Автоматты бөлектеу және жинақтау

О.Тұрмағанбетұлы атындағы Жаңаөзен мұнай және газ колледжі
Алғашқы әскери дайындық пән оқытушысы
Музапбаров Абилкасим Шарапатович

Тақырыбы: Автоматты бөлектеу және жинақтау.

Сабақ мақсаты:

1. Білімділік: Автоматты бөлектеу және жинақтау ретін түсіндіру, білдіру, меңгерту.

2. Тәрбиелік: Елін, жерін сүюге, саналы түрде Отанын қорғауға дайын болуды, Қазақстан Республикасы Қарулы күштеріне деген құрметке, батылдыққа тәрбиелеу.

3. Дамытушылық: Автоматты толық емес бөлектеу мен жинақтауды үйрету және оған қабілеттілігін арттыру, дамыту.

Сабақ әдісі: ауызша, көрнекілік және практикалық әдістер

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Көрнекіліктер, қосымша әдебиеттер және дидактикалық материалдар:

1. «АӘД» оқулығы,  К . Аманжолов, А. Б. Тасболатов, Д.Майхиев, Б. Аманжолова. - Алматы «Мектеп» 2006 ж. §2, 266-269 беттер.

2. Плакат «Калашников автоматы»

3. Калашников автоматы.

4. Бейнефильм.

5. «Алғашқы әскери дайындық-өмір қауіпсіздігі негіздері» журналдарынан қосымша материалдар, плакаттар, тест тапсырмалары .

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

Взвод командирі оқушыларды сапқа тұрғызады, оқытушыға рапорт береді, амандасу, түгендеу, оқушылардың сырт көрінісін тексеру.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:

А) Калашников автоматын қашан,кім шығарған және оның арналуы.

Б) Автоматтың негізгі бөліктері мен мехнизмдері.

ІІІ. Жаңа тақырып.

«Автоматты бөлектеу және жинақтау»

 «Ой қозғау»:  Болашақта оқушыларға әскери тәртіп керек пе? (Оқушылар жеке пікірлерін  айтады)

Жаңа сабақты түсіндіру.

Автоматты бөлектеу толық және толық емес болуы мүмкін: толық емес бөлшектеу-автоматты тазалау, майлау және тексеру үшін, толық бөлектеу жаңбыр мен қар астында қалғанда, не жөндеу кезінде автоматты қатты ластанудан тазалау үшін жүргізіледі. Автоматты толық емес бөлшектеу мен жинақтау үстел үстінде немесе таза төсеніш жайылып жүргізіледі, бөлшектер мен механизмдер бөлектенген ретімен қойылады. Оларды абайлап ұстап, бірінің үстіне бірін қоймай,күштемей және соққыламай жүргізу керек.

Автоматты толық емес бөлектеу тәртібі.

Оқжатарды бөлектеу. Автоматты сол қолымен дүмінің мойыншасынан не құндағынан ұстап, оң қолмен оқжатарды орай ұстайды, бас бармақпен бекіткішті қысып, оқжатардың төмеңгі жағын ілгері ұмсындырып, оны бөлектеп алады.

Содан кейін оқтықта оқтың бар-жоғы тексеріледі,бұл үшін ауыстырғыш төмеңге түсіріледі, оны «АВ» (автоматты ату) немесе «ОД» (жекелей ату) жағдайына қойып, бекітпе жақтауының тұтқасы кейін жылжытылады, оқтықты тексеріп, бекіткіш жақтауы жіберіліп, шүріппе ұрыстық қайырудан босатылады.

Жабдықтардың пеналын дүм ұясынан шығарып алу. Оң қолдың сұқ саусағы мен дүм ұясының қақпағын пенал серіппенің әсерімен ұядан шығатындай етіп басады,пеналды ашып, одан сұрткішті тазалағышты, бұрауышты, қаққышты шығару керек.

Сүмбіні алу. Сүмбінің ұшын оның басы қарауылдың негізіндегі тіректен шығатындай етіп ұңғыдн тартып, сүмбіні жоғары суырып алады.Сүмбіні алу қиындық тудыратын болса, онда қаққышты қолдануға рұқсат беріледі. Оны сүмбінің басындағы саңылауға сала отырып, ұңғыдан сүмбінің ұшын тартып суырып алады.

Автоматтан-ұңғылық тежеуіш компенсторын бөліп алу. Бұрауышпен ұңғылық тежеуіш-компенсатордың орнықтырғышы батырылады. Ұңғылық тежеуіш - компенсатор қарауыл негізіндегі бұрандалы дөңестен сағат тіліне қарсы бағытта бұралып шығарылады. Ұңғылық тежеуіш-компенсатор тым қатты бұралған жағдайда ұңғылық тежеуіш-компенсатордың әйнегіне қойылған сүмбінің көмегімен бұрап алуға болады.

Ұңғы қорапшасының қақпағын бөлектеу. Сол қолымен дұмнің мойнын қамти ұстап, осы қолдың бас бармағымен қайтармалы механизмнің бағыттаушы өзегінің дөңесін басады, оң қолмен ұңғы қорабы қақпағының артқы бөлігін жоғары көтеріп, қақпақшаны алады.

Қайтармалы механизмді бөліп алу.

