Жаңа заманда-қауіпсіз және ауырсынусыз инъекция

Қызылорда медициналық жоғары колледжі
«Мейіргер ісі негіздері» пәнінің оқытушысы Жумагулова Салтанат

Жоспар:

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі

Негізгі бөлім

1. Инъекцияның қауіпсіз техникасы
2. Тері асты веналарын анықтаудағы шет елдік тәжірибелер
3. Заманауи инъекцияға арналған құралдар

Қорытынды

Тақырыптың өзектілігі:

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) мәліметтері бойынша әлемде жыл сайын 8-12 млрд инъекция жасалады, оның 1 млрд — қа жуығы-вакцинация кезінде балаларға. Әсіресе, дәрілік препараттар дамушы елдерде және өтпелі экономикасы бар елдерде (бұрынғы КСРО, Орталық және Шығыс Еуропа мемлекеттері) парентеральды түрде тағайындайды.

"MEDLINE", АҚШ Ұлттық медициналық кітапханасы базасында 1966-1998 жж.әдеби деректерді, сондай-ақ иммундау бойынша кеңейтілген бағдарламаны (EPI) өткізу шеңберінде ДДҰ-ға мүше мемлекеттер беретін 1980-1998 жж. ұлттық есептердің жарияланбаған деректерін жүйелі түрде іздеу және талдау жүргізді. Талдау үшін 13 елде дәрілік заттарды парентеральды енгізу туралы деректер алынды. Олардың қатарына өтпелі экономикасы бар 3 ел де кірді: Ресей Федерациясы (РФ) (1988 жылғы деректер), Молдова Республикасы (1998) және "EURA" (1997) кодымен мемлекет (ЕСКЕРІМ. ред. — ДДҰ-ға мүше мемлекеттердің ЕPI ұлттық есептерінің деректерін олардың келісімінсіз жариялауға болмайды, сондықтан ел атауының орнына код көрсетілген). Бір адамға жылына 0,9–8,5 инъекция жасайтыны анықталды(орташа-1,5). Бұрынғы социалистік елдерде дәрілік препараттар парентеральды түрде өте жиі енгізіледі: Молдовада жылына 5 инъекциядан, "EUR A" мемлекетінде — 7,5, ал РФ-да орындалатын инъекциялар саны туралы деректер жоқ. Инъекцияларды көбінесе Пәкістанда және Эквадорда жасайды, онда 1 адамға жылына тиісінше 8,5 және 7,3 инъекцияға тура келеді.

Көптеген жағдайларда дәрігерлер парентеральды әдісіне дәрілік түрлерді медициналық тұрғыдан негізсіз енгізген артықшылық. ДДСҰ басшылығында (Guide to good prescribing, 1994) дәрілік затты инъекциялау үшін екі негізгі негіз бар: тез әсерге қол жеткізу қажеттілігі немесе инъекция енгізудің жалғыз тәсілі болып табылатын, оның көмегімен қажетті әсер алуға болатын жағдайлар.

Инъекциялардың көп болуына байланысты дәрілік заттарды парентеральды енгізу кезінде қауіпсіздік ережелерін сақтамау проблемасы ерекше маңызға ие болады. ДДҰ анықтамасы бойынша," қауіпсіз инъекция — бұл реципиентке зиян келтірмейтін, медицина қызметкерінің қажетсіз тәуекелге ұшырамайтын және басқа адамдарға қауіпті қалдықтардың жиналуына әкеп соқпайтын инъекция " (TechNet кездесуі бойынша ДДҰ есебі, Вашингтон, 1994 жылғы 31 мамыр — 4 маусым. Geneva, WHO, 1994).

ДДҰ қаржыландыратын зерттеу нәтижелері бойынша 2014 жылы ең соңғы деректер негізінде 2010 жылы 1,7 миллион адамға дейін С гепатиті вирусын жұқтырған, ал 33 800 адам қауіпсіз емес инъекциялар нәтижесінде АИТВ жұқтырған.

