Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:

Жарық құбылыстары

Мектеп: 7 орта мектеп

Күні:

Мұғалімніңаты-жөні: Жұмағалиева Гүлжайна Оразбайқызы

Сынып: 11

Сабақ тақырыбы

Оптикалық аспаптар

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

§4, 12. Оптикалық аспаптар

                Сабақ мақсаттары

Оқушылар білуі тиіс:

 - оптикалық құралдардыӊ сызықтық ұлғаю түсінігін білу және түсіну;

 - ұлғайтқыш шыныныӊ (лупаныӊ) үлкейтуін және кескінніӊ қалай пайда болуын білу;

 - микроскоптыӊ сызықтық үлкейтуін және кескінніӊ қалай пайда болуын білу;

 - телескоптыӊ сызықтық үлкейтуін және кескінніӊ қалай пайда болуын білу;

 - проекциялық аппаратта кескінніӊ қалай пайда болуын білу;

 - фотоаппаратта кескінніӊ қалай пайда болуын білу;

 - перископ құралының құрылысын сипаттай білу;

 - обскура камерасын сипаттай білу;

               Бағалау критерийлері

 - оптикалық құралдардыӊ сызықтық ұлғаю түсінігін білу және түсінеді;

 - ұлғайтқыш шыныныӊ (лупаныӊ) үлкейтуін және кескінніӊ қалай пайда болуын біледі;

 - микроскоптыӊ сызықтық үлкейтуін және кескінніӊ қалай пайда болуын біледі;

 - телескоптыӊ сызықтық үлкейтуін және кескінніӊ қалай пайда болуын біледі;

 - проекциялық аппаратта кескінніӊ қалай пайда болуын біледі;

 - фотоаппаратта кескінніӊ қалай пайда болуын біледі;

 - перископ құралының құрылысын сипаттай біледі;

 - обскура камерасын сипаттай біледі;

                 Тілдік  мақсаттар

Оқушылар білуі тиіс: Сызықтық үлкейту – оптикалық жүйеніӊ пайда еткен кескінініӊ сызықтық өлшемініӊ нәрсеніӊ сызықтық өлшеміне қатнасымен анықталатын физикалық шама.

Пәнге тән лексика мен терминология:

Олар терминдерді түсінулері және қолдана алулары керек: сызықтық үлкейту, лупа, микроскоп, телескоп, фотоаппарат, проекциялық аппарат, шын кескін, жалған кескін, тура кескін, төӊкерілген кескін, үлкейтілген кескін.

Диалог пен жазу үшін пайдалы сөздер мен тіркестер:

Лупа- фокус аралығы кіші болған (шамамен 10 см) линза.

            Пәнаралық байланыстар

Биология пәнінен алған білімдерін пайдаланып микроскоптың жұмыс жасау принципін және құрылысын сипаттайды. Геометрия – түзу сызықтарды пайдаланып нәрсенің кескінін алу.

Бастапқы білім

Линза. Жұқа линзаның формуласы.

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

       0-2 мин

2-4 мин

Оптикалық приборлар. Негізгі бөлігі нәрсенің кескінін беретін қандайда бір оптикалық жүйе болып табылатын сан алуан оптикалық аспаптардың жұмыс істеу принципі геометриялық оптика зандарына негізделген.

О.А-проекциялық аппараттар,фото аппараттар,телескоп микроскоп,луна,көз,көзілдірік,т.б.

1. Проекциялық ОА-экранда нарсенің Шын,Улкендігін кескінін береді.

П.ОА.3 түр3 бар    диаскоп (диа-мөлдір)

                                Эпископ (мөлдір емес)

                               Эпидиаскоп (экран мөлдір де, мөлдір еместе проекциялайды)

Барлық жағдайларда да нәпсе объектив пен фокус (Ғ, және қос фокус 2Ғ) аралығында орналастырылады.

2. Фотоаппарат. (4,63-сурет) Фотоаппарат-линзалар жүйесінің көмегімен жарық сезгіш қабыршаққа сақталатын нәрсенің кескінін алатын оптикалық қондырғы.

Фотоаппарат-объектив,мөлдір емес жарық өткізбейтін камера,фотоқабыршақ.

Объектив-линзалар жүйесі.

Ф. – нәрсенің –шын,кішірейтілген,кері кескінін береді..

Фотография-жылдам,түсті және стереоскопиялыққа айналды.Ф-я  - өмірдің сан алуан саласында қолданылады.

 -  Ғарыш объектілері,микробөлшектер т.б. мәліметтер алуда

 -  Көркем ф-ялар әдемілік,көз тартады.

 -  Фототілшілер жұмысы, түрлі ақпараттар...

 3. Көз. Көз-тірі оптикалық құрылғы. Көз арқылы әлемді танимыз...

Көз құрылымы: 4,64-сурет бойынша түсіндіруКөзде-шын,кішірейтілген,кері кескін пайда болады.

№ 1-13. Құрылымы. П- 1,38 .Негізігі денесі-қарашық.

 4. Көзілдірік.Көзі қалыпты көретін адам үшін (д-25см)

Жақыннан көргіштік және алыстан көргіштік болып екіге бөлінеді.

Жақыннан       линза,  -

Алыстан көргіштік              линза +

Лупа: нәрсенің ұсақ белгілерін ажырату үшін көру бұрышы үлкен болу керек

Аспаптың бұрыштық ұлғайтуы:

Ұсақ денелерде линза пайдаланады 

Лупа сағат жөндеуші,геологтар,ботаниктер, криминалистер т.б қолданады.

Микроскоп: өте ұсақ денелерді көру үшін қолданады.

Микроскоп-шын, үлкейтілген кескін береді

Телескоп- аспан денелерін бақылау үшін пайдаланады.

