«Мәдениет және тұрмыс» журналы: ұлттық рухани кеңістіктің айнасы

      Қазақ баспасөзінің тарихында мәдениет пен рухани құндылықтарды терең қозғаған ерекше басылымдар бар. Солардың бірі - «Мәдениет және тұрмыс» журналы. Мен, журналистика факультетінің 1-курс студенті ретінде, бұл журналды тек ақпарат құралы ретінде емес, ұлттық болмысты терең түсінуге жол ашатын рухани мектеп деп білемін. Журналдың көпжылдық тарихы қазақ мәдениеті мен тұрмысын жүйелі түрде сипаттап, ұлттың рухани кодының сақталуына айрықша үлес қосты.

       «Мәдениет және тұрмыс» журналы алғаш рет 1958 жылы шілдеде жарық көрген. Кейінірек ол «Парасат» деген атаумен қайта жарияланып, мазмұны одан әрі тереңдей түсті. Басылымның басты мақсаты - қазақ халқының ұлттық мұрасын, өнерін, әдебиетін, дәстүрлерін және тұрмыс ерекшеліктерін кеңінен насихаттау. Журнал өткеннің шежіресін бүгінгі күнімен байланыстырып, мәдениетті жаңаша түсіне білуге мүмкіндік береді.

      Журналдағы материалдардың мазмұны өте бай. Онда ұлттық өнердің сан түрлі қырлары, салт-дәстүрдің мәні, әдебиет пен мәдениеттегі жаңалықтар, халықтық қолөнердің тарихы мен ерекшеліктері кеңінен қамтылады. Әсіресе журналдың тұрақты айдарлары оқырманға мәдениеттің әр саласын біртұтас жүйе ретінде қабылдауға көмектеседі. Бұл айдарлар арқылы оқырман қазақ қоғамындағы рухани бағыттарды, шығармашылық үдерістерді және мәдени өзгерістерді терең түсіне алады.

        Журналдың тілдік ерекшелігі де назар аударуға тұрарлық. Ондағы авторлар ғылыми тіл мен көркем тілді үйлестіре отырып жазады. Әсіресе өнертанушылар, мәдениеттанушылар мен тәжірибелі журналистер тарихи деректерді, теориялық ойларды және нақты мысалдарды байланыстырып, материалды жай түсінікті деңгейде береді. Оның үстіне очерк, сұхбат, репортаж, портреттік мақала сияқты жанрлардың да кең қолданылуы журналды жандандырып, оқуға қызықты етеді.

         Журналдың қоғамдағы орнын қалыптастырған адамдардың бірі - оның редакторлары. «Мәдениет және тұрмыс» журналының алғашқы бас редакторларының бірі Мұса Дінішев еді. Ол журналдың алғашқы бағытын айқындап, ұлттық мәдени мұраны насихаттау ісін жүйеге келтірді. Одан кейін журналды Абай Бейсембаев, Сапар Байжанов, Бақытжан Жиенғалиев сияқты белгілі қаламгерлер басқарды. Әр редактор өзінің кәсіби тәжірибесімен журналдың мазмұнына жаңашыл көзқарас енгізді. Мәселен, Сапар Байжанов басылымға қоғамдық-әлеуметтік материалдардың көлемін арттырып, журналистік зерттеу тәсілдерін кеңірек қолданды. Ал Баққожа Мұқай редактор болған жылдары журналдың әдеби бағыты күшейіп, шығармашылық материалдар саны көбейді. Кейінгі кезеңдерде редакторлық қызметті Ерғали Сағат пен Серік Сарыбаев атқарып, журналдың заманауи оқырманмен байланысын сақтап қалуға күш салды.

         Бүгінгі цифрлық дәуірде ақпараттың көптігіне қарамастан, сапалы мәдени контенттің орны ерекше. Осы тұрғыдан алғанда «Мәдениет және тұрмыс» журналы - дәстүр мен жаңашылдықты ұштастыратын, ұлттық құндылықтарды жоғалтпай жеткізетін маңызды рухани басылым. Ол тек мәдениетті танытатын дерек қана емес, сонымен бірге қазақ қоғамының тарихи жадын сақтайтын, ұрпақты тәрбиелейтін идеологиялық құрал болып қала береді.

       Мен сияқты жас журналистер үшін бұл журнал-нағыз кәсіби мектеп. Оның беттеріндегі жанрлық алуандық, тілдік үйлесім, ақпаратты жеткізу тәсілі біздің болашақ мамандыққа деген қызығушылығымызды арттырып, мәдени ортаға деген көзқарасымызды қалыптастырады.

         Қорыта айтқанда, «Мәдениет және тұрмыс» журналы-қазақ мәдениетінің айнасы, ұлттық рухтың тірегі, халықтың тұрмыс-тіршілігін, өнері мен дүниетанымын терең бейнелейтін бірегей басылым. Оның тарихы, мазмұны мен редакторларының еңбегі-қазақ руханиятының дамуына қосылған зор үлес. Журнал болашақта да өзінің беделін сақтап, мәдениет пен тұрмыс саласында маңызды ақпарат көзі болып қала беретіні анық.