Инъекциядан қорқу- емдеуге немесе вакцинацияға кедергі келтіретін кең таралған мәселе. Адамдардың сегіз пайызы шаншу алдында қатты қорқатындығы, ал қалған 16 пайызы мүлдем шаншу жасатпайтындығын мойындаған.Соның салдарында асқазан ойық жарасы 2 есеге ұлғайған.

Сондықтан осы тақырып өзекті деп таңдалды.

Зерттеудің мақсаты: мейіргерге дәлелдемелерге негізделген медицина принциптеріне сүйене отырып, инъекцияларды орындаудың өзіндік техникасын сыни тұрғысынан қайта қарауға және пациентке тиімді, қауіпсіз көмекті қамтамасыз етуге ынталандыру.

1. Инъекцияның қауіпсіз техникасы

Инъекция жасау - бұл медбикенің ең жиі және негізгі міндеттерінің бірі болып табылады. Дәрілік препараттар парентеральді түрде енгізіледі, себебі олар әдетте асқазан-ішек жолынан қарағанда тез сіңеді, немесе инсулин сияқты ас қорыту ферменттерінің әсерінен бұзылады.

Инъекцияның төрт негізгі сипаттамасы бар: енгізу орны, енгізу жолы, инъекция техникасы және жабдықтау.

Тері ішілік енгізу жолы

Тері ішілік енгізу жолы препараттардың жүйелі әсерін емес, жергілікті тезірек қамтамасыз етуге арналған және әдетте, негізінен диагностикалық мақсаттар үшін, мысалы, аллерготестер мен туберкулинді сынамалар немесе жергілікті анестетиктерді енгізу үшін қолданылады.

Теріішілік инъекцияны орындау үшін 25g калибрлі иненінің қиығын жоғары қарата отырып, теріге 10-15° бұрышпен, тек эпидермистің астына енгізеді және терінің бетінде "лимон қабығы" деп аталатын пайда болғанға дейін 0.5 мл ерітіндіге дейін енгізеді (күріш. 1). Мұндай енгізу жолы аллерготестерді орындау үшін қолданылады және инъекция орны аллергиялық реакцияны белгілі бір уақыт аралығында бақылау үшін міндетті түрде белгіленуі тиіс.

Тері астына енгізу жолы

Препаратты теріастылық енгізу жолы дәрі-дәрмектің қанға баяу біркелкі сіңуі қажет болғанда қолданылады, бұл ретте препаратты 1-2 мл тері астына енгізеді. Бұл енгізу жолы баяу біркелкі босатуды талап ететін инсулин сияқты дәрілік препараттар үшін мінсіз, ол салыстырмалы ауыртпалықсыз және жиі инъекциялар үшін қолайлы (Springhouse Corporation 1993).

Осы себепті инсулинді енгізу орындарын тұрақты ауыстыру жүргізілуі тиіс, мысалы, бірнеше ай бойы иық немесе іш аймағы пайдаланылады, содан кейін енгізу орны өзгереді (Burden 1994). Диабеті бар пациент емдеуге жатқызылса, инсулинді енгізу орындарында қабыну, ісіну, қызару немесе липоатрофия белгілері жоқ па екенін қарау керек және міндетті түрде медициналық құжаттамада атап өту керек.

 

Сурет№2. Тері ішілік және тері астына инъекцияға арналған анатомиялық аймақтар. Қызыл нүктелер — тері асты және тері ішілік инъекциялар орындары, қара крестиктер — тек тері ішілік инъекцияларды орындау орындары.

Бұлшықет ішіне енгізу жолы

Бұлшықет ішіне енгізген кезде дәрілік препарат жақсы перфузирленетін бұлшықетте көрсетіледі, бұл оның тез жүйелік әсерін қамтамасыз етеді және үлкен дозалардың сіңуі ересектерде дельта тәрізді бұлшық етінен 1 мл-ден 5 мл-ге дейін (балалар үшін бұл мәндерді екіге бөлу керек). Инъекцияға арналған орынды таңдау пациенттің жалпы жағдайына, оның жасына және енгізу қажет дәрілік препарат ерітіндісінің көлеміне негізделуі тиіс.

