Физика пәнін оқытуда жаңа технологияларды қолдану маңыздылығы

Матаев Мейірбек Бокенбайұлы
3 курс студенті ББ 6B05301 «Физика»  физика-математика факультеті 
Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті

Аннотация. Мақалада физика пәнін оқыту процесінде жаңа технологияларды қолдану маңыздылығы туралы айтылады. Цифрландыру – бұл өмір мен өндірістің әртүрлі салаларына заманауи цифрлық технологияларды енгізу, бүгінде білім берудегі ақпараттық-әлеуметтік технологиялардың рөлі артып келеді. Заман талабына сай  технологияларды пайдалану қазіргі қоғамдағы оқушылардың табыстылығына ықпал ететін негізгі құзыреттіліктерді қалыптастыруға ықпал етіп, білім сапасын арттыруға көмектеседі. Физика пәнінен сабақтың мақсатына жету жолында және білім беру процесінің тиімділігін арттыру үшін заманауи білім беру технологияларын қолдану маңызға ие. Физиканы үйретуде цифрлық технологиялар оқытудың қосымша құралы ретінде емес, оның тиімділігін арттыруға арналған тұтас білім беру процесінің ажырамас бөлігі ретінде қарастырылуы керек.  

Кілт сөздер: мектептегі физика, жаңа технология, ақпараттық мәдениет,  цифрлық ресурс, тиімділік, оқыту процессі. 

Қазіргі қоғамда ақпараттық технологияларды қолдану адам қызметінің кез-келген саласында қажет болады. Оқытудың заманауи техникалық құралдарын шоғырландыру оқу-тәрбие процесін жаңғыртуға ықпал етеді, оқушылардың ойлау қызметін жандандырады, педагогтердің шығармашылығын дамытуға ықпал етеді. Жалпы білім беретін мекемелердің реформасы мұғалімдерді жаңа технологияларды қолдану арқылы оқу-тәрбие процесінің сапасын арттыруға бағыттайды. Бұл мәселе барлық уақытта өзекті болып табылады. Әр мұғалім сабаққа дайындалмас бұрын сабақты қалай қызықты етуге болатындығы туралы сұрақ қояды. Педагогикалық технологиялардың, әдістердің алуан түрлілігінің ішінде жақында ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану әдістері ерекше қызығушылық тудыруда, бұл сабақты жандандыруға, пәнге қызығушылық тудыруға және материалды жақсы меңгеруге мүмкіндік береді. Жаңа технологиялар көптеген педагогикалық міндеттерді шеше алады, шығармашылыққа, кәсіби дағдыларды игеруге және шоғырландыруға мүлдем жаңа мүмкіндіктер ұсынады, оқытудың жаңа формалары мен әдістерін, атап айтқанда мультимедияны қолдана отырып сабақтарды дайындау мен өткізуді жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Мультимедиялық сабақтар процесті жаңа сапалы деңгейге көтереді, соның арқасында оқушылар ғылыми қызығушылықты дамытады . 

Сабақтарда жаңа технологиялар мен электрондық ресурстарды қалай пайдалануға болады? Сабақта ақпараттық технологияларды қолдана отырып мұғалім келесі әрекеттерді орындай алады: 

— оқушыларды жеке интерактивті оқытуды ұйымдастыру; 

— электрондық ресурстарды, әсіресе анимацияларды, компьютерлік модельдер және виртуалды зертханалар, демонстрацияларды қолдануға болады; 

— компьютерлік модельдерді немесе виртуалды зертханаларды қолдана отырып, компьютерлік зертханалық жұмыстарды жүргізу; 

— оқушылардың зерттеу және жобалау қызметін ұйымдастыру; 

— компьютерлік бағдарламаларды немесе қашықтықтан оқыту технологияларын қолдана отырып, оқушылардың білімін бақылау [1]. 

Физиканы оқытуда пәннің ерекшеліктеріне байланысты, заманауи ақпараттық технологияларды қолдану үшін ең қолайлы сала болып табылады. Физиканы оқыту процесінде ақпараттық технологияларды әр түрлі формада қолдануға болады. Негізгі блоктар түрінде ұсынсақ: 

— мультимедиялық сабақ сценарийлері; 

— компьютерлік зертхананы қолдану; 

— сабақта білімді тексеру; 

— сабақтан тыс жұмыстар жүргізу . 

