Балық пен бақа

Лай суға түсті балық амалсыз,
Түк көрместен қалған жандай жанарсыз,
Жүзді ақырын, әлсіреді, аңсады,
Мөлдір көлді шашыраған моншағы.
Күнді аңсады-аппақ нұр боп төгілген,
Лай суда белгі жоқ ол өмірден,
Амал қанша? Тағдыр-осы, қатал. Ал –
Лай суда ойнақтап жүр бақалар.
Қиялыңмен күмбез тұрғыз, тас қаша,
Сен де өмір сүре алмас ең, басқаша.
Бақа біткен бас ауырта бастаса-
Бақалардың ішіне әкеп тастаса.
– Лай суға түсті балық амалсыз.
– Е несі бар. Сіз кәдімгі адамсыз.
– Бақа, балық , түсінемін тірлігін.
Адам неге түсінбейді бір-бірін?!
Түсінбесе Адам ақыл, тілі бар,
Лай суға бір күн келіп жығылар.
Өмір қайтып оралмасын білген сәт,
Өкінеді өтіп кеткен күнді аңсап.
Мен өзімді ұқсатамын балыққа,
Лай суда жүргендігім анық па?!
Анық болса, енді өзің парықта,
Қайда болсын балық қажет халыққа.
Бақаларда жоқ ешкімнің шатағы,
Өзді-өзді бақылдасып жатады.
Басқаларды жамандайтын шаршамай,
Өсекшілер ойлап тұрсаң, дәл солай.
Бақа, балық дегеніме бетіңіз,
Сәл қызарса, мені ғафу етіңіз.
Аздап ұят қалған екен сізде онда,
Адал болып түсіп ек қой біз жолға,
Cол жолымнан жаңылдырма, құдайым,
Жарық күннің ұзақтығын сұрайын.
Қояйын да төбеме екі қолымды-
Адал ет деп тілейін тек жолымды!
Егер тағдыр мұнымды да көп көрсе,
Еңбек етем жерге басым жеткенше-
Өсектерді басып жүрген желкеден,
Қандай жақсы бейнетіңмен өртеген-
Ащы тердің моншақтатып жаңбырын,
Жасалуда менің қиын тағдырым-
Арманыма жетемін деп жүргенде,
Көп күшімді сарқып қойдым кімдерге?!
Айдалаға, босқа қанша от аттым,
Бәлкім, беттің ұятын да жоғалттым.
Соным, сенен кеткендіктен, кеш, Өлең!
Сені аңсап жылап шықтым Кеше мен,
Бұл өмірдің күйбеңі мен сұрқайын,
Өлеңге орап, гүлге орап құртайын,
Деген едім, бақылдаған бақадай,
Ақымақ боп шыға келдім, оп-оңай!
Үндемесең-ақылды деп ойлайды ел,
О, балығым, лай суға бойлай бер.
Тереңінен інжу тапсаң-үндеме,
Сенбейді жұрт таптым деген күнде де.
«Қымбат тастар болу керек мөлдірде,
Лай суда болмайды ғой ол, мүлде».
Деп ойлайды, бұл қалың ел, дүрмек ел,
Мөлдірлікті іздеген боп күн көрер.
Ізеттілік суын бәрі ішкенде,
Ұқсар, бейне лай суға түскенге.
Жайшылықта-елдің бәрі ақылды-ақ!
Қайшылықта – бақа болып бақылдап,
Ызы-қиқу, шу көтеріп маңайға,
Адамдығын ұмытады табанда!
Бақа қалай балық болып жетілмек?
Жатса адамдар бір-бірінің етін жеп…
О құдай-ау, сана жоқ қой балықта,
Ал не дейсіз санасы бар халыққа.
Тындырғандай полигонда бір істі,
Адам өзін өлтіруге кірісті.
Жас желекті улы газбен улады,
Жерді қойып көкке қарап зулады,
Айға арнайы лайықты тор жасап,
Күннің өзін қойғысы бар орға сап…
Ойлан Адам, сүретінің бір өмір,
Ретімен мұңая біл, күле біл!
Қойдым ойбай! Ақыл айта бастадым,
Балық емес, бақа болу – қас қағым.
Барлық тірі мақұлыққа мекенсің,
Қара жерім, сірі мойын екенсің.
Түсінемін, сенде қазір күй бөлек,
Шаршадың-ау, мына бізді сүйрелеп.
Мұңымды енді саған айта бастадым:
Жаңбырларың – сенің нала жастарың,
Күйінгенің – қатып қалған тастарың,
Сүйінгенің – жадыраған аспаның.
Менің де өмірім қас-қағым ғой, қас-қағым,
Қас қақпай-ақ өтіп кетті жас шағым.
Жылдар зулап өтіп жатыр ағылып,
Алыс кетсем қалам сені сағынып.
Кәрі анамдай-қара жерім бол аман,
Қамықсам да саған қайта оралам…
Арсыздарды беру қиын сотқа да…
Ақылыңды аялашы тек қана…
Мен сияқты сен де көрдің көп нала,
Тіршілігім, тоқтамашы, тоқтама!

---