Бұлшықеттің ең тығыз бөлігі келесідей анықталады: акромиялық өсіндіден қолтық деңгейінде иық нүктесіне дейін сызық жүргізіледі. Ине акромиалды өсіндіден шамамен 2,5 см төмен 90º тереңдікке енгізіледі.Сәуле нерві мен иық артериясынан аулақ болу керек (Spring house Corporation 1993).

Бұлшықет ішіндегі инъекция кезінде инені 90° бұрышпен енгізу және иненің бұлшық етке жеткеніне көз жеткізу керек-бұл инъекциядан болатын ауруды азайтуға мүмкіндік береді.  Katsma және Smith (1997) зерттеуі барлық медбикелер 90° бұрышында инені енгізбейтінін анықтады, бұл дәл осындай әдіс инъекцияны ауыр етеді деп санайды, өйткені инелер тез мата арқылы өтеді. Терінің созылуы иненің зақымдану ықтималдығын азайтады және препаратты енгізудің дәлдігін жақсартады.

Сурет №3. Дельта тәрізді бұлшықеттің орналасуын анықтау.

Инъекцияны қауіпсіз орындау — мейірбикенің негізгі функцияларының бірі, ол анатомия мен физиология, фармакология, психология, қарым-қатынас дағдыларын және практикалық тәжірибені білуді талап етеді.

2. Тері асты веналарын анықтаудағы шет елдік тәжірибелер

Казань қаласында инъекциялар мен инфузияларды орындау кезінде перифериялық веналарды анықтауға арналған эксперименттік құрылғы жасалды.Бұл құрылғы қан тамырлардан және олардың айналасындағы тіндерден бейнеленген оптикалық сигналдың қарқындылығының әртүрлілігін тіркеу.Құрылғы қан тамырларының орналасу орнының детекциясын орындауға, олардың проекциясын анықтауға, вена мен артерияларды сенімді ажыратуға мүмкіндік береді.

Сынақ адамдардың келесі топтарында ерікті түрде хабардар етілген келісім негізінде жүргізілді: 1) іс жүзінде дені сау адамдар (20 адам); 2) қант диабетімен ауыратын, түрлі дәрежедегі диабеттік ангиопатиясы бар науқастар (10 адам) қатысты.Бұл құрылғының  көмегімен 20 дені сау адамдарда және 10 қант диабетімен ауыратын адамдарда шынтақ веналары тез анықталынды. Жалпы айтқанда құрылған эксперименттік құрылғы сау адамдарда да, диабеттік ангиопатиямен ауыратын адамдарда да көктамырды табу мақсатында сәтті қолданылды.

Сондай - ақ АҚ "ЖҚҒЗИ" (Жартылайөткізгіш Құралдарды Ғылыми – Зерттеу Институты) ғалымдары медициналық техника саласындағы ең жаңа әзірлемелерді "Биотехнологиносфера" 22 / 02 / 2019 жылы шыққан беделді басылымының беттерінде жариялады. 110 бөлімнің қызметкерлері тері асты көктамырларды визуализациялау үшін портативті құрылғы құрады және Ресейдегі клиникалар мен ауруханаларына осы құрылғыны апробациялау және енгізу бойынша белсенді жұмыс жүргізуде.Бұл журналда жарияланған мақалада көктамырды визуализациялайтын құрылғының бірнеше түрлері сипатталынды.

Бүгінде тері астындағы көктамырды анықтау үшін бірнеше жарық-техникалық құралдар (байланыс және байланыссыз) бар, бірақ олар шетелдік компаниялардың әзірлемелері болып табылады. Көктамырды визуализациялаудың байланыссыз құрал: веновизор AV 400 АҚШ компаниясының AccuVein құрылғысы болып табылады. Ғылыми журналда көктамырды визуализациялаудың байланыс AccuVein құралы 5 - 6 мың доллар тұратындығы көрсетілген.Қазақстанның валютасы  бойынша бұл құрал 1 903 850 -2 284 620 теңгені құрады. Қазақстанда Алматы қаласында бұл құралға тапсырыс арқылы беруге болады. https://almaty.flagma.kz/ сайтында бұл құрал сатылымда.Бағасы  - 2 800 000 теңге. Бұл құралды Қызылорда қаласындағы емханалар мен ауруханаларда енгізу және оны тәжірибеде қолдану жұмыстары жүргізілсе мейіргерлердің жұмысын жеңілдететіні сөзсіз.

