Жастар жұмыссыздығының қазіргі ахуалы

Ресми статистикаға сәйкес, 2024 жылдың қыркүйек айының соңында Қазақстанда 15 пен 34 жас аралығындағы жастар жұмыссыздығының деңгейі 3,1% болды. Бұл көрсеткіш өткен жылдармен салыстырғанда тұрақты болғанымен, өңірлер арасында айырмашылықтар байқалады. Мысалы, қалаларда жастар жұмыссыздығының деңгейі ауылдарға қарағанда жоғары. 2021 жылғы үшінші тоқсанда 15-28 жас аралығындағы жастар жұмыссыздығының деңгейі 3,7% болды.

Жастар жұмыссыздығының себептері

Жастар жұмыссыздығының бірнеше негізгі себептері бар:

 1. Жұмыс тәжірибесінің жетіспеушілігі – Көптеген жұмыс берушілер тәжірибесі бар мамандарды іздейді, бұл жаңадан оқу бітірген түлектерге қиындық туғызады.

 2. Кәсіби бағдардың жеткіліксіздігі – Мектептер мен жоғары оқу орындарында кәсіби бағдар беру қызметтерінің жеткіліксіздігі жастардың еңбек нарығындағы сұранысқа сай келмейтін мамандықтарды таңдауға әкеледі.

 3. Аймақтық теңсіздік – Ауылдық жерлерде жұмыс орындарының шектеулі болуы жастардың қалаға көшуіне немесе жұмыссыз қалуына себеп болады.

Жұмыссыздықтың әлеуметтік салдары

Жастар жұмыссыздығының әлеуметтік салдары айтарлықтай ауыр болуы мүмкін:

 • Әлеуметтік тұрақсыздық – Жұмыссыз жастар арасында қылмыс деңгейінің өсуі, әлеуметтік шиеленістердің күшеюі мүмкін.

 • Миграция – Жұмыс іздеген жастар шетелге көшуге мәжбүр болады, бұл елдің интеллектуалдық әлеуетінің төмендеуіне әкеледі.

 • Психологиялық мәселелер – Ұзақ уақыт жұмыссыздық депрессия, өзін-өзі бағалаудың төмендеуі сияқты психологиялық проблемаларға әкелуі мүмкін.

Мәселені шешу жолдары

Жастар жұмыссыздығын азайту үшін келесі шараларды қабылдау қажет:

 1. Жастар практикасы бағдарламаларын кеңейту – 2024 жылы «Жастар практикасы» бағдарламасы аясында 33,3 мың адам жұмысқа орналастырылды. Бұл бағдарламаларды кеңейту арқылы жастардың тәжірибе жинақтауына мүмкіндік беру керек.

 2. Кәсіптік білім беруді жетілдіру – Еңбек нарығының сұранысына сәйкес келетін мамандықтар бойынша оқыту бағдарламаларын әзірлеу және енгізу қажет.

 3. Кәсіпкерлікті қолдау – Жас кәсіпкерлерге арналған гранттар мен жеңілдіктер арқылы олардың өз ісін ашуына жағдай жасау.

 4. Аймақтық даму бағдарламалары – Ауылдық жерлерде инфрақұрылымды дамыту, жаңа жұмыс орындарын ашу арқылы жастардың өз өңірлерінде қалуын ынталандыру.

Жастар жұмыссыздығы – Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуына кедергі келтіретін маңызды мәселе. Оны шешу үшін кешенді шаралар қабылдау қажет. Жастарды жұмыспен қамту – елдің болашағына салынған инвестиция, сондықтан бұл бағыттағы жұмыстарды күшейту – баршамыздың ортақ міндетіміз.

«Journiverse» білім беру орталығының оқушысы: Ермек Елзада