Ақын жанды, асқақ ойлы азамат

Жарқылдаған, жалтылдаған алтынды, алмасты бір көргеннен танисың. Сол сияқты көкірегі көмбе, жан сарайы жақұтқа, нешебір асыл сыр мен ағыл-тегіл жырға толған, бұлақтай тұнба, даладай шалқар пейілді азаматты көргенде көңіл қыраны көкке самғай қалықтап, әдемі де әлемет әсерде қаларың хақ.

1980-83 жылдары Маңғыстау облысы прокурорының орынбасары, 1994-98 жылдары облыс прокуроры болған Қабдылмәжит Шаймарданұлы Тәліповтен қызмет бабында сұхбат алуға барғанымда осындай керемет күй кешкен едім. Мен ол кісіге сол кезеңде жарық көрген «Жүрегімнің толқындары» атты жыр жинағымды ала барғанмын. Әп дегеннен әңгімеміз жарасым тапқан біз сонда облыс прокурорының кабинетінде бес-алты сағат шамасында әңгімелесіп қалған едік. Екеуара сыр-сұхбаттың иірімі тартып әкеткені соншалық, ол әңгіме тізгінін ағыта берген еді. Мен бастапқыда Қабекеңнің құйып қойғандай мәрт келбет кескіні, еңсегей бойы мен ашаң да нұрлы жүзі, салалы саусақтары, жалпы «Міне, қазақ!» дерліктей табиғат ана тарту еткен тұлғасына қаншалықты тәнті болсам, аузынан шыққан сөздері де саңқ-саңқ естіліп, үнінде ерекше бір күш пен қуат, әуен мен саз, жігер мен қайрат, рух пен шабыт аңғарыла берді. Бұл не деген күш, не деген өр көңіл екенін содан кейін барып білдім. Қабдылмәжит Тәліпов сынды прокурор ретіндегі айбынды азамат ата-бабаларының асқақ рухы мен асқан қаншылдығы, аршылдығын бойына терең сіңірген, жан дүниесі ақын болып сайраған айрықша болмыс иесі екен. Сұхбаттасым облысымыздағы қылмыстық ахуал, прокурорлық қадағалау, заңдардың орындалу барысы жөніндегі деректермен шектеледі ме десем, тар шеңберге сыймайтын тау өзенінің арыны мен сарынын аңғартып, Ақтамберді жыраудың термелерін сілтесін келіп!

Күлдір-күлдір кісінетіп,

Күреңді мінер ме екеміз,

Күдеріден бау тағып,

Қамқаны киер ме екеміз?!

Өзекте бие байлатып,

Төскейге орда орнатып,

Төрткілдеп ошақ қаздырып,

Төбел бие сойғызып,

Төменде бидің кеңесін

Біз де бір құрар ма екеміз?!

Құлаты тауға қол салып,

Садақтың оғын мол салып,

Бетпақтың ен бір шөлінен

Төтелеп жүріп жол салып,

Қолды бір бастар ма екеміз?!

Қабдылмәжит аға шабыттана Бұқар жыраудан да оқыды, дауыс екпіні зор, Тәңірім бойына үлкен жүрек пен талант берген дарынды жан екенін аңғара түстім.

Әңгіме желісі еліміздің тәуелсіздігі, елдікті қорғау мәселесіне қарай ауысқанда қаны қызып, аруағы ұстағандай одан сайын ашыла түсті. Сол бір ата-бабалар сан ғасырлар бойы аңсаған асыл арманға қол жеткізген тұста Орал облысының прокуроры болған кезіндегі оқиғаларға тоқталған тұлғалы азамат облыс басшысы Н.Есқалиев екеуінің ғана облыстағы қазақ ұлтынан шыққан билік органдарындағы басшы азаматтар болғанын, ал милиция, сот, юстиция тағы басқаларында өзге ұлт өкілдері болғаны, сондықтан да қазақтар бас көтеріп көшелерге шығып, Қазақстандағы «Азат», «Азамат», «Аттан», «Желтоқсан», «Семей-Невада», басқа да қоғамдық қозғалыстар аттандағанда, бәрін де заң аумағында шешіп, тәртіпті қалай уыста ұстағандарын делебесі қозып, тәптіштеп айтып берген еді.

 Маңғыстаудан С.Шапағатов бастап «Парасаттың» жігіттері де келді. Оралды казачества ұйымының шылауына бермеуде маңғыстаулық жігіттер, адайлар да зор үлес қосты, - деген еді.

Ол маған сол кездегі облысты басқарған азамат Н.Есқалиевке орынсыз жала жабылғанын, Нәкең екеуі барлық шаруаны ұлт араздығын қоздырмай, бәрін де заң мен парасат-пайым тұрғысынан тындырғанын, біртіндеп жоғарыда аталған құқық қорғау органдарына жергілікті қазақтардан жаңа басшылар тағайындалғанын мақтанышпен жеткізген еді.

Қабдылмәжит Шаймарданұлы қазақ жастарының өз елінің патриоты, отан сүйгіш, білімді де зерделі болғанын қатты армандаушы еді. Ол ел тәуелсіздігінің іргесі берік, шаңырағының биіктей түсуіне өзіндік үлесін қосып, прокуратура саласының кәсіби білікті маманы, 3 сыныпты мемлекеттік заң кеңесшісі атанып, елге де, әріптестеріне де сыйлы болып еді.

Павлодар облысының Қашыр ауданында дүниеге келген Қ.Тәліпов еңбек жолын ауылда механизаторлықтан бастаса да, мектеп қабырғасында жүрген кезінен өлең-жыр, мақалалар жазып көзге түскен екен. Өмір соқпағында журналист болсам деген арманына жете алмаса да, заңгерліктің биік сатыларына көтеріле білді. Қазақстан Республикасы прокуратурасының құрметті қызметкері, Орал, Маңғыстау облыстарының прокуроры, 3 сыныпты мемлекеттік заң кеңесшісі Қ.Тәліпов қызмет саласында «Озат тергеушілер тәжірибесі» жинағын шығарса, оның қаламынан туындаған «Махаббат машақаты», «Алтын бесік» секілді поэзиялық, публицистикалық туындылары қалың жұртшылықтан орынды бағасын алды.

Аяулы да абзал азамат осыдан аттай он жыл бұрын жарық дүниемен мезгілсіз қоштасып кете барды. Оның елім, халқым деп жалын атқан жүрегіне дүрбелеңді жылдар салмағын салып кеткені ме екен, кім білсін?!

Туған жерінде абыройлы азаматқа киелі Маңғыстаудың ақ мәрмәр тасынан күмбезді там ескерткіш бой көтерді. Оның арқаланған ақ жарма да арда көңілі мен мағыналы өткен өмірі көпшіліктің көңіл зердесінен әсте кетер емес. Өйткені, ол қарақан бастың қамын емес, елдіктің жайын күйттеп, қара қылды қақ жара білген әділ де тура, ер мінезді нағыз қазақтардың бірі еді.

2008 жыл. Мәдени мұра