Өлең, жыр, ақындар

Оқу

Қарайыңқы көңілді аппақ қылған бұл оқу.
Түк білмейтін қамауды тақ - тақ қылған бұл оқу.
«Тұтқасы» деп тұрмыстың мектеп құрған бұл оқу...
Жаратқанның бірлігін сақтап тұрған бұл оқу.

Толық

Жаз - құдаша

Жаз маңдайы жарқ етсе,
Көтерілді көңілім.
Жек көрмедім сендерді,
Серуендеді серігім.

Толық

Қазақ үйдің тұрмысы

Ақ үйге алты қанат келсем кіріп,
Босаға, маңдайша мен табалдырық,
Кереге алты жапсар, алпыс уық,
Шаңырақ, күлдіреуіш оған жуық.

Толық

Алыс – беріс

Екі жарлы құда болса, бір-бірінен дорба алысар,
Екі малды құда болса, бір - бірінен жорға алысар.
Екі сараң құда болса, алыса алмай құр қалысар,
Шығымы жоқ екі құда, бір қараны зорға алысар.

Толық

Игілік

Самал жел, шалғын, жапырақ, балаусалы,
Ұшқан құс, жайылған мал, таудағы аңы.
Жапырлап қатар қонған халық пормы,
Ыңыранып жатқан мезгіл жайлаудағы.

Толық

Ішім еріп

Ай жарық, нұры балқып тұрған түні,
Жарасып, жалтылдасып жұлдыз сыны.
Шағылда ыңсыз - дыңсыз қыбырлаған,
Дейтін - ақ секілденіп әлдекімі.

Толық

Біздің жазда

Бозторғай шырлап, жаз құсын жырлап,
Үйрек сытырлап, қаз пырлап,
Түйе боздап, қой қоздап,
Жылқы азынап, жел маздап,

Толық

Қаламға

Жаз! Жаз! Қалам, жорғалап,
Тек қағазға барыңды.
Отырмайды қол қарап,
Сен шақырсаң зарыңды.

Толық

Tалғамалар

Бірді жесең, майды же!
Аузында тұрсын жылтылдап.
Бірді мінсең, жүйрік мін!
Астында тұрсын жылпылдап.

Толық

Қалпымыз

Ашылар ма көз,
Іс болар ма сөз,
Көп көксеген күн туып?
Дауыл, жел айдап,

Толық

Жаңылғаным

Жалғанды «жазықты» деп жамандадым,
Ол жазықтан өзімді амандадым.
Ойладым да отырдым ел табуға,
Заманнан жақсы досты таба алмадым.

Толық

Шым-шытырық

Алған - берген,
Қалған - өлген, шым - шытырық қу заман.
Жаулаған да,
Даулаған да, сұм құзғындай шулаған.

Толық

Маңым

Жақсыға айтып базына,
Көңіл тілім сарнайды.
Қайғы сызға сөйлесең,
Еш құлағын салмайды.

Толық

Жыбырлақ

Көңілім қорқақ,
Тілім шорқақ,
Мінсіз емес бозбала!
Өнерім аз,

Толық

Замандасқа

Өнерге ұмтыл, өнерді біл замандас!
Қамдан, жатпа, заманыңнан хабарлас!
Ынта салсаң, білім туын қолға алсаң,
Тендік тиер, ешкім күйе жаға алмас.

Толық

Ынтықтар

Күн батқан соң қарайып,
Қараңғы перде жабылар;
Құрт - құмырсқа, халайық,
Құс ұшпас, аңдар жалығар.

Толық

Алдымда

Сен не дейсің, не дейсің?
Тілің тәтті, жай мысың?
Ая! Ая! Әрине!
Мені жаман демейсің.

Толық

Мұңды құс

Бұлбұлдың сыны толады мамыр, шілде күнінде,
Қуанып сайрап қонады бірінен соң біріне.
Көлде құстар қаңқылдап, шалғынды шайқап жел соғып,
Шағала шалқып, шаңқылдап, көлден көлге құс тоғып.

Толық

Жанды сөз

Ұйықтап жатқан көңілді өлең түртер,
Қайғы, зарын, қуанышын жақсы тінтер.
Жүрегімнің айнасын шаң басқанда
Орамалым осы өлең бетін сүртер.

Толық

Көңілдің жүгірісі

Зыр айналып тоқтамай,
Үмітке мініп жүр көңіл.
Қайдағы ойланып жоқтамай,
Қайтсін, таппақ қызыл гүл.

Толық

Сәлемдеме

Сәлемдеме жастарға,
Зарым замандастарға.
Көкірекке ақыл, көзге ғибрат,
Жалыңды талап, жаңа үміт,

Толық

Өзіме

Хақ сөйле, қызыл тілім, адал сайрап,
Тапсырдым бар ойымды саған арнап.
Көңілім арам ойлап алаңдама,
Алмаққа біреуді алдап, біреуді арбап.

Толық

Бұлбұлға

Сайрадың құйқылжытып, құбылжытып,
Тамсандым, таңдайымның суын жұтып,
Толқытып, толықсытып, емірентіп,
Қиқуға қызықтырдың, қылдың ынтық.

Толық

Күзгі гүлге

Сарғайдың тоғайда, гүл, күзгітұрым,
Жайылып жапырағың тұрған бұрын.
Ара бал, көбелек сөл жұтқан сенен,
Ол қайда маса, сона, шіркей - шыбын.

Толық

Ағасы мен інісі

Көктайғақ тауға талпынып,
Қара тер болып алқынып,
Інісі сыйлап ағасын,
Шығады сүйреп шанасын.

Толық

Шығар

Құздағы қар кетті дейміз,
Ол - көктем келгені шығар.
Нажағай жарқ етті дейміз,
Ол — оның өлгені шығар.

Толық

Өмірдің өзі қызық-ақ

Өмірдің өзі жұмбақ бір, өмірдің өзі қызық-ақ,
Жап-жақсы жырды кейде біз түзеумен жүрміз бұзып ап.
Өмірдің өзі жұмбақ бір, өмірдің өзі қызық-ақ,
Біреуді сынап адам ғып, мақтаумен жүрміз бұзып ап.

Толық

Тұйық

Өмір деген ұққанға —
Орман сұрақ, шырағым.
Бірін шауып жыққанмен,
Екеуі өсіп шығады!..

Толық

Дүріл мен діріл

Көктің де өзіне
Пайданың көзімен
Қараймыз бүгінде.
Гүл деген құнсыз бақ,

Толық

Шопан

Тұрмын деп астанада, нән қалада,
Алмаймын таңдана да, паңдана да,
Біз жүрміз автобуста сығылысып,
Сен болсаң бір өзіңсің маң далада.

Толық

Тыныштық

Тып-тыныш боп тұратындай әманда,
Тыныштықты ұқпай қалдым табанда.
Табиғатта дөңбекшу жоқ,
Діріл жоқ,

Толық

Ақсуат

Көріп жүрген далаңыз — Ақсуаттың даласы,
Көріп жүрген ауаңыз — Ақсуаттың ауасы.
Көріп жүрген таңыңыз — Ақсуаттың таңы да,
Көріп жүрген шаңыңыз — Ақсуаттың шаңы да.

Толық

Жаңбыр

Ала қашпай, елірмей,
Әдемі ырғақ тауып бір
Қап-қара бұлт негрдей
Ақ жаңбыр боп жауып тұр.

Толық

Көшпелі құм

Көк шапан жамылмаған тал-ағаштан
Құм өзі аумайды екен жалаңаштан.
Жабайы жылқы ма екен
Жігіт желге

Толық

Аспан әсері

Көрсетпейді ғашықтарды күлгін бақ,
Күлгін бақта құшақтағы Гүл қымбат...
Жеткен талай сері түннің түбіне
Жымыңдайды қыз-жұлдыздар қылмыңдап.

Толық

Жайма-шуақ

Абайла
Күннің үкісін
Жіберер болсаң қозғап бір,
Сау етіп көктің күмісі

Толық

Ауылдастар арасында

Ақын болдың маңдайыңа бақ дарып,
Абыроймен жүрсін, оны атқарып,
Деп ауылдың адамдары
Көңілге

Толық

Тамаша

Тамаша той-думанмен таң атырса
Сол кезде жаныңда әсем жан отырса
Тамаша жексенбі күн көл басында
Тұнықтан балық аулап бала отырса

Толық

Өмір маған...

Өмір маған кейде тау сияқты,
Шыңына шыққым келеді.
Өмір маған кейде бір жау сияқты,
Аяққа жыққым келеді.

Толық

Махамбет

Екі жүз жыл. Сен туғалы, Махамбет,
Екі жүз жыл жұлдыздарға ұмтылғалы, Махамбет.
Дұшпаның да, зымыраған жылдар да
Келмеді ғой сені мәңгі құртуға әлі, Махамбет.

Толық