Физика сабақтарында жаңа технологияларды қолдану мұғалімге жұмыстың көрнекілігі мен жылдамдығына байланысты материалды зерделеу уақытын қысқартуға, оқушылардың білімін интерактивті режимде тексеруге мүмкіндік береді, бұл оқытудың тиімділігін арттырады, тұлғаның барлық әлеуетін – танымдық, моральдық, шығармашылық, коммуникативті және эстетикалық іске асыруға көмектеседі, оқушылардың интеллектін, ақпараттық мәдениетін дамытуға ықпал етеді [2]. 

Физика сабақтарында жаңа технологияларды қолдану перспективаларын келесідей ажыратуға болады: 

— оқу процесінде және сабақтан тыс жұмыстарда оқушылардың негізгі құзыреттіліктерін қалыптастыру; 

— оқушылардың оқуға деген ынтасын арттыру; 

— оқушылардың компьютерлік сауаттылығын меңгеру, мұғалімнің компьютерлік сауаттылық деңгейін арттыру; 

— оқушылардың өзіндік және зерттеу қызметін ұйымдастыру; 

— оқу-тәрбие процесінде пайдалануға дайын оқу және әдістемелік материалдардың жеке банкін құру; 

— кеңістіктік ойлауды, оқушылардың танымдық қабілеттерін дамыту; 

— сабақтың эстетикалық тартымдылығы [3]. 

Мультимедияны оқу және сабақтан тыс жұмыстарда, бейне-презентацияларда, арнайы оқыту бағдарламаларында белсенді пайдалану, қашықтықтан конкурстар мен олимпиадаларға қатысу оқу процесін жандандырып қана қоймайды, сонымен қатар оқудағы мотивацияны арттырады. Түрлі тәжірибелер көрсеткендей, бастауыш сынып оқушыларына білім беруде жаңа технологиялар құралдарын қолдану сабақ процесінде тиімді болып табылады. Қазіргі таңда мұғалімге сабақты құруда, оқу процесін және сабақтан тыс сабақтарды дайындауға көмектесу мақсатында көптеген білім беру жобалары, бағдарламалар бар. Білім алушыларға сапалы білім беру мақсатында осындай көмекші құралдар ұстаздарға көмегін берері сөзсіз [6]. 

Бүгінгі күні компьютерлік технологиялар ғасыры қарқын алуда. Педагогикалық технологиялар компьютерлендірудің жалпы процесінен тыс қалмады. Сондықтан, оқу процесінде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану қазіргі заманғы мектептегі білім берудің өзекті мәселесі деп санаймын. Бүгінгі таңда кез-келген мектеп пәні бойынша әр мұғалім жаңа технологияларды қолдана отырып сабақ дайындап, өткізе алуы керек, өйткені осы арқылы мұғалімге сабақты жарқын әрі қызықты етуге мүмкіндік берілді [4].   

Оқытудың заманауи техникалық құралдарын қолдану қажетті нәтижеге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Табысты оқытудың маңызды компоненттерінің бірі-оқушының мотивациясы. Сабақтарда заманауи ақпараттық технологияларды қолдану кез-келген жастағы оқушы үшін оқуды жарқын, есте қаларлық, қызықты етеді, тақырыпқа эмоционалды оң көзқарас қалыптастырады. Осылайша, физика сабақтарында жаңа технологияларды қолдану пәнге деген қызығушылықты қалыптастырады, танымдық және ойлау қызметін, шығармашылық қабілеттерін жандандырады, байқағыштықты дамытады. Осылайша, оқушыларда мемлекеттік білім беру стандарттарымен ұсынылатын төмендегідей негізгі құзыреттіліктер қалыптасады:  

— қызығушылық тудыратын тақырып бойынша ақпаратты жалпылау, талдау, жүйелеу мүмкіндігі;  

— топта жұмыс істей білу;  

— әр түрлі ақпарат көздерінен ақпарат таба білу;  

— коммуникативтік құзыреттілік;  

— алынған білім мен дағдылардың пайдалылығын түсіну [5]. 

