Меруерт көлі

Бір шынды Қарқаралыда дер Бұғылы,
Бұғының қонысы деп ел ұғымы,
Сақтаған ерте күннен елдің аузы
Сол жерде қалған талай жыр жұғыны.
Бұғылының найза шыңын оқ жанамас,
Батысқа бетін төсеп жап-жалаңаш,
Сыпырық, жып-жылтыр боп қызыл құлпы,
Қарасаң шың шоқтығын айналар бас.
Сол тастың бауырында бір әсем көл,
Қалың ну, айналасы өтпейді жел,
Ақ қайың, қызыл шырша, сұлу сандал
Еміне көлге төніп өсіпті тел.
Сол көлдің солтүстік жақ кенересін,
Тұрғандай жаудан бағып ерте - кешін,
Арыстан тас боп қатқан жатыр шөгіп
Кім білсін қай уақытта танған есін.
Сол көлдің шар айнадай айдынына,
Қараудан орман мен шың айныды ма,
Ғажайып меруерт көл мен оқ жетпес шың,
Бұл да бір Бұғылының айбыны да.
Меруерт көл, найза шыңға кім келмеген,
Көргенде кімге бұл жер ой бермеген.
Шөккен тас арыстан боп анау жатқан,
Көз түссе, қиял көкке қол сермеген.
Аңыз бар ел аузында алуан түрлі,
Жыр да көп осынау жұмбақ шашқан сырды,
Дейтұғын екі жастың арманы екен,
Арыстан тас боп шөккен бағып қырды.
Ертеде бекін іздеп осынау жерге,
Сия алмай Арқа толы қалың елге,
Келіпті Әлісапар, сұлу Ажар,
Алып шың меруерт шашқан айдын көлге.
Көл - айна, тал — шымылдық, томар - жастық,
Елсіз тау екі ашықтың көңілін мас қып,
"Пана бол, асқар бізге, айдын көл су,
Аянда жалындаған жан сырды аштық", —
Деп олар отырыпты аймаласып,
Көңілде көп арманның зарын басып,
Сезбеген арттан жеткен қуғыншыны,
Өшіккен ожар кекпен судай тасып,
Арты тау, алдында көл, айнала жау,
Екі жас пана таппай тұрған сасып.
Сол сәтте бір ғажайып естілген үн,
От шашып, жай түсіріп қап-қара түн,
Арыстан атып түсіп бұлт ішінен,
Ақырған зілденгендей әлемге күн.
Алдынан қуғыншының шегіп айбат,
Арыстан аузы арандай, сипаты жат,
Жеткізбей екі жасқа қуғыншыны
Шөгіпті жартасқа кеп, жау жағын ап.
Сол сәтте күңірентіпті асқарды жел,
Дауылдан сілкінгендей астында жер,
Екі жас ел көзінен болған ғайып,
Аңырап қала берген қамаған ел.
Ақ меруерт бетін жауып айдын көлдің,
Үйіріліп екпінінен долы желдің,
Үрей боп арыстан мен сұрапылдан,
Қуғыншы пана ете алмай үстін жердің.
Қайтқанда қуғыншы елге үрейленіп,
Түн сырын түрлендіріп, әсер беріп,
Таратқан екі жасты бұлт көтеріп,
"Әкетті аспанға" деп тұрдық көріп.
Ажар қыз бұлттан бүркіп төкті жасын,
Себелеп көлге көктің меруерт тасын.
Су беті көбік атып, меруерт толқып,
Сиқырлы сыр бөледі көл шарасын", -
Деген бір сонан туған ерекше аңыз,
Орнаған ел ойына шын боп нағыз,
Кім білсін бұлт жұтты ма, жер жұтты ма,
Әйтеуір жоқ болыпты жігіт пен қыз.
Сонан көл атаныпты "Меруерт шашқан"
Аңыз қып, екі жас деп аспанға асқан,
Айтады күні бүгін ел ертегі,
Кейде жыр күңірентіп, кейде дастан,
Өшер ме ел ойынан жас арманы,
Болғаны арман аңыз жасарғаны,
Ертек боп ел ойында сақталғаны,
Ескерткіш өлмес, өшпес жасалғаны.
Ой туды көргеннен соң әсем көлді,
Ертек боп тамсандырған ертеде елді,
Аңыз боп андыздаған ел дастаны,
Аз сөзге айтыларлық әсер берді,
Арқалап кете алмадым ой борышын,
Мазалап Меруерт көл мен Бұғылы шың,
Асығыс ой қанатын сермегенде
Ойыма түсті осы аңыз болғандай шын.

---