Ізгілік ізімен

Жастарға насихат – нақыл сөздер

Рахым
Иманың кәміл болсын, ақылың мол,
Кәлимаң – жаратқанға жақындық жол,
Алланың әуелгі аты рахман, рахим,
Жандыға, жансызға да рахымды бол!

Жақсылық
Қашан да рахымдылық құпталады,
Өмірде нұрлы жанның нық қадамы,
Адам жоқ мейірімге сүйінбейтін,
Әлемді тек жақсылық құтқарады!

Даналық
Десеңіз: «Түренімді тыңға салам,
Шырқаймын, арман қуып, шыңға барам!»
Сөзіне даналардың маңыз беріп,
Аңызын аталардың тыңда, балам!

Тамыр
Қаймықпа, ойдың қиын, ауырынан,
Аулақ жүр жайдақтардың жауырынан,
Ағаш та көкке бойлап көктеп өсер,
Нәр алып тереңдегі тамырынан!

Ізгілердің ізімен
Даналар айтқан бізге дейін мұны,
Бағыттап ізгі жолға зейіндіні,
Солардың ізіменен еске салып,
Айтамыз, ойлантпаққа кейінгіні!

Ізгілік
Замана күшейтсе де ызғырықты,
Көрсетпе сен ешкімге мұз қылықты,
Ізінен адаспайсың аталардың,
Өмірге өзек қылсаң ізгілікті!

Сәлем мен әдеп
Үйрендің сәлем беріп бала күннен,
Таниды тәрбиеңді сәлеміңнен,
Кердеңдеп, кеуде соқпа, секеңдеме,
Жағарсың көпшілікке әдебіңмен!

Көру мен тыңдау
Талайлар керауызын өтті керіп,
Адамдар көбік сөзден кетті жеріп,
Көз екеу, құлақ екеу, ауыз біреу,
Аз сөйлеп, көп тыңдай бер, көпті көріп!

Ұрыс, керіс
Араға от салады ұрыс, керіс,
Болмайды ұрысқанда дұрыс, теріс,
Аулақ жүр дау-дамайдан, айқай-шудан,
Ынтымақ, сабырменен теріп жеміс!

Теңесу
Пенделер керілдесіп, егеседі,
Боқтасып, бет жыртысып, мә деседі,
Ұрысса жақсы кісі ашу билеп,
Жаманмен жаман болып теңеседі!

Тәкаппар
Тәкаппар өзін-өзі санайды артық,
Кемсітіп өзгелерді сөйлер тантып,
Кердеңдеп, кеуде соғу – көргенсіздік,
Аулақ жүр ондайлардан, ішің тартып.

Көргенсіз
Бір-бірін адам сыйлап, келген сіз деп,
Кетпеңдер үлгі бұзып, жүгенсіз боп,
Тәрбие, әдеп, үрдіс көрмегенді
Сөгеді біздің халық көргенсіз деп!

Ұрыншақ
Өзінен басқа жанды жек көретін,
Соқтығып, әркімге бір кектенетін,
Ұрыншақ, бұзық мінез жарға жығар,
Зардабын асау жастық көп көретін!

Қуат
Бастаушы иман болса жан қуатын,
Шыңдайды қимыл, спорт тән қуатын,
Болмаса жанда – иман, тәнде – қайрат,
Әлжуаз пенде бойын жын буатын!

Дүлей күш
Бәрін де әл жеткеннің баудай көріп,
Басынған, бағынышты жандай көріп,
Имансыз қара күште ұят болмас,
Көз тартып тұрғанымен таудай болып!

Қайрат пен мұң
Адамсың, дара туған, бір данасың,
Өмірге неге өкпелеп, бұлданасың?
Қасқайып, қайрат қылып, ұмтыл алға,
Несіне босқа езіліп, мұңданасың?

Шүкірлік
Шүкір де, бұл өмірге келгеніңе,
Асықпа түбі аманат бермегіңе,
Қайтер ең, келмей кетсең мүлде мұнда,
Жан болып, жарық көрдің жер-көгіңде.

Өмір сыры
Дүние жалған десең, мұңданарсың,
Имансыз шайтанға еріп, жынданарсың,
Адам боп жүріп өтсең өмір жолын,
Ар жағын құдай білер, құп аларсың!

Қайыр
Біреуге қайыр қылсаң, бұлдамай қыл,
Қарымы қайтпады-ау деп жыламай қыл,
Жақсылықты бұлдау да күнә деген,
Бар екен ғақлият сөз мынадай, біл!

Долбар
Сөйлесіп тұрса бір топ жолда, бала,
Бұрылма, құлақ түріп, оған бола,
Үй деп тұр, я болмаса бүй деп тұр деп,
Естімеген нәрсеңді долбарлама!

Тіл
Адамдар араздасса, кім жазықты,
Айтылмай қоймайтұғын шын жазықты,
Қызыл тіл шындық іздеп, мінді қозғап,
Татулық төбесінен ін қазыпты!

Сөз – ине
Жанжалға кім жазықты, тіл жазықты,
Түртпектеп,тыныш жатпай мін қазыпты,
Аузыңа ие болсаң, түк пәле жоқ,
Сөз- ине, адам жаны тым нәзік – ті!

