Қазақтың көз жасы (Аза-жыр)

Тұншығып оянамын кей түндері,Төгілген қалың қазақ көз жасына.
Аманхан Әлімұлы. «Реквием»

Көкірек қарс айрылып қасіреттен,
Қан қақсап, қайғы жұтып ғасыр өткен.
Таусылмас бұл не деген зұлмат заман,
Тыйылмас қазақтың көп жасы неткен!

Қазақтың көз жасы бар кеппей тұрған,
Болды ғой талай өскін көктей құрбан.
Көкейде өксік жатыр удан да ащы,
Көңілде кейіс жатыр кектей тұнған.

Қазақтың көз жасы бар сүртілмеген,
Сондықтан ақты өзендей іркілмеген.
Той қылса ырқылменен жыртың немең,
Баз кешіп, безіп қашар күлкім менен.

Дүниенің арқалаумен азабын мың,
Көз жасы көп төгілді-ау қазағымның.
Шындығы шырылдаған өлең туса,
Қасқайып қанды жаспен жаза білдім.

Жоқ мұнда көлгірлік пен жасандылық,
Санаңа салынбасын қасаң құрық.
Халықтың көз жасына суарылып,
Кеудемде бүршік жарып, бас алды үміт.

Бар мұнда мөлдірлік пен шынайылық,
Біліп тұр, көріп те тұр Құдай ұғып.
Кей кезде қазақ мұңнан айыққанмен,
Қазақтан кеткен емес мұң айығып.

Көз жасы сорғалайды «Елім-айдан»,
Сондағы жерім – майдан, төрім – ойран.
Елестеп шұбырған жұрт, сұлаған жұрт,
Шықпай жүр содан бері өлік ойдан.

Құр қалған есір өмір тұтастықтан,
Тұл қалған есіл өңір жұт-аштықтан.
Түсірді мал баққанды қан қақпанға,
Бұл қырға егілмеген түк астық дән.

Ақырып теңдік сұрар арыстандай,
Атылып ажал құшқан арыстарды-ай.
Арманда кетті-ау ерлер еңіреумен,
Азулы, атан жілік, қарыс маңдай.

Қалғанын түрме-көрге қамапты да,
Қазақтың жері айналды абақтыға.
Талайлар атажұрттан босып қашты,
Шыдамай қарулы мен жарақтыға.

Дауылы сұм соғыстың соққанда кеп,
Атылды көздің жасы оқтан да көп.
Төнгенде қара бұлттай қара қағаз,
Өзекте ыстық жастай от жанған ед.

Көз жасы желтоқсанда мұз боп қатты,
Жаныма сұмырайлар сыз қаптатты.
Қазақтың қан мен жасы қатар ағып,
Алаңда мәңгі өшпестей із-дақ қапты.

Есепсіз – жер үстіне төгілген жас,
Қисапсыз – жер астына көмілген бас.
Қорқыттың көрі дайын қайда барсаң,
Қырық жыл зарла, мейлі өлімнен қаш.

Түбінде жылай-жылай көз жұмсаң да,
Өткенді өксіп тұрып сөз қылсаң да.
Сол жастың әр тамшысы құмға тамып,
Кермек дәм сіңіп қалған боз жусанға.

Мен де бір ботасы едім боз даланың,
Көргенмін боздақтардың боздағанын.
Жүректе жетім шер бар бабаураған,
Түнекте бебеулейді көз-жанарым.

Біткен жоқ қуғын-сүргін, жалғасуда,
Тап болып жатады елім қанды асуға.
Бабамның батыр рухы өлген емес,
Намыстан жаралғандар арбасуда.

Қаншама жолықса да зобалаңға,
Жол жоқ деп қазақ келді жоғаларға.
Көз жасы жан-арынан парлаған соң,
Қылмады еш дұшпанға бодан Алла.

Тағдырдың аттап өттік сын-сынағын,
Тірліктің таптап өттік былшырағын.
Қазақтың көлдей болған көз жасына,
Түс түгіл, өңімде де тұншығамын!..

---