Т:  болып екіге бөлінеді. рефрактор (сындыру), рефлектор (шағылдыру)

Спектрлік аппараттар-жарық сүзгісі. Ақ сәуле-7 түс, спектр

Оптикалық диапазондағы ЭМ сәуле. Спектрлік құрылымын зерттейді сурет бойынша түсіндіру

Таратпа материал

Сабақтың ортасы 

 4-8 мин

8-12 мин

12-14 мин

14-17 мин

17-20 мин

20-33 мин

33-38 мин

Зерттеулерге қарағанда адам мәліметтердіӊ 75% көру арқылы алады.

Көз торламасында пайда болған кескін қаншама үлкен болса, біз нәрсе туралы соншама көп информацияға ие боламыз. Сондықтан кіші нәрселерді үлкейтіп көру (микроскоп, лупа), алыстағы нәрселерді жақындатып көру (бинокль, телескоп) адамдар үшін өте маӊызды. Мұндай мүмкіншілікті бізге оптикалық аспаптар жаратады. Оптикалық аспаптардыӊ негізгі сипаттамасы олардыӊ үлкейтуі болып табылады.

Сызықтық үлкейту – оптикалық жүйеніӊ пайда еткен кескінініӊ сызықтық өлшемініӊ нәрсеніӊ сызықтық өлшеміне қатнасымен анықталатын физикалық шама.

Топтық жұмыс.

Топтық жұмыс.

Зерттеу арқылы үйрену: Сынып 3 топқа бөлінеді. Әр топқа бір лупадан береміз. Олар лупаны пайдаланады. Топтарға келесі сұрақтарды қоямыз:

1) Бізге лупа не үшін қажет?

2) Лупада қандай кескінді көреміз?

Лупа туралы мәлімет беру. Лупа.  Фокус аралығы кіші болған (шамамен 10 см) линза. Еӊ қарапайым оптикалық құрал. Лупа нәрсеніӊ кескінін 2 еседен 25 есеге дейін үлкейту мүмкіншілігін береді.

5. Жұптық жұмыс

(G) Әр жұпқа бір микроскоптан береміз.  Микроскоп туралы не білесңдер, оны калай пайдаланады?______________________________________

Микроскоп туралы мәлімет беру.Микроскоп фокусаралықтары кіші болған екі жинағыш линза - обьектив (нәрсегеқаратылғанлинза) және окулярдан (көзге қаратылған линза) тұрады.

Телескоп, Фотоаппарат, Проекциялық аппарат, Перископ, Обскура камерасы туралы, олардың жұмыс істеу принциптері мен пайдалану аясымен оқушыларды таныстыру.

6. Тест

  1. Оптикалық аспаптарға жатады:
А. Телевизор, фотоаппарат В. Проекциялық аппарат, лупа С. Компьютер, микроскоп
Д. Телескоп, радио

  2. Микроскоп неше есе үлкейтуге көмектеседі?
А. 200-300 В. 350-400 С. 700-800 Д. 500-600

  3. Құрылысы бірдей проекциялық аппараттар:
А. диапроектор, телевизор В. Диапроектор, кинопроектор, фотоүлкейткіш
С. Фотоаппарат, лупа Д. Фотоаппарат, лупа, диапроектор

  4. Фотоаппараттың негізгі бөлшегі:
А. Объектив В. Линза С. Диафрагма Д. Фотокамера

  5. Лупа қандай линзадан жасалған?
А. Қосойыс В. Жазықойыс С. Жазықдөңес Д. Қосдөңес

  6. Бірінші рефлектор-телескопты тауып шығарған қай ғалым?
А. Паскаль В. Ньютон С. Эйнштейн Д. Фарадей Е. Ампер

  7. Телескоптың басты және негізгі бөліктері:
А. Объектив В. Окуляр С. Объектив, окуляр Д. Линза

  8.Көздің диаметрі
А) 20-23 мм В) 23-25мм С) 18-20мм Д) 25-27 мм

  9. Көз бұршағының диаметрі
А) 8 -10 мм В) 10-12мм С) 18-20мм Д) 6 -7 мм

  10.Әлемдегі ең үлкен телескоп-рефлектордың айнасының диаметрі
А) 8м В) 7м С) 6м Д) 9м

Жауабы: 1.В, 2.Д, 3.В, 4.А, 5. Д, 6.В, 7. А, 8.В, 9.А, 10. С

Бағалау критерийлері:

 - оптикалық құралдардыӊ сызықтық ұлғаю түсінігін білу және түсінеді;

 - ұлғайтқыш шыныныӊ (лупаныӊ) үлкейтуін және кескінніӊ қалай пайда болуын біледі;

 - микроскоптыӊ сызықтық үлкейтуін және кескінніӊ қалай пайда болуын біледі;

 - телескоптыӊ сызықтық үлкейтуін және кескінніӊ қалай пайда болуын біледі;

 - проекциялық аппаратта кескінніӊ қалай пайда болуын біледі;

 - фотоаппаратта кескінніӊ қалай пайда болуын біледі;

 - перископ құралының құрылысын сипаттай біледі;

 - обскура камерасын сипаттай біледі;

Презентация

http://files.school-collection.edu.ru/dlrstore/669ba084-e921-11dc-95ff-0800200c9a66/5_9.swf

Таратпа материал

Сабақтың соңы

38-40 мин

7. Рефлексия

8.Үйге тапсырма: 

Перископ құрастыру

Таратпа материал

Саралау –оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
 

Оқушының топ ішіндегі, жұптағы жұмысын бақылау.

 Өздік жұмыс нәтижесін қолдану.

Топтық жұмыс барысында қауіпсіздік ережесін сақтау. Сыйласымдылықпен, кезекпен жауап беру.

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылғанба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткіздіме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?