Өлең, жыр, ақындар

Мұсылманның сипаты

Өтінейін, достарым,
Хош тыңдаңыз - бисмилла!
Мұсылман кім, кәпір кім,
Айырушы(айрғұшы)- бисмилла!

Толық

Ғибрат өлең

Дүние малын тамам ғып,
Қарын көзі тойған жоқ-ты,
"Сонда пенде- ойлады (айлады) Мұса,
- Құлағына алған жоқ-ты!"

Толық

Дүниеге жарасады күн менен ай

Дүниеге жарасады күн менен ай,
Бұл заман да тұра бермес бұрынғыдай.
Мысалы бұл дүниені мен айтайын,
Теңелер бір заманда кедей мен бай.

Толық

Өлім алдындағы хал

Қаламды, жазайын деп, алдым қолға,
Қатесі болса сөздің, Құдайым оңда!
Азырақ адам халін мен сөйлейін,
Жамағат, шала тыңдап, ғапіл қалма!'

Толық

Ғалының тағылымы

Азырақ мен сөйлейін Ғалы ерден,
Бата алған пайғамбардан-абзал шерден
Бір күні серуенге шығып жүріп,
Сайран ғып дүниенің көбін көрген.

Толық

Хор қыздарының хикаясы

Пейіште тобы (тоуба) ағашы, жапырағы [иапырағы] зор,
Жарығы (иарығы) күннен раушан, баршасы- нұр!
Болғанда түбі аспанда, басы-төмен,
Иіліп жерге қарай салбырап тұр.

Толық

Өлеңмен берілген аят

Жер де, көк те сенсің, Қадір,
Әр мүжүдке өзің әзір.
Пенделерге өзің нәзір
Сұбхан Алла — сенен медет!

Толық

Пайғамбардың нұры

Ғаламнан он сегіз мың әуел бұрын,
Жаратты пайғамбардың асыл нұрын.
"Әуелі мақұлық атта нұрым!"- деген,
Хақында дәлел болды хадис мұның.

Толық

Адам ата мен шайтан

Жаралған ең әуелі Адам ата,
Жайылған жанның бәрі- соған бота.
Хауа ана шайтан малғұн тілін алып,
Жұмақтан шықпады ма біржолата?!

Толық

Мәшһүр-Жүсіптің қарғамен айтысқаны

Түн ұзап, күн қысқарып, болды қазан,
Бес намаз, жанның пipi[l] иман, азан.
Арбаға ала қарға қонып алып,
Қарқылдап ертең ерте, кетті мазам.

Толық

Мәшһүр-Жүсіптің тырнамен айтысқаны

Сөзіме сүйінер дос, күйінер дұшпан,
Шулаған дауыс шықты күншығыстан.
Тағы да құрбыларым қылды тілек,
Бір кеңес естіртейін тырна құстан.

Толық

Сәйгелді, сона, бөгелек

Сәйгелді, сона менен бөгелекті,
Үшеуі халфе сайлап көбелекті.
Мекен-жай, қоныс қарап тұрақ үшін
Кезіпті дамыл көрмей төңіректі!

Толық

Нанайын ба?!

Қараңғы түннің жарық таңы атар ма?!
Күннің қызу сәулесі оятар ма?!
Біз бұған шүкірлік қып қуанамыз,
Залымдар түн бүркенген ұнатар ма?!

Толық

Күйеу Мағзұм мен Хұршым

Не күшті? Ойлап тұрсам Құдай күшті,
Құдайдан кім тоқтатар болған істі?!
Құдіреттің шеберлігін танытуға,
Аузыма өз-өзімнен бір сөз түсті.

Толық

Бердібек Қазанғап ұлына

Дүние, ойлай берсем, жалған дейді,
Әркімді әлекке тек салған дейді.
Дүниені өле-өлгенше қуып-қуып,
Аузы аңқайып... қалған дейді.

Толық

Өліп тірілген шаһызада

Бастайын бір хикая, сал құлақты,
Біріктір, тыңдаушылар, ынтымақты.
Дүние бәрімізден бір күн өтер,
Тастаған патшалар да алтын такты.

Толық

Садуақастың мырзалығы

Әуелі сөз бастайын бисмилладан,
Сөз бастар бисмилласыз кейбір надан.
Хикая өлмей тұрып мен айтайын,
Туған жан бәрі өледі ата-анадан.

Толық

Әбушақыма

Жамағат, тыңдасаңыз, сөз тастайын,
Құрбылық қақы үшін сөз бастайын .
Ғайып қып қателерді байқап ата
Алаңмен бір қиссаны мен бастайын.

Толық

Шаһарбан мен Хұсайын

Иман келтір әуелі: "Алла бір!" - деп,
"Мұхаммед- Хақ расул, пайғамбар!" - деп.
"Дін үйрет, - деп, жіберген-елші досты,
Құлдарымды Хақ жолына көндірсін!" - деп.

Толық

Күндіз бен түннің айырмасы

Жалғанның тозақ пенен бейіші бар,
Бір күн тыныштық, кей бір күн кейісі бар.
Кейісі тозақ болғанда, тыныштық бейіш,
Міне, осындай муафық келісі бар.

Толық

Толқын

Пәленің басы - хазірет мешіт баққан
Ораза, намазшылар оған жаққан.
Заман түрін танымай әуреленген,
Мерт болар арыстандай Айға шапқан.