Осы зерттеу жұмыстарын жүргізу барысында мейіргерлердің көктамырды тез табу үшін тамырларды визуализациялаудың байланыссыз AccuVein құралын ұсыну тиімді болып отыр.

Бұл заманауи технология адамның тері астындағы тамырларды анықтау сияқты күрделі мәселеде көмектеседі. Құрылғы 642 нм және 785 нм диапазондағы екі төмен қуатты лазермен жабдықталған. Бұл класс 2 лазерлер пациенттің денесіне зиян келтірмейді және қауіпті емес. Бірақ құрылғыны теріге апарғанда, венаны ол қаншалықты «әлсіз» болса да, анықтайды.

Accu Vein құралының тиімділігі:

- Көктамырды іздеу уақытын қысқартады;

- Тіндік зақымдануды азайтады(венаны қайта 2-3 мәрте тесуді жиілетеді);

- Дәрігердің жұмысын және пациенттің өмірін жеңілдетеді.

- Ауыр жағдайдағы пациенттердің көктамырын табуға көмектеседі:

- Күйік алған науқастарды,химиотерапия кезінде онкологиялық науқастарды, есірткіге тәуелді, туберкулезбен ауыратын науқастарды, семіздікпен ауыратын адамдарға, ұзақ уақыт бойы енгізілетін дәрілік препараттарды енгізуде көмектеседі.

3. Заманауи инъекцияға арналған құралдар

Инъекциялар алдында қорқыныш дәрілік препараттарды енгізудің осы әдісінің өнертабысынан болды. Бұл адамдарға да, жануарларға да бірдей жағымсыз, біздің планетамыздағы барлық тірі адамдар ауырады және емделу үшін инъекциялар тағайындалады. Осының салдарынан созылмалы аурулары бар адамдар мен балалар зардап шегеді. Созылмалы аурумен ауыратын науқастар кейде күніне бірнеше рет шаншу жасауға тура келеді, нәтижесінде бөкседе жыл бойы сіңірілмеуі мүмкін инфильтрат пайда болады, ал нашар жағдайда хирургиялық емделетін абсцесс түрінде асқынулар пайда болады. Осыған байланысты көптеген дамыған елдерде ауыртпалықсыз жүргізілетін инъекция түрлері ойлап табылуда.

Солардың бірі: АҚШ-та  инъекцияға арналған "ақылды" инелер жасалды. Жаңа "инъекцияға арналған ақылды инелер" (Intelligent-Injector for Tissue-Targeting, қысқартылған i2T2) дәлдікпен және қауіпсіз процедураны жүргізуге мүмкіндік береді.

Көптеген адамдар инъекциялар тек жағымсыз естеліктермен байланысты. Дегенмен, оларды Medical Feather тамшылары арқылы болдырмауға болады: ол тез Венаны табуға және инені ауыртпалықсыз бекітуге мүмкіндік береді.

Medical Feather tachscrin OLED дисплейімен жабдықталған, ол тіпті ең тәжірибесіз дәрігерлерге де гаджетті пайдалануға мүмкіндік береді. Дисплейде пациенттің жағдайы және оның веналарының орналасуы туралы ақпарат көрсетіледі.

Гаджеттің жұмыс істеу принципі допплерлік әсерге негізделген: ультрадыбыстың көмегімен дәрігер Венаны тауып, инені енгізу үшін арнайы конус тәрізді құрылғымен белгі қоя алады. Патчтардың өздері стерильді және жеке контейнерде суық жерде сақталады.

3. Тайвань Ұлттық Ғылым және технология университетінің профессоры ChuJing теріні ауыртпалықсыз тесуге мүмкіндік беретін жұқа металл шыны пленкасынан жасалған жабыны бар инені жасады. Маман металл шынының жұқа пленкасы инелер мен тері арасындағы үйкелісті 80% - ға төмендетуге мүмкіндік береді, бұл ауруды азайтуға көмектеседі деп түсіндірді. Металл шыны да инені тозудан қорғай алады. Эксперименталды жолмен металл шыныдан жасалған қаптамасы бар инелер тіпті 10 рет қолданғаннан кейін де тұйықталмайды. Жаңа инелер нарықта адамдарға клиникалық сынақтан кейін екі-үш жыл бойы пайда болуы мүмкін деп күтілуде.

