Өлең, жыр, ақындар

Аққу ақын

Тәңір өзі адамзатқа сый еткен,
Жаралғаны болмаса ет сүйектен.
Аққуы еді, киесі еді Алаштың,
Сұлулықпен кең әлемге жыр төккен.

Толық

Азаттық жаршысы

Менің елім босана алмай құрсаудан,
Дем жұтқанда құлдық соры у шаңнан.
Әшкерелеп зұлымдығын патшаның,
Өзің едің жан дауыспен жар салған.

Толық

Алаштың жарық жұлдызы

Жырыңда мұң, егіз біткен еліммен,
Бірге өксіп, бірге жылап егілген.
Ғасырларда бір туатын ұлы ақын,
Омырауынан отты жырлар төгілген.

Толық

Мұстафа Шоқайұлы

Өрмекшінің құрған бейне торындай,
Қызыл соққан түрмелерге ұрынбай.
Қуғындалдың зорлықпенен жат елге,
Енесінен ерте айрылған құлындай.

Толық

Жүсіпбек Аймауытов

Сегіз қырлы бір сырлы дарын едің,
Қадірлеген ардақтап қалың елің.
Ұрпақ үшін кеудеңді отқа малып,
Жырларыңмен халқыңа жалын бердің.

Толық

Ахмет Байтұрсынов

Ана тілім өлмеуі үшін қансырап,
От жаныңды мазалаумен сан сұрақ.
Қамын ойлап түнек басқан халқымның,
Көзін ашып, бола білдің шамшырақ.

Толық

Әлиханы Алаштың

Бостандық пен Туысқандық, Теңдік деп,
Адамзаттың ойын жырмен өрнектеп.
Асқар тауым тірек болдың еліңе,
Зар заманда қу түнектен жетектеп!

Толық

Арыстары Алаштың

Ой сананы кейде тоқтық басқандай,
Өздеріңді сәл ұмытсам еске алмай.
Әруақтар алдында бұл күнә деп,
Бабаларым айхай салып ұрсардай.

Толық

Мен

Кең Жылыойдай тұғырым – бағым барда,
Жүрек отым – ана тіл,үнім барда,
Бабалардың киелі өсиетін,
Жеткізбеуге ұрпаққа қақым бар ма?

Толық

Раш әже үні

Кел, кел бермен гүлдеген жалғыз дәнім,
Мен бесіктен үйреткем Абыз әнін.
Бабалардың ақ жолын кие тұтып,
Биіктерге самғар - деп, нағыз дарын.

Толық

Ақын үні

Мен өзіңнің кішкентай лағың едім,
Асыл әже, басыңа тағы келдім.
От кеудемде ұлы арман бұлқынады,
Ақтасам деп үмітін қалың елдің.

Толық

Достан ата үні

Бабаларым ақын ұл деп,қол берген,
Кел, кел, балам, талай қиын жол көрген.
Ақ батасын бермесе егер ұлылар,
Жолың қалай болатынын кім білген?

Толық

Абдолла Ахун ата үні

Ата салтын сыйлағанға жол болған,
Ол жайында сыр шертеді кең далаң.
Адамзаттың есен – аман саулығы
Бір Алланың еркінде ғой, жан балам!

Толық

Асау Тұрлан баба үні

Абақтыда келгенменен ажалым,
Сарыкөлде мынау менің мазарым.
Сонау Орал түрмесінен Шеркештер,
Жеткізген ғой көрсе де жол азабын.

Толық

Сұлтан Уәис ата үні

Ақыл деген ырыс толы дария,
Сусындаған сезе білген жан ұя.
Қадірлесең Тәңір берген сыйлықты,
Тәрбие нұр құт толтырар қойныңа.

Толық

Көтібар батыр үні

Бодандықтың бұйдасына шаталып,
Көрдік ұлым адам көрмес қаталдық.
Өшпесін-деп, дінің,тілің ай-күнің,
Мәңгі майдан күресіне атандық!

Толық

Қараша ата үні

Қадір тұтып киелі ізгі халқын,
Бабалардың жырлаған ерлік даңқын.
Ақын ұлым кел бермен жақындашы,
Сыр шертейін өзіңе жаны жарқын.

Толық

Бекпенбет би ата үні

Ақтау үшін бабалардың сенімін,
Татулықтан іздеп өмір серігін,
Ұрпағыңа бірлікті айтып сөз қалдыр,
Берекенің қанып ішсін мөлдірін.

Толық

Тұманша би ата үні

Бұл өмірде екі байлық бар,балам,
Қуат қылған жер бетінде ойлы адам.
Біріншісі – тәннің аман, саулығы,
Екіншісі – салихалық ой – арман.

Толық

Дияр ата үні

Раш әжең сені өсірген аялап,
Көз алдымда алтыншы ауыл сая бақ.
Маңдайыңнан сипау үшін,құлыным,
Барушы едім Жемнен өтіп жаяулап!

Толық

Жәлімбет Қосым ата

Ешкім бақыт сыйламайды қиядан,
Отан анаң басталады ұяңнан.
Кім өсірсе ұл мен қызын әдепті,
Сол өмірден өшпес мәңгі сый алған?

Толық

Құлсары ата үні

Отаныңның биіктетер аспанын,
Шәкірттердің нұрға бөлеп жас жанын.
Жетелеген білім таудың шыңына,
Ел, ел емес сыйламаған ұстазын.

Толық

Ұшқан әулие ата үні

Мұнайлының кесіп өткен үстінен,
Сенің үнің балам маған естілген.
Қош келіпсің сағындым ғой жақында,
Құлыншағым танып тұрмын исіңнен.

Толық

Құлшан әулие ата үні

Ұлы сырын ұқтыратын ғаламның,
Кәусар бұлақ іздерінде бабаңның.
Ішкен сайын мейір қанып толғанар,
Тарихыңды ізде содан ұланым!

Толық

Шерліқұл әулие үні

Кел, кел балам, Желтау осы жел ескен,
Көк аспанға қолын созып тілдескен.
Осы жерде мешіт салып ұрпаққа,
Білім нәрін құйдым тыным көрместен.

Толық

Аралбай ақын баба үні

Қуат берген желегіне жап жасыл,
Жинақталған өн бойына бар асыл.
Құдірет бар үндерінде бабаңның,
Балдан қалған сарқыттайын сан ғасыр.

Толық

Бимырза ата үні

Берілмеген ішіп жеуге бұл тірлік,
Білім ізде жалықпастан ұмтылып.
Нағыз дәулет таусылмайтын бар сонда,
Жететұғын өміріңе ғұмырлық!

Толық

Бұғыбай ата үні

Биік ұстап имандықтың ар әнін,
Жолдар кезіп Меккеге сан барғанмын.
Сансыз кітап арқаладым сен үшін,
Келер ұрпақ үміт артар арманым.

Толық

Қара шүңгіл әулие ата үні

Әсем сазын туған жерге арнаған,
Кел, кел бермен жақындашы жан балам.
Осы жерден өтіп сансыз керуен,
Азияңды Евразияменен жалғаған.

Толық

Ақын үні

Ассалаумалайкум!
Қарашүңгіл киелім,
Кеудемдегі күмбірлеген күйме едің?!
Аңсап келдім сағынышпен өзіңе,

Толық

Әжелер үні

Біз майданға найза алып аттанбадық,
Ар киесін қадірлеп ақтан тағып.
Тоздырмастан бабаңнан шаңырағын,
Адалдықтың антынан аттамадық.

Толық

Еркебай ата үні

Тыңда балам өтті қанша сарша күз,
Мен жатырмын елеусіздеу қоршаусыз.
Итте өтеді, малда өтеді үстімнен,
Білесің ғой өлген жандар қауқарсыз.

Толық

Ақын үні

Абдырадым мен өзіңді таба алмай,
Қай жердесің асыл баба Еркебай.
Құлыптас жоқ бәрі құмға айналған,
Ғасырлардан жетпей қалған хаттардай.

Толық

Ешман әулие ата үні

Кел, кел бері ақын ұлым жақында,
Мен жатырмын Басшы бабаң жұртында.
Көз салып тұр торғай шықса қабірден,
Рухыменен сырласуға тартынба.

Толық

Тәңірберген (Мақсым) ата үні

Қияметтей қырсық шалып елімді,
Түнек басып менің туған жерімді.
Жазықсыздан жапа шегіп түрмеде.
Ай мен күнім тумайтындай көрінді.

Толық

Жареке хазірет үні

Туған жерге арнап дәйім дастанын,
От кеудесі алаулаған жас жалын.
Мешітімнің құлап қалған орнында,
Мұңға батып қандай ойдан жасқандың?

Толық

Жары Мәтжан ата үні

Жанқожа –деп, аталатын осы жер,
Кең Жылойға әуел бастан таныс жер.
Осы жерде біз жатырмыз тыныстап,
Сыр айтайын ақын балам бері кел!

Толық

Дала үні

Айта білген мәңгілікке ар әнін,
Біздер куә ерлігіне бабаңның.
Домбырада күймен жазып қалдырған,
Ұлылыққа баспалдақ қыл жолдарын.

Толық

Дәден ата үні

Кел, кел балам толқып кетті жүрегім,
Қабыл болсын маған деген тілегің.
Арнап өзің бас иіуге келген соң,
Ағылтайын қалың ойдың тиегін.

Толық

Аманжол сұпы ата үні

Ел болама ақын жанын сезбеген,
Кел, кел балам өнер жолын іздеген.
Сыр шертейін, жыр төгейін жаныңа,
Кең Жылойдан ерлік толы іздерден.

Толық