Алгебралық бөлшектерді қосу және азайту

Нарегеева Венера Мәлікшеқызы

Қызылорда облысы, Байқоңыр қаласы Қ.Қ. Тоқмұхамедов атындағы

жалпы білім беретін №14 орта мектептің математика пәнінің мұғалімі

Сабақтың тақырыбы:  Алгебралық бөлшектерді қосу және азайту

Мақсаты:

1. Оқушыларды бөлімдері бірдей және бөлімдері әр түрлі  бөлшектерді қосу және азайту арқылы   рационал бөлшекке түрлендіруге үйрету.
2. оқушылардың жаңа тақырыпты меңгеруіне мүмкіндік туғызу, алған білімдерін мысалдармен бекітіп қорытынды жасауға және ізденушілік, шығармашылық қабілеттерін дамыту, пәнге деген қызығушылығын арттыру.
3. Оқушыларды ұйымшылдыққа,  шапшаңдыққа, іскерлікке , ұқыптылыққа   тәрбиелеу.

Сабақтың типі: аралас сабақ

Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ

Сабақта қолданылатын әдіс-тәсілдер:  түсіндірмелі, сұрақ-жауап,  жеке топпен жұмыс, ішінара ізденушілік, репродуктивті, «миға шабуыл», сәйкестендіру тесті, ойын элементтерін қолдану, ақпараттық технология элементтерін пайдалану

Сабақтың көрнекілігі:  интерактивті тақта, теңбе-теңдік,математикалық лото ойын сызбасы    

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылармен амандасу

1. Үй тапсырмасын тексеру

«Техникалық бақылау»

Слайд арқылы үй  тапсырмасының шығарылу жолы көрсетіледі. Оқушылар өз-өздерін тексереді.

1. Өткен тақырып бойынша білімдерін тексеру

1. «Миға шабуыл» 

Алгебралық бөлшектерді ортақ бөлімге келтірудің алгоритмі:

/Ретімен сәйкестендіру/

1) Егер жақша алдында «+» таңбасы тұрса, онда .............................

2) Егер жақша алдында «-» таңбасы тұрса, онда ..............................

IV.  Жаңа сабақты түсіндіру

/Сабақтың тақырыбы мен мақсаты айтылады/

Сабақтың айдары:  

 «Жалғыз сүйеніш, жалғыз үміт  оқуда. Теңдікке жетсек те,  жұрттығымызды сақтасақ та, дүниеден сыбағалы орнымызды алсақ та, бір ғана оқудың арқасында аламыз, жақсылыққа бастайтын жарық жұлдыз – оқу».
                                                                                                  М.Дулатов.

а) Бөлімдері бірдей алгебралық бөлшектерді қосу және азайту жай бөлшектерді қосу және азайту ережесі бойынша орындалады.

а ,в, m≠0 сандары үшін  теңдігінің орындалатынын дәлелдейік.    болсын, сонда a=mx, b=my, a+b=m(x+y), бұдан .   Демек

Бөлімдері бірдей бөлшектерді қосқанда (азайтқанда) олардың алымдарын қосып (бірінен бірін азайтып), бөлімдерін бұрынғыша қалдырады.

1-мысал

2-мысал

ә) Бөлімдері әр түрлі бөлшектерді қосуды/азайтуды/ бөлімдері бірдей бөлшектерді қосуға/азайтуға/ келтіруге болады. 

Мысалы,

  және  бөлшектерін қосу керек болсын.

Алдымен бөлшектердің ортақ бөлімін (bd)және толықтауыш көбейткіштерін (d мен b) тауып, оларды бірдей бөлімге келтіреміз де, бөлімдері бірдей бөлшектерді қосамыз:

азайту да осы сияқты орындалады:

1-мысал

2-мысал

Өрнек пен бөлшектің қосындысы немесе айырмасы болатын рационал өрнекті түрлендіру бөлшектердің қосындысын не айырмасын тұрлендіруге келтіріледі.

3-мысал

1. Жаңа сабақты бекіту

Оқулықпен жұмыс.

Төмендегі есептердің дұрыс жауабы арқылы қазақ халқының ұлы ақынының нақыл сөзі пайда болады.

№432 №433 /1,3/, №434 /1,2/,  №435 /3/

Шығармашылық тапсырма. №435 /5/ , №436 /2,7/

1. Сабақты қорытындылау

1. Есепте:

2. Көбейткіштерге жіктеңдер:

1) 25-y²                  2) a²+ab

3.  Амалды орындаңдар:

1)             2)

4.  Бөлшекті қысқартыңдар:

1)        2)

5.  Өрнектегі айнымалының мүмкін мәндерін көрсетіңдер:

1)      2)

Сергіту сәті.

«Тез  есепте» есебіне көңіл аударайық.

5-пен аяқталатын кез-келген санның квадратын табу

35²=1225   (3*4=12, жанына  25 жазамыз)

45²=

95²=

105²=

«Тегінде адам баласы адам баласынан ақыл, ғылым, ар,  мінез деген    нәрселермен озады». А.Құнанбаев.

1. Үйге тапсырма.   §2.1 №432 /2,8/  №433 /6,8/  №434/6,8/

VIII.  Бағалау.