Мультимедиялық ресурстар мектеп өмірімен бірге жүріп отырады. Презентация мен бейне сабақтың әртүрлі формалары болуы мүмкін, олардың қолданылуы авторлардың біліміне, дайындығына, сондай-ақ болжамды аудиторияға байланысты. Слайд-тапсырманы пайдаланған жағдайда қойылған мәселені талқылау ұйымдастырылады және оның қорытындысы шығарылады. Қажет болса, мәтінді, суретті, диаграмманы ауыстыруға немесе қажет емес слайдтарды жасыруға болады. Бұл белгілі бір сыныпта белгілі бір сабақ үшін кез-келген қол жетімді ресурсты барынша пайдалануға мүмкіндік береді. Мультимедиялық ресурстарды пайдалану тақырыпты зерттеудің кез-келген кезеңінде және сабақтың кез-келген кезеңінде орынды. Бұл форма оқу материалын жарқын тірек бейнелер жүйесі ретінде ұсынуға мүмкіндік береді, бұл өз кезегінде зерттелетін материалды есте сақтауды және игеруді жеңілдетеді. Тест тапсырмаларын қолдану оқушылардың танымдық қабілеттерінің деңгейін ескере отырып, олардың оқуын саралауға және дараландыруға мүмкіндік береді [6]. 

Компьютерлік технологияларды қолдану және олардың негізінде мультимедиялық құралдарды пайдалану белгілі физика курсын оқыту барысында үлкен педагогикалық және психологиялық тұрғыдан маңызды нәтижелерге әкеледі. Ол: 

— Оқу үдерісі дамытуда; 

— сабақтың тиімді өтуіне; 

— Оқу материалын әр түрлі формада беруге (дауыс, мәтін, бейне, графика ) т.б); 

— Демонстрацияның жоғары деңгейі оқушының зерттелетін пәнге үлкен қызығушылығын тудыруға; 

— Игерілген оқу материалының ұзақ мерзімді жадын қамтамасыз етуге; 

— Оқушылар үшін көбірек мүмкіндіктер жасауға; 

— өз бетінше оқыту дағдыларын дамытуға ықпал етеді [7]. 

Қазіргі заманда біздер технологиямен бірге өсіп жатырмыз. Білім берудегі технология тек цифрлық құрылғыларды пайдалану ғана емес, бұл мұғалім мен оқушының өзара әрекеттесуін жеңілдетеді, тиімділікке қол жеткізеді, яғни оқу процесінің сапасын арттырады. Жаңа цифрлық технологиялар білім беруде өзінің тиімділігін көрсетіп отыр. Мысалы, мінезі тұйық, көп сөйлемейтін оқушыны түрлі платформалар арқылы тапсырма беріп, оқуға белсенді араласуына ықпал жасауға болады. Тағы бір пайдасы оқушыларды бағалағанда платформалар арқылы тест өткізіп әділ нәтижеге қол жеткізуге болады. Цифрлық білім беру оқытудың жаңа мүмкіндіктерін жасайды. Маңыздысы, оқушылар үшін инновациялық және тартымды оқыту стратегияларының ауқымы кеңейеді. Сондықтан да, цифрлық технологиялар оқытудың қосымша құралы ретінде емес, оның тиімділігін едәуір арттыруға арналған тұтас білім беру процесінің ажырамас бөлігі ретінде қарастырылады. 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 

1. Матвеев В.Л., Темнов Д.Э., Трофимова С.Ю., Фрадкин В.Е. Компьютер на уроке физики (Рабочая тетрадь для учителя) – СПб АППО, 2008. С.33-42. 
2. Гильфанова Ю.И. Цифровые технологии на уроках физики и информатики: учеб.-метод. пособие. – Чебоксары: ИД «Среда», 2020. С. 44-51. 
3. Теория и методика информатизации образования (психолого-педагогический и технологический аспекты) / И. В. Роберт. — М. : БИНОМ. Лаборатория знаний, 2014. С.181-185. 
4.  Захарова, И. Г. Информационные технологии в образовании : учеб. пособие для студ. высш. учеб. заведений / И. Г. Захарова. – 5-е изд., стер. – М. : Издательский центр «Академия», 2008. С. 5-13. 
5. ИКТ в предметной области. ЧастьV. Физика: Методические рекомендации / Под ред. В.Е. Фрадкина. – СПб, ГОУ ДПО ЦПКС СПБ «Региональный центр оценки качества образования и информационных технологий», 2010. С. 8-17. 
6. https://nsportal.ru/shkola/fizika/library/2013/06/11/primenenie-ikt-na-urokakh-fiziki  
7. https://multiurok.ru/files/ikt-na-urokakh-fiziki-4.html 

---

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз: