Өлең, жыр, ақындар

Екі бөшке

Көшеде екі Бөшке келе жатты,
Бірі бос, екеуінің бірі зат-ты.
Ішінде заты бары жай аяңдап,
Салдырлап келе жатыр босы қатты.

Толық

Егіннің бастары

Бір адам жас баласын жанына алды,
Екеуі сайран етіп кетіп қалды.
Қыдырып әрлі-берлі жүрді дағы,
Егінші егін еккен жерге