырғақ,
Қағады қанат жыршы қу.
Баяғы сырды сыбырлап,
«Ағады қайран, Сыр - сұлу...»
Жанымнан кезде ән түлер,
Болайын мен - ақ қарыздар.
Біз жиған осы еді фольклор,
Біз жазған осы еді аңыздар.

---