Ауа түстес жыр

әкем Жұмабекке

Өткен күндер әсерлерiнiң өңi әлi
Кеткенi жоқ көңiл — көзiмнен жоғалып,
Бала күнгi әңгiмеге өмiрiммен өзектес,
ауық-ауық, жиi-жиi соғып тұрамын оралып.

– Сөйлеп берсең тiлiңнен сөз емес бал тамады,
Әй, әй, әке, әйтсе де бiтiргенiң шамалы.
Егiн ектiң, жер жырттың, бiрақ одан не пайда,
Осыны да айтшы, әке, мәндi өмiр деп атай ма? –

Деп кергiдiм,
Менiң де кергитiндей жөнiмдi,
Сол бiр оқу жылында еңбек етiп өнiмдi,
Бәрiн беске бiтiргем,
Кiтабым бар оқыған.
Оқу өтсе маңдайдан,
Қалай тыныш отырам.
Айтып салдым бәр-бәрiн, ой келтеде сөз бұзық,
Түктi көрмей шамасы кеткен болды-ау көз қызып,
Айтып салдым бәр-бәрiн, не күтесiң тентектен,
Әкем бiрақ еш қабақ танытпады селт еткен.
Сәлден соң сөз бастады,
Ойға алғанын бақылап,
Айтқан сынды жымыңға толып кеттi атырап:
–Байқа, балам, қыр — сары, менiң бағым көкпеңбек,
Төккен тердi кiм айтар, қане, босқа кеткен деп.
Бұның бәрi Тәңiрдiң iсi десе нанасың,
Бәрiнен де ауасын, ауасын айт, ауасын.
Таза ауамен, қарағым, қолқа тынысың аршылар,
Тек таласпа,
Кiтаптан оқығаның бар шығар,
Бiр адамның ғұмырын асырайды әр шынар,
Олай болса менiң де бiр iзгi iсiм бар шығар.
Оған бола ешкiмнен сый сұраған жоқ күнiм,
Осы менiң бар болса көңiлiмнiң тоқтығы...

Әке сөзi сананы салмақтатты,
Ауа түсiн аңсызда аңғармақ кiм?
Жаңа, жаңа байқадым:
ауа таза
екен, екен мен жұтқан.
Бiлмегенiм,
шығады екен-ау ойнақтап тiлге менiң,
Дұрыс, дұрыс болмапты тiлдегенiм
Әке, сенi,
Кешiргiн,
жүр екен-ау
тек кеуде емес,
сен айтқан сөзден ұқтым,
Сен өсiрген ағашта, гүлде демiм, –
дегiм келдi, ештеңе айта алмадым,
сездiм тек әлдененiң шайқалғанын.
Әкем еккен сол бiр дән көңiлдегi,
түйсiк — топырағыма көмiлгелi
Мен де ауаны тазартқыш өскiндеймiн.
Елемеген еңбегiм ешкiм мейлi,
Болса болсын,
Әйтсе де түйген түйiн –
Өскiн барда әсерлер ескiрмейдi.
Өткен күндер әсерлерiнiң өңi әлi,
Кеткенi жоқ көңiл көзiмнен жоғалып,
Жаңағы жайға өмiрiммен өзектес,
ауық, ауық, жиi-жиi соғып тұрамын оралып.
Содан берi өтiп кеттi қанша күн,
Ең соңғы дем қалып қойды кеудесiнде
қаншаның
Шүкiр, қазiрге тарылған жоқ тынысым,
Алатаудың ақ шыңына басты тiреп жыр жазам,
Өз жайымен жүрiп жатыр жұмысым.

Ауаны сол кiм бередi, адам ба?
Табиғат па?
Оған да
Кездерде бар ой бөлместен кететiн,
Тек кей кезде қапырық боп жететiн
Жаздың күнi тынысты тарылтпаса өте тым.
Бiрақ әсер сол бiр күннен жадымда,
кей сәт қызу байқалғанда қанымда,
Содан берi жатқан дарбыз теңкиiп
Мен үшiн құр қабық емес,
Таза ауаның қамбасындай көрiнетiн секiлдi.
Кейде өмiрде әсерлер бар не түрлi,
Қарапайым әкем де тәңiрi тектес
сезiлетiн секiлдi,
Қапырық күн жел желпiсе бетiмдi,
Сол әкемнiң күс-күс қолы секiлдi
Көрiнедi,
Ей, Таза Ауа, саған мен,
Қолдан келсе жырдан сарай салар да ем,
Көзiң болса кереметiме нанар да ең.
Оған шейiн есебiңнен өзiңнiң
Өзiмдi сәл жеңiлiрек сезiнгiм
Келiп кетсе,
кешiрiм ет,
маған да
оңай емес мына ессiз заманда.
Қиял құсын қанат қаққан ұшырып,
Танауы емес, түйсiгiмен түсiнiп,
Менiң де сол ауа түстес жырыма
Әлдекiмдер жатса деп тұшынып.
Мендегi сол кiсiлiк пен кiшiлiк.

---