Әлеуметтік желілердің қоғам санасына әсері

Әлеуметтік желілер қазіргі заман қоғамының ажырамас бөлігіне айналды. Қолданушылар санының жылдам өсуі бұл құбылыстың қоғамдық сананы қалыптастырудағы рөлін күшейтті. Бүгінгі таңда ақпарат тарату жылдамдығы бұрын-соңды болмаған деңгейге жетті. Осы үдеріс адамдардың ойлау жүйесіне, құндылықтарына және мінез-құлқына айтарлықтай әсер етуде. Әлеуметтік желілер тек коммуникация құралы емес, сонымен қатар қоғамдық пікірді бағыттайтын қуатты механизмге айналды. Олар арқылы әртүрлі саяси, мәдени және әлеуметтік идеялар жаппай таралады. Мұндай ортада шынайы ақпарат пен жалған контенттің ара-жігін ажырату күрделене түсуде. Нәтижесінде қоғам санасына бағытталған ықпалдың ауқымы кеңейіп келеді. Бұл тақырыптың өзектілігі – әлеуметтік желілердің пайдалы мүмкіндіктері мен зиянды ықпалын ғылыми тұрғыда талдау қажеттілігінде. Сондықтан әлеуметтік желілердің қазіргі қоғам санасына әсерін жан-жақты сараптау маңызды.

Әлеуметтік желілер ең алдымен адамның ақпарат қабылдау форматын түбегейлі өзгертті. Бұрын ақпарат баспасөз, радио және теледидар арқылы сүзгіден өтіп берілсе, бүгінгі таңда кез келген қолданушы контент жасаушыға айналды. Бұл жағдай ақпараттың көптігін арттырғанымен, оның сапасына қатысты мәселелер туындатады. Қоғам санасына әсер ететін негізгі факторлардың бірі – желідегі алгоритмдер. Олар қолданушының қызығушылығын ескеріп, сол бағыттағы контентті көбірек ұсынады. Нәтижесінде адам белгілі бір ақпараттық “көпіршікке” түсіп, альтернативті көзқарастардан алыстайды. Мұндай ақпараттық оқшаулану қоғамдық поляризацияны күшейтуі мүмкін. Сонымен бірге әлеуметтік желілер жеке тұлғаның өзін-өзі бағалауына да ықпал етеді. Әсем өмірді көрсететін посттар көптеген жастардың психологиялық күйіне кері әсерін тигізіп, өзін басқалармен салыстыру әдетін қалыптастырады. Бұл әлеуметтік қысым мен эмоционалдық шаршауды арттырады.
Сонымен қатар желілер қоғамдық қозғалыстардың да катализаторы болып отыр. Кейбір елдерде әлеуметтік желілер арқылы ұйымдастырылған протестік қозғалыстар саяси өзгерістерге әкелген жағдайлар белгілі. Мұндай құбылыс желілердің тек көңіл көтеру алаңы емес, әлеуметтік-саяси құрал екенін дәлелдейді.
Алайда әлеуметтік желілердің оң ықпалын да атап өткен жөн. Олар білім алу, тәжірибе алмасу, шығармашылық мүмкіндіктерді кеңейту сияқты көптеген пайдалы аспектілерге жол ашады. Әсіресе жастар интернеттегі білім көздерін еркін пайдаланып, өз қабілеттерін дамытуға мүмкіндік алады. Кәсіпкерлік ортада да желілердің ықпалы зор, себебі шағын бизнес иелері өнімдерін жарнамалауға арзан әрі тиімді платформа табады.
Сонымен қатар әлеуметтік желілер қоғамдық мәселелерді жедел талқылауға және кері байланыс орнатуға мүмкіндік береді. Жедел ақпарат алмасу арқылы қоғамдағы өзекті мәселелерге тез реакция жасау мүмкіндігі артады. Дегенмен бұл жеделдіктің әсерінен тексерілмеген ақпараттар да жылдам таралады. Фейк жаңалықтар қоғамда дүрбелең тудырып, шешім қабылдау процесіне кері ықпал етуі ықтимал.
Осыны ескере отырып, әлеуметтік желілердің қоғам санасына әсері күрделі әрі көпқырлы құбылыс екенін айтуға болады.                                  Қорытындылай келе, әлеуметтік желілер бүгінгі қоғам өмірінде маңызды орын алып отыр. Олар коммуникацияның ең қолжетімді және пәрменді арнасына айналды. Қоғам санасына әсер ету жағынан олардың ықпалы бұрынғы дәстүрлі медиадан да асып түсуде. Алайда бұл ықпалдың әрдайым оң бола бермейтінін ұмытпау қажет. Ақпараттың көптігі мен жылдамдығы адамның ақпаратты талдау қабілетін әлсіретуі мүмкін. Сондықтан қолданушылар медиасауаттылық дағдыларын жетілдіруге тиіс. Әлеуметтік желілердегі контентті сын көзбен қарау – қоғам тұрақтылығының маңызды кепілі.
Мемлекеттік және қоғамдық институттар да жүйелі ақпараттық саясат жүргізуі қажет. Қоғамды фейк ақпараттардан қорғау үшін тиімді механизмдер қалыптастыру өзекті болып отыр. Сонымен қатар психологтар мен педагогтардың айтуынша, жастарды әлеуметтік желілерді дұрыс қолдануға үйрету маңызды. Әлеуметтік желілердің пайдалы тұстарын барынша тиімді пайдалану қоғам дамуына оң әсерін тигізеді. Ал теріс ықпалдарын азайту үшін жан-жақты ақпараттық мәдениет қалыптастыру керек.
Қоғам санасы – нәзік жүйе, оған сыртқы ықпалдар өте сезімтал келеді. Сол себепті әлеуметтік желілердің әсерін үнемі зерттеп, оны басқарудың жаңа тәсілдерін жетілдіру қажет. Тек осылай ғана цифрлық дәуірде қоғамның ақпараттық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге болады. Ақпараттық кеңістіктің денсаулығы – қоғамның тұрақты дамуының кепілі. Осы тұрғыдан алғанда әлеуметтік желілерді саналы түрде пайдалану – бүгінгі күннің басты талаптарының бірі.