4. АҚШ-тың Массачусетс технологиялық институтының ғалымдары ауыртпалықсыз инъекция жүргізудің жаңа технологиясын ұсынды. Әзірлеушілердің айтуынша, ауыртпалықсыз инъекция жылдамдығымен ерекшеленеді. Арнайы құрылғы тері қабатының жоғарғы қабаты арқылы дәрі өткізу үшін шағын, бірақ қуатты магнит және электр тогын пайдаланады. Токтағы өзгерістер аппаратқа екі фазада - жоғары жылдамдықты (оған ену жүргізіледі) және аз қысым фазасында (дәріні бүрку өзі жүргізіледі) жұмыс істеуге мүмкіндік береді.

Ену микроскопиялық тесік арқылы өтеді, ол көлемі бойынша москит қалдырады салыстыруға болады. Бұл дегеніміз, бұл құрылғы тіпті көзге (мысалы, торға) инъекция жасауға мүмкіндік береді.  Айтпақшы, аппарат бүріккіш ерітіндіні сорып алуға қабілетті. Қазіргі уақытта бірнеше ұқсас құралдар бар, бірақ олар препаратты енгізу жылдамдығын бақылауға қабілетті емес. Зерттеу тобы авторларының айтуынша, инъекция жасайтын адамдарға немесе инеден қорқатындарға, мысалы, балаларға пайдалы болады.

5. Кәдімгі шприцті ауыстырудың жаңа жүйесі Калифорния, Санта-Барбара және Беркли университеттерінің ғалымдары және Калифорниядағы StrataGent Life Sciences компаниясының қызметкерлері әзірледі. Бұл құрылғы инелерсіз жұмыс істейді, теріге айтарлықтай зиян келтірмейді және ауырсынуды тудырмайды. Дәрі-дәрмектерді жұқа қуатты ағындармен бүркетін балама жүйелер 50 жыл бұрын ойлап тапты. Алайда, олар тым тиімді емес, себебі ауырсыну сезімі әліде болады.

Себебі, мұндай инъекция кезінде препарат теріге терең еніп, ауырсыну рецепторларын тітіркендіреді.Жаңа шприцтер  рецепторларға механикалық әсерді азайту үшін ағыстың диаметрін 50-100 микрометрге дейін, сондай-ақ енгізілетін сұйықтықтың көлемін 2-ден 15 нанолитрге дейін азайту шешілді. Осының арқасында терең тіндерді тітіркендірмей, тек беткі қабаттарға (шамамен 200 микрометр тереңдікке) түседі.

6. Гарвард институтында америкалық ғалымдар инесіз инъекция жасауға болатын арнайы "тапанша" жасап шығарды. Онда маса тұмсығындай өте кішкентай тесік бар және дәрі дыбыс жылдамдығымен ол арқылы атылады. Нәтижесінде ол тері тесіктері арқылы бірнеше миллиметр тереңдікке енеді. Енудің аз тереңдігіне байланысты, бұл әдіс тек тері астына енгізу үшін жарамды.

Қорытынды

Жаңа заманда инъекцияны қауіпсіз және ауыртпалықсыз жасау заман талабы болып есептеледі.Мейіргер инъекция жасау алдында өзіне үлкен жауапкершілік артылып отырғанын сезіну қажет. Әлемде инъекцияның әсерінен болып жатқан асқынулар мен олардың алдын-алу үшін көптеген жаңа құралдар ойлап табылуда. Ол құралдардың барлығы мейіргерлердің жұмысында кездесетін қиындықтар негіізіне сүйене отырып ойлап табылған. Қызылорда қаласындағы емханалар мен ауруханаларда енгізу және оны тәжірибеде қолдану жұмыстары жүргізілсе мейіргерлердің жұмысын жеңілдететіні сөзсіз.

---

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз: