Қазақстанның экологиялық мәселелері: қазіргі жағдайы және болашаққа көзқарас

     Қазақстанның табиғи байлықтары мен кең-байтақ жерлері елдің экономикалық дамуына негіз болғанымен, экологиялық мәселелерді де өзекті ете түседі. Қоршаған ортаның ластануы, су ресурстарының азаюы және биоәртүрліліктің төмендеуі сияқты проблемалар еліміздің тұрақты дамуына қауіп төндіреді.

Экологиялық ахуалдың қазіргі көрінісі

Соңғы жылдары Қазақстанда қоршаған ортаны қорғауға бағытталған шаралар күшейіп келеді. Мысалы, 2024 жылы «Таза Қазақстан» экологиялық акциясы аясында айтарлықтай нәтижелерге қол жеткізілді. Сонымен қатар, 2024 жылы қазақстандықтардың 74%-ы экологиялық жағдайға қанағаттанатындарын білдірді, ал 2029 жылға қарай бұл көрсеткіш 90%-ға жетеді деп жоспарлануда.

Негізгі экологиялық мәселелер

1. Атмосфералық ауаның ластануы: Индустрияландыру мен урбанизацияның қарқынды дамуы ауаның ластануына себеп болды. 2022 жылы қоршаған ортаны қорғауға бағытталған күрделі салымдар 80,6 млрд теңгені құрады.

2. Су ресурстарының азаюы: Каспий теңізінің деңгейі соңғы 20 жылда 20 шақырымға төмендеді, бұл биоәртүрлілік пен жергілікті экономикаға кері әсерін тигізіп отыр.

3. Қалдықтарды басқару: Қатты тұрмыстық қалдықтардың көбеюі және оларды қайта өңдеу деңгейінің төмендігі қоршаған ортаға зиян тигізуде.

Экологиялық мәселелердің салдары

• Денсаулыққа әсері: Ластанған ауа мен су тұрғындардың денсаулығына кері әсерін тигізіп, түрлі аурулардың көбеюіне әкеледі.

• Экономикалық шығындар: Экологиялық проблемалар ауыл шаруашылығы, балық шаруашылығы және туризм салаларына зиян тигізіп, экономикалық шығындарға әкеледі.

• Әлеуметтік мәселелер: Экологиялық жағдайдың нашарлауы халықтың көші-қонына, әлеуметтік шиеленістердің өсуіне себеп болуы мүмкін.

Мәселені шешу жолдары:

1. Құқықтық реттеу: Экологиялық заңнаманы күшейтіп, қоршаған ортаны қорғау бойынша қатаң шаралар қабылдау. Экологиялық нормаларды бұзған кәсіпорындарға айыппұлдарды көбейту қажет.

2. Жасыл технологияларды енгізу: Баламалы энергия көздерін дамыту арқылы көмірқышқыл газының шығарылуын азайту. Қазақстан 2060 жылға қарай көміртектік бейтараптыққа жетуді жоспарлап отыр.

3. Қоғамдық экологиялық сананы қалыптастыру: Халық арасында экологиялық білім мен мәдениетті дамыту арқылы қоршаған ортаға жауапкершілікпен қарау мәдениетін қалыптастыру.

4. Су ресурстарын тиімді пайдалану: Су үнемдеу технологияларын енгізу, ауыл шаруашылығында тамшылатып суару әдісін кеңінен қолдану қажет.

    Қазақстанның экологиялық мәселелері – тек мемлекеттік деңгейдегі емес, әрбір азаматтың қатысуын талап ететін өзекті мәселе. Экологиялық мәдениетті қалыптастырып, жасыл технологияларды дамытсақ, болашақ ұрпаққа таза әрі қауіпсіз орта қалдыра аламыз.

«Journiverse» білім беру орталығының оқушысы: Ермек Елзада