Өлең, жыр, ақындар

Түйеқұс

Қиын оны көлік деу,
Қом артып, жүк тиемес.
Түйеге жүр еліктеп,
Бірақ та ол түйе емес.

Толық

Әбибулла мен Аллаяр хикаясы

Халық болып қатыра судан келдік мұнда,
Нәпсінің ойлап қамын дедік: "Іңга!".
Ананың алдын жайлап отыз айдай,
Емшектің еміп сүтін сарықтық жұмыла.

Толық

Әнбия Мұрсал машайық хикаясы

Әнбия Мұрсал машайық,
Жөнеді жұмла жаһаннан.
Білінер белгі қалған жоқ,
Небір асқар мәкәннан.

Толық

Мысық хикаясы

Кең болсаң кем болмайсың, боларсың кен,
Әр түрлі кездесерсің хайриятпен.
Мүміннің ұяларлық айыбын жапсаң,
Көреді жатты жақын, жақынды — дос,

Толық

Қанатты аттар хикаясы

Билеген Дәуіт ұлы көп мәмлакат,
Етпеген орны жоқ ед ол үкімат.
Перілері бәйек болып қызметінде,
Тұтысты төбесінде құстар қанат.

Толық

Шыбындар

Қабырғаны жағалап,
Қуалаймыз сабалап.
– Шыбындар, нас, кірсіңдер,
Мұнда неге жүрсіңдер?!

Толық

Мамыр әні

Күн төбеге асылды,
Май шапағы шашылды.
Қызыл гүлдер, ақ гүлдер
Қауызынан ашылды.

Толық

Жайбасар

Төргі үйдегі әдемі есік
Ашылғанда, сәлемдесіп
Кіріп келді Жайбасар
– Осы араға, осы араға,

Толық

Жаңбырда

Жаңбыр бүгін керемет,
Сыртқа шығып не керек?!
Былғады жер етікті,
Миы шығып кетіпті.

Толық

Ақ ешкі

Өзіміздің ақ ешкі
Бақалардан көп есті.
Ақ ешкі күзде тойынды,
Лақпен салды ойынды.

Толық

Қабық қалпақ

Он жұмыртқа тауып,
Басып шықты тауық.
Сол кезде жаңбыр жауып,
Әлгі он балапан лезде

Толық

Торғай ағаш қорғайды

Шыр-шыр еткен торғайды
Қорғамасаң, болмайды.
Кіп-кішкентай торғайлар
Ағаштарды қорғайды.

Толық

Ара

Бөренені аралар
Әрбір үйде ара бар.
Ағаш кессең, балалар,
Тістеріне қарап ал,

Толық

Күзде

Сап-сары ала жапырақ,
Сап-сары ала атырап.
Сәл тербесе самал жел,
Түсіп жатыр жапырақ.

Толық

Көгершіннің баласы

Терезенің алдына
Көгершінге шаштық жем.
Біздің Ләйла барды да
Қуды оларды шетінен.

Толық

Сағыз

Түнделетіп жеттік біз,
Сағындырған жайлауға.
Ерте тұрып Лаула қыз,
Шықты тысқа ойнауға.

Толық

Көжек

Мен кішкентай көжекпін,
Қорқақ емес, өжетпін.
Маған зорға тигені-ай
Үлкендерден кезектің.

Толық

Ала доп

Ұнайтын шығар қалайда,
Құмар ғой барлық бала деп.
Бір жастан асқан Арайға
Әкелдім үлкен ала доп.

Толық

Әлемде жоқ бала

Ажар келіп ауладан
Мәз боп бізге қарады,
– Тура Арайдан аумаған
Көрдім, – деп, – бір баланы.

Толық

Кеп

Қойтасқа бір беттегі
Қонды таудың кептері.
«Қарға» деді Гүлдана,
Арай көріп «Кеп» деді.

Толық

Болам

Балаң болам,
Ұлым дейтін байтақ ел.
Адал болам,
Тапсырмаңды айта бер.

Толық

Ата тілегі

Айналайын балашым,
Аман болсын анашың!
Аман болсын әкең де,
Ағатайың, тәтең де!

Толық

Алтай

Шығыста асқар аймағым –
Асыл Алтай, ер Алтай.
Жасыл теңіз – Тайганың
Сыңсып тұрған төрі – Алтай.

Толық

Күз

– Алақай!
– Алақай!
Шаттанады
Балақай:

Толық

Бақыт жыры

Кілемдейін құлпырады
Тербетілген даламыз.
Кеудемізде күн тұрағы,
Алау оттай жанамыз.

Толық

Жер туралы жыр

Өзіңнен нәр алдым, жаралдым,
Қара жер, Ана жер көлбеген.
Бар-жоғын сыйладың адамның,
Небір дән жоқ сенде өнбеген?!

Толық

Суретші

Салмақ боп алманы,
Майысты бармағы.
Көк, қызыл қарындаш
Қағазды шарлады.

Толық

Бидай сөйлейді

Мен тұқым болдым,
Жерге себілдім.
Мен талай тоңдым,
Су астында

Толық

Еркелейді сұр күшік

Менің інім бар еді
Р-ға тілі келмейтін.
Өзі сондай бал еді,
Бірақ тілі көнбейтін.

Толық

Не жаман?

Біріншіден не жаман?
Беті-қолың кір-кір боп,
Берекесіз ыржақтап,
Бейбастақ өссең, сол жаман!

Толық

Не жақсы?

Біріншіден не жақсы?
Биязы мінез, тілалғыш,
Бал-бұл жанып жүретін
Бауырмалдық – сол жақсы.

Толық

Ауыл мен қала

Ауылдың бәрін ертең біз
Айналдырамыз қалаға.
Қора-қопсыны өртерміз,
Ескіні құртпай бола ма?!.

Толық

Кесілген ағаш

Жапырақтары жайқалып тұрған,
Нар ағаш еді найқалып тұрған.
Аран тіс ара қыршынын қиып,
Шатырлап құлап, шайқалып тынған.

Толық

Бақытты болғым келеді

Күзің келмей үзілмеңдерші,
Үмітімнің жапырақтары.
Арманымның әлі алыс атыраптары,
Күлімдеген көктемдей өмірімнің

Толық

Жүрек

Жүрегім өзімде емес, қарындасым,
Босатшы, жіберші деп жалынғасын
Ұшырып туған жерге жібергенмін,
Барсын да мауқын бассын, дамылдасын.

Толық

Ақ махаббат, аппақ қыс

Арамызды жатыр біздің тау бөліп,
Асуларды аяз қысып, қар көміп.
Отырсың ба тысқа қарап әйнектен,
Маған деген сағынышың сәл кеміп!

Толық

Таулық мінез

Қой, жаным, қызығумен ерме маған,
Мен болсам құштарлыққа көнген адам.
Кірпігім шарасыздан айқасқанша
Осынау мазасыздау халде қалам.

Толық

Көздеріңе ғашықпын

Жұмып кейде жанарымды нұр сіңген,
Сырласқанда арман атты тылсыммен.
Ту сыртымнан үп еткенде самал жел,
Елеңдеймін, сен шығар деп күрсінген.

Толық

Абайға

Бір сезім бұған дейін арбаспаған,
Қолыма алдырғанша алғаш қалам,
Жырыма тырнақалды қуанғанмын
Колумбтай құрлықты ашқан жан баспаған.

Толық

Менің туым

Желбіреген көк туым,
Көтерілер шоқтығым.
Қазақты әлем таныды,
Егемен ел боп бүгін.

Толық