Автоматты дүмнің мойнынан сол қолмен ұстап тұрып, оң қолмен қайтармалы

Механизмнің бағыттаушы өзегін оның өкшесі ұңғы қорабының бойлық ойығынан шыққанша  ілгері қарай ұмсындырады, бағыттаушы өзектің артқы шетін көтеріңкіреп, қайтармалы механизмді бекітпе жақтауыныңарнасынан шығарады.

Бекітпемен қоса бекітпе жақтауын алу.

Бекітпе жақтауын бекітпе жоғарыда болатындай етіп сол қолға алады,оң қолмен бекітпені кейін шегеріп, бекітпенің жетекші дөңесі бекітпе жақтауының фигуралы ойығынан шығатындай етіп, бекітпені алға қарай шығарып алады.

Ұңқылық бастырмасымен газ түтігін босатып алу.

Автоматты сол қолмен ұстап тұрып, оң қолмен жабдық пеналлын газ түтігі тұйықталғышының шығығқысына тік бұрышты саңылаумен кіргізеді жапқышты өзінен тік бұрышты саңылаумен кіргізеді, жапқышты өзінен тік жағдайға дейін бұрап, газ түтігін газ камерасының келте түтігінен шығарып алады.

Автоматты толық емес бөлшектеуден кейін жинастыру реті. Газ түтікшесін ұңғылық бастырмасымен қосу. Автоматты сол қолмен ұстап тұрып, оң қолменгаз түтігін алдыңғы шетімен газ камерасының келте түтігіне ұмсындырады және ұңқы бастырмасының артқы шетін ұңғыға қысады: тұйықталғышты оның орнықтырғышты көздеу қалыбының ойына кіргенше бұйырады.

Бекітпені бекітпе жақтауына қосу.

Бекітпе жақтауын сол қолмен оң қолға алып,оны цилиндрлібөлігімен жақтау арнасына сұғады: бекітпені оның жетекші дөңесі бекітпе жақтауының фигуралы ойығына кіретіндей етіп бұрап, бекітпені алға қарай сұғады.

Бекітпемен қоса,бекітпе жақтауын ұңғы қорабына қосу.

Сол қолмен дүмнің мойыншасын қамти ұстайды. Бекітпесіне қоса,бекітпе жақтауын оң қолда бас бармақпен қысылған бекітпе алдыңғы жағдайда болатындай етіп ұстап тұрып, газ поршенін көздеуіш қалыбының қуысына кіргізеді де, ұңқы қорабының қайырмалары бекітпе жақтауының ойықтарына кіретіндей етіп бекітпе жақтауларын ілгері жылжытады, оны сәл-пәл күштеп ұңғы қорабына қосады да, ілгері ұмсындырады.

Қайтармалы механизмді қосу.

Оң қолмен қайтармалы механизмді бекітпе жақтауының арасына кіргізеді,қайтармалы серіппені қысып, бағыттаушы өзекті  ілгері итереді де, біршама төмен түсіріп, оның өкшесін ұңғы қорабының бойлық ойығына кіргізеді.

Ұңғы қорбының қақпағын қосу.

Ұңғы қорабының алдыңғы шетімен көздеу қалыбындағы жартылай шеңбер ойыққа кіргізеді, қақпақтың артқы шетін оң қолдың алақанымен қайтармалы механизмнің бағыттаушы өзегінің шығыңқысы ұңғы қорбының қақпағының ойығына кіретіндей етіп алға және төмен ұмсындырады.

Шүрітпені ұрыстың қайырмасынан босатып,сақтандырғышқа қою.

Атқыш ілмекті басып, ауыстырғышты тірелгенге дейін жоғары көтереді

Автоматқа ұңғылы тежеуіш-компенсаторды қосу.

Дүмді тежеуіш компенсаторы қарауыл бойындағы бұрандалы шығыңқы бөлік кетірелгенше бұрайды. Егер ұңғылы тежеуіш-компенсатордың саңылауы орнықтырғышқа сәйкес келмесе, ұңғылы тежеуіш-компенсатор ұңғысына айналдырады.

Сүмбіні қосу.

Пеналды дүм ұясына салу.

Сүрткішті, тазалағышты, бұрауышты,қаққышты пеналға салып, қақпағын жабады да, пеналды түбімен дүм ұясына кіргізеді: оны қақпақша жабылатындай етіп ұяға батырады. Жиналмалы дүмді автоматта пенал оқжатарға арналған сомке қалтасына салады.

Оқжатарды автоматқа қосу.

Автоматты сол қолмен дүм мойыншасынан немесе шетмойыннан ұстап тұрып, оң қолмен оқжатардың ілгішін ұңғы қорбының терезесіне енгізіп, оқжатардың ілмегі оқжатардың тірек шығыңқысынан асатындай етіп өзіне бұрады.

ІV. Жаңа сабақты пысықтау.

- Бейнефильм  көрсету.

1. Жаңа сабақты  пысықтау мақсатында  автоматты толық емес  бөліктеп және жинақтап көрсету.

2. Бір оқушы тақтаға шығып автоматты толық емес бөлектейді, екінші оқушы автоматты толық емес бөлектеуден кейін жинақтайды.

V. Сабақты бекіту.

ҮІ. Сабақты қорыту.

VІI. Бағалау. Үй тапсырмасына және сабаққа белсенді қатысқан оқушыларды бағалау.

VIIІ. Үйге тапсырма. «Автоматты бөлектеу және жинақтау» тақырыбын оқып келу.

---