Жетіқара белесінде

I. ЖАҢБЫРЛЫ КҮЗДЕ
Қостанайдан, газеттен
Біз тарттық Жетіқараға.
Жаңбырлы күз.
Жаз өткен,
Жол жаман екі арада.
Шоферде де жоқ амал,
Шаршады әбден бітініп.
Судырлайды орамал,
Суық терді сыпырып.
Қара батпақ бар аймақ,
Кедір-бұдыр жол соқпақ.
Алдын жиі абайлап,
Бағдарлайды ол тоқтап.
Не де болса ішінде,
Үндемейді ол бірақ.
Күздің күңгірт кешінде,
Жеткізбейді жол жырақ.
Ауыр жүкті көтеріп,
Алқынғандай машина.
Қайта-қайта жөтеліп,
Қалды қырдың басында.
Жеңілтектеп киініп,
Кеттік енді жаяулап.
Кейде алқынып жүгіріп,
Кейде жалқау аяңдап.
Жел еседі суылдап,
Алда күңгірт тұр адыр.
Шақырды оты жымыңдап,
Жол үстінде бір ауыл.
II. ШАЛ ҮЙІНДЕ
Жан екен бір көңілді,
Біз жолыққан ақсақал.
Көңілі кең көрінді,
Болса да үйі тап-тапал.
Қыж-қыж қайнап үй іші,
Тонған дене жылынды.
Қазандағы ет исі
Қытықтайды мұрынды.
Айтып аман-есендік,
Отырған соң жайласып.
Деді ол:
— Мұнша кешеулеп,
Барасыңдар қайда асып?
Айттық:
— Жетіқараға,
Барамыз,— деп жол жүріп.
Қалыпеді далада
«Көлігіміз» болдырап.
— Саспаңыздар мен саспай,
Орындалар бәрі де.
Арғы жағын сұраспай,
Сөзді бердік кәріге.
Көкірегі — дария,
Жан екен бір шежіре.
— Сөйле,— дедік,— қария!
Құмар болып сөзіне.
III. ШАЛ ӘҢГІМЕСІ
Сәл шытынып қабағын,
Аз кідіріп аялдап.
Өмірінің тарауын
Кетті бізге баяндап:
—Ертеде алтын кенінде, Жұпыны еді өндіріс... Түспейтұғын жеңілге Қайла, күрек — қол жұмыс.
Құмды тартып диірменге,
Қол балғамен тас үгіп.
Ұйықтамадық түндерде,
Болды бәрі бос үміт.
Тұра берді былқ етпей,
Алып тастар түксиген.
Тас жонына бір өтпей,
Қажытты ғой көк сүймен.
Бір күні тас үгіннен,
Жылтырады бір бүршік.
Алтын ғой деп жүгірдім
Тұра алмай тыпыршып.
Қожайынға алтынды,
Алып бардым: «Сыйым» деп.
Ашуланып ақырды:
—Қара мұның қуын,— деп.
Алдадың деп, антұрған
Сойып салды дүрелеп.
Айрылдым мен алтыннан
Есіркесін кім елеп?
— Қабырғамды сыдыртып,
Құрысын деп мал тапқан.
Үй-ішімді шұбыртып,
Кеттім безіп жатақтан.
Осы отырған әкеңнің,
Өтті осылай жас күні.
Қазір менің үлкенім,
Рудниктің бастығы.
IV. ЗАБОЙДА
Шал баласын қиналмай,
Тауып алдық қаладан.
Көшірмесі тұрғандай,
Айнымайды дәл одан.
Жаналы!— деп біздерге,
Таныстырды ол өзін.
Байқап қалдық жүзінен
Кішіпейіл мінезін.
Көрсет!— дедік, забойды,
Мақұл,— деп ол бастады.
Жатты ылғи жол бойы,
Таудың қызыл тастары.
Баспай бірде аптығын,
Мұнаралар бу атты.
Ұшқан булар шахтаның,
Алған демі сияқты.
Алып күшті дүбірі,
Электровоздардан.
Солқ-солқ етіп бүйірі,
Жер дүрсілдеп қозғалған.
Тұр еңбектен от алып,
Забойдың әр бұрышы.
Жатыр кенді қопарып,
Бұрқылдатып бұрғышы.
Кеннің әр тас, әр құмы,
Алтын болып аққандай.
Бүкіл жердің тағдыры,
Сол қолдарда жатқандай.
* * *
Айналғандай тасқынға
Біртіндеп бүкіл жер жүзі.
Жатқандай аспан астында
Жалғыз-ақ Каспий теңізі.
Жөңкіліп толқын тоқтайды,
Жартасқа соғып тебіндеп.
Тағы да тағат таппайды,
Сақылдап жалын жел үрлеп.
Жалпақ жон асау жайындай
Толқындар тулап ойнаған.
Балықшы одан тайынбай,
Қайығын қарсы айдаған.
Сұрапыл кезең өткендей,
Қалғандай қатер артында.
Енді ол көкке жеткендей,
Толқыннан мініп толқынға.
* * *
Аттанарда махаббат,
Көзіңде ыстық жас бар-ды.
Кеткем сонда арқалап,
Көз жасындай аспанды.
Қала берген кол бұлғап,
Туған дала орманы.
Тартқан алыс бұлдырап,
Майдан жорык жолдары.
Ол кезде ой ұрыншак,
Шегі жоктай арманнын.
Қалдың жалғыз айға ұксап,
Ар жағында таулардың.
Күн секілді сәулесін,
Кең әлемге түсірген.
Жасырайын мен несін,
Шықпай жүрдің түсімнен.
Сол кезде де махаббат,
Келерімді сезіп ең.
Жұрт көзінен қалқалап,
Сүйейінші көзіңнен.
* * *
Сайын дала сағымды,
Самал таулы Сарыарқа.
Кешіп көлдей шалғынды.
Көп жүгірдік жан қалқа.
Жүгірген де жүрегім,
Құстай ұшты кеудемде.
Көп қарадық гүлдерге,
Көп шомылдық көлдерге,
Екеуімізге кейіннен,
Екі бөлек жол түсіп,
Жақсы көрген пейілмен,
Қош айтыстық қол қысып.
Содан бері көрмедім,
Түсіме де енбедің.
Қайда жүрсің, қалқатай,
Сүйіктім ең сен менің.

---