Толық

Нәпсі аджаһа

Дүние, ойлай берсем, жалған дейді,
Әркімді әлекке тек салған дейді.
Дүниені өле-өлгенше қуып-қуып,
Ауызы аңқиып [құр босқа] қалған дейді.

Толық

Байдалының Исасына

Қолыма қағаз, сия, қалам алдым,
Алданып сұм жалғанға жолдан қалдым.
Қосылған көптің басы жер болған соң,
Жәрмеңке-Баянаула - соған бардым.

Толық

Суырдың өлеңі

Ал, суырдың естіп пе едің әңгімесін,
Құдайға құл болған жан адал жесін.
Ағайынды аң екен: суыр, тышқан,
Айтайын інде жатып көрген ісін.

Толық

Иманжүсіп атынан шығарғаны

Жел сөзге болған жастан ауызым епті,
Жас та болсам, ел кезіп, көрдім көпті.
Қалың топтың тастайын ортасына,
Ғаріпшілік жөнінен біраз кепті.

Толық

Мұса Шорманұлының асы

Бисмилла - бұ сөзімнің басы болды,
Екі елу ер жігіттің жасы болды.
Биылғы өткен жаздың ортасында
Мұсаның ат шаптырған асы болды.

Толық

Мәшһүр Жүсіп пен Жүніс Шалқарбайұлы

Бісміллә-әуел сөздің бітидасы,
Екінші - хамит сана болсын-басы.
Құдайым барша жаннан артық қылып,
Қолыңа ұстағаның-дүрдің тасы.

Толық

Күйеу Мағзұм мен Аруақтар

Нұсқа боп жазылған сөз қалар хатқа,
Ақындар әнге қосып, алар жатқа!
Бұйырған Баянтауда топырағы,
Мен бардым аруақтарға(аруақларға) зиаратқа.

Толық

Мәшһүр-Жүсіптің Шабдар атпен айтысы

Сен, Шабдар, қай жағымнан келдің маған,
Кім ығыр ғып осынша мінген саған?
Арқа — басың ошақтай жауыр болған.
Мал сықылды түрің жоқ, сиқың жаман.

Толық

Мәшһүр-Жүсіп пен Ғалы Күзембайұлы айтысқаны

Бісмілласыз басталмас(башланбас) Әмір-зибал!
Өнерің болса, жастықта(жаслықта) қимылдап қал!
"Жығылсаң, нардан жығыл!" - деген сөз бар,
Ақынға молда Жүсіп салдық шеңгел.

Толық

Сүлеймен мен Байғыз

Ескі сөз бұрынғыдан қалған екен,
Жаңа сөз қанша айтқанмен жалған екен.
Пайғамбар тақ Сүлеймен болған күнде
Бір сұлу тандап жұрттан алған екен.

Толық

Жүсіпбек Аймауытұлына

Мен "мимнан" бір сәлем хат "жым" ініме
Шырағым, ант амансыз, нан тіліме.
Отырмын бұ жалғаннан үзіп күдер,
Жеткен соң жер таянған мезгіліме.

Толық

Сыздық Мешімбайұлына

Шешмадай өлең түбін күнде қаздым,
Жете алмай тұщы көзге, жүдеп, аздым.
Елі-Алтай, аты-Сыздық тәржіменге,
Намына махаббаттан бір сөз жаздым.

Толық

Қамаралдин хазірет

Бисмилла ал-рахман рахим дейін,
Құдайға хамыд айтайын мұнан кейін.
Бастан жақты айырар заман болды,
Қызыл тілім, сөйлеп қал, оған шейін.

Толық

Хұсайын Боштайұлы

Айтамын әңгіме үшін аз ғана сөз,
Сөйлеуден тіл қалады, жұмылса көз.
Денеден демі біткен уақытында,
Ұр адам киіп жатқан үш қари бөз.

Толық

Тайшық Ноғайұлы

Біз келдік аман-есен бес жыл жүріп,
Өткізіп әр нәубетті қолдан беріп.
"Бүгін көрген - таңда жоқ," - деген заман,
Жолықтық ағайынды жаңа көріп.

Толық

Мұса Шорманұлы

Бисмиллә сөздің басында,
Бір мехнат кештім жасымда,
Опасыз дүние осы екен, иманы болсын қасында.
Сапар қылды дүниеден - алпыс алты жасында.

Толық

Исабек Ишан

Бісмілла, сөз бастайын асыл тектен,
Түскендей асыл еді-ау аспан көктен!
Керуендей бұ дүниеге аз күн қонып,
Паниден жақсы, жаман, - бәрі де өткен.

Толық

Қажымұқан

Орта жүз: Арғын, Қыпшақ, Қоңырат, Найман,
Дүниенің төрт бұрышына құлаш жайған.
Арғынның түп атасы-ақын Құтан,
Деушіге: "Болған ақын Мәшһүр қайдан?"

Толық

Мәшһүр Жүсіптің Мәдиге сәлемі

Аман cay жатырмысың, Мәди батыр,
Тұтқын боп бұл түрмеде әркім жатыр...
Жуымас аққа пәле деген сөз бар,
Қалас боп құтыларсың бір күн ақыр...

Толық