«Табиғат пен адамзаттың байланысы»

Табиғат пен адамзаттың байланысы

Табиғат пен адамзат – бір-бірінен ажырамас екі ұғым. Адам табиғаттан жаралған, сол табиғаттың аясында өсіп, тіршілік етеді. Тіршілік бастауын табиғаттан алады, ал адам соның бір бөлшегі ғана. Табиғатсыз адам өмір сүре алмайды, ал адам табиғатқа әсер ете алады – бұл байланыс ежелден келе жатқан, әрі бүгінгі таңда өзектілігі артып келе жатқан тақырып.

Адам мен табиғаттың байланысы – бұл жай ғана арақатынас емес, бұл – өзара тәуелділік. Адам табиғаттан тамақ, су, ауа, киім, паналайтын орын алады. Мысалы, біз ішетін су – өзендер мен бұлақтардан, тұтынатын азық – топырақта өсетін өсімдіктерден, ал демалатын ауа – орман мен жасыл желектен келеді. Егер табиғаттың бір тетігі бұзылса, оның салдары міндетті түрде адамзатқа да тиеді.

Өкінішке қарай, адамзат ғылым мен техника дамыған сайын табиғатқа деген қатынасын өзгерте бастады. Бұрын табиғатпен үйлесімді өмір сүріп келген адам, қазір оны игеруге, басқаруға, тіпті бағындыруға ұмтылуда. Зауыттар мен фабрикалар, шахталар мен құрылыс алаңдары табиғатты біртіндеп өзгертуде. Бұл өз кезегінде ауа мен судың ластануына, ормандардың жойылуына, жануарлар мен өсімдіктер әлемінің азаюына әкеліп соқты.

Мысалы, қала маңындағы ормандарды кесіп тастап, орнына тұрғын үй кешендерін салу – адамдарға уақытша жайлы болғанымен, экожүйеге кері әсер етеді. Жануарлар мекенінен айырылады, ауа тазара алмайды, ал ыстық күндері қалада ауаның температурасы күрт көтеріледі. Мұның бәрі адамның табиғатпен үйлесімде өмір сүрмей жатқанын көрсетеді.

Бірақ адам табиғаттың жауы емес. Ол оның қамқоршысы да бола алады. Соңғы жылдары адамдардың экологиялық санасы ояна бастады. Қазір көп елдерде қайта өңдеу зауыттары салынып жатыр, адамдар қоқысты сұрыптап үйреніп келеді, табиғатты қорғау акциялары ұйымдастырылуда. Қазақстанда да «Жасыл ел» бағдарламасы, ағаш отырғызу шаралары, ұлттық парктерді сақтау жобалары қолға алынып жатыр. Мұның бәрі табиғат пен адам арасындағы байланысты нығайта түсетін жақсы қадамдар.

Адам табиғатқа тек тұтынушы ретінде қарамауы керек. Табиғат – бұл жай ғана ресурс емес, ол – тірі әлем. Біз табиғатты құрметтеу арқылы өз болашағымызды сақтаймыз. Балаларға кішкентайынан табиғатты қорғау керек екенін үйрету, оларды орманға, саябаққа апарып, табиғатты сүюге тәрбиелеу – болашақтың кепілі.

Сондай-ақ, табиғат адамға тек физикалық қажеттіліктерді ғана емес, рухани байлықты да береді. Күннің батуы, таудың шыңы, құстардың үні – адамның жан дүниесіне тыныштық пен шабыт сыйлайды. Табиғат аясында демалу, серуендеу, тынығу – бұл тек денсаулыққа ғана емес, көңіл-күйге де оң әсерін тигізеді.

Қазіргі таңда табиғат пен адам арасындағы тепе-теңдікті сақтау – жаһандық мәселе. Климаттың өзгеруі, табиғи апаттардың жиілеуі, жер ресурстарының таусылуы – бұның бәрі адамдардың табиғатпен қалай қарым-қатынас жасап жатқанының салдары. Бұл байланыс бұзылса, адамзаттың болашағына қауіп төнеді.

Сондықтан әр адам табиғатпен дұрыс байланыс орнатуға тиіс. Бұл тек үкіметтің немесе экологиялық ұйымдардың жұмысы емес, әрбір азаматтың борышы. Ағаш егу, суды ысырап етпеу, жануарларға қамқор болу, қоқыс тастамау – осының бәрі табиғатпен үйлесімді өмір сүруге бағытталған қарапайым, бірақ маңызды әрекеттер.

Қорытынды

Табиғат пен адамзат – бір-бірінен ажырамайтын тіршілік иелері. Табиғат адамға өмір сыйласа, адам оған қамқор болуға тиіс. Бұл байланыс – ежелден келе жатқан, бүгін де, ертең де өз маңызын жоғалтпайтын қасиетті байланыс. Егер біз табиғатпен достық қарым-қатынаста болсақ, ол да бізге мол жақсылықпен жауап береді.