Сенім
Қайдағы күмәнді ойды көп құрама,
Тұманды ой жанды тыныш, тоқ қыла ма?
Қалтқысыз сену керек бір аллаға,
Тексерме, бар ма, жоқ па деп сұрама!

Жан тыныштығы
Жүйкеңді ширатса да жұмыс қырын,
Жазмыштың ойла бұрыс, дұрыстығын,
Бәрі де бір құдайдан деп түсінсең,
Табарсың сонда жанның тыныштығын!

Дау
Сөз қуып, үйір болма дауласуға,
Дауласу соқтырады жауласуға,
Өнбес дау өмір бойы аяғыңа,
Оралып, бөгеу болар алға асуға!

Мұң мен жын
Себепсіз құмар болма мұңдылыққа,
Мұңдылық апарады жындылыққа,
Мұңайсаң, езе бермей, жарқырап шық,
Тәуелді болмайды ғой күн бұлытқа!

Еңбек
Қайғыланба, ерем деп мұңшылдарға,
Сайда қалма, сенем деп шыншылдарға,
Өз жолыңнан жаңылма, озады еңбек,
Бұлбұл болмас, түскенмен шымшық алға!

Ащы сөз
Тіл тигізбе біреуге тектен текке,
Тіл себепкер өштесіп, кектенбекке,
Адамға ащы сөйлеп, ғайбаттасаң,
Ұяларсың күні ертең бетпе бетте!

Әзіл
Тең құрбы дәміменен қылжақтасын,
Әзілдің ар жағында зіл жатпасын,
Көп әзіл аяғында әзәзіл боп,
Аздырып, көңілдерді былғатпасын!

Дәмімен
Ешқашан ешнәрседе шықпа шектен,
Дәмімен бәрі жақсы, татсаң еппен,
Дәрі де у болады мөлшерден тыс,
Өмірде ұтыласың, ұқпай кетсең!

Байыптау
Біреу жұмыс бітіріп, лайық хабар,
Жайып салса, сынама, налып қалар,
Адамды да, сөзді де, қарекетті,
Айыптауға асықпа, байыптап ал!

Байбалам
Абайлап, оймен байқа айналаңды,
Ақылмен албырт көңіл жайланады,
Болады абыройсыз, байыбына,
Бармастан салған адам байбаламды!

Шағыстыру
Естігенді айтуға жарыс қылма,
Тіліңді тый, жағыңды қарыстыр да,
Араға артық-ауыс сөзді тасып,
Адамды бір-бірімен шағыстырма!

Бейпіл сөз
У қосып, зәр құятын бұлағыңа,
Қоқыс, қалдық төгетін құрағыңа,
Бейпіл ауыз ақтарған бәдік сөзді
Қыстырмау керек мүлде құлағыңа!

Қоқыс қопару
Тексердік деп тарихтың ақпаратын,
Өткендердің өсегін ақтаратын,
Ескі сезім егесін қозғайтындар
Ессіз ғой, қоқыс жәшік қопаратын!

Ескі дау
Өмір солай, екі адам егеседі,
Кешіреді, тату боп, кеңеседі,
Соны қайта қопарма, ескі дауды,
Өршіткен оңбағанмен теңеседі!

Ақыл – ой
Сырласпа ойы бұзық жамандармен,
Не табасың дауласып надандармен,
Ақыл, ойың толысып, өссін десең,
Жиі сөйлес ақылды адамдармен.

Аулақ жүр
Бойың тарт арақ пенен темекіден,
Дарақыдан, беталды өрекпіген,
Аулақ жүр, бейпіл ауыз ғайбатшылдан,
Дүлейден, харам пиғыл, дөрекіден.

Өмір мен өлшем
Қалып жоқ, сай өмірдің мөлшеріне,
Барады ағып, тоқтамай жер шегіне,
Бәріне баға берем деп күшенбе,
Өмір сенің сыймайды өлшеміңе!

Өмір жолы
Өмірді жеңіл көрме, ойын қылма,
Бойыңды биікке соз, ойың нұрла,
Әуелі мақсатыңды айқындап ал,
Жүре бер, жолдан тайма, мойын бұрма!

Керуен мен ит
Артыңнан ит үрді деп, үркесің бе,
Керуен көшер, ит қалар күркесінде,
Өзің таңда, итсің бе, керуенсің бе,
Кім боп ертең қалмақсың жұрт есінде?!

Асықпа
Сұрасаң да қай маман дәрігерден,
Сақтан дейді жанталас, әбігерден,
Асығыстық жүйкеңді жеп қояды,
Жұмыстың алма қолға бәрін бірден!

Реніш
Іренжітпей қоймайды өмір сені,
Жеп қоймасын бірақ та көңіл шері,
Түн артынан ұмытпа күн шығарын,
Үміт барда ауыр жүк жеңіл тегі!

Мақсат
Алдымен мақсатыңды айқындап ал,
Айқындасаң, аяңдап, алқынбай бар,
Үздіксіз бір адымнан баса берсең,
Жетерсің, келер күнің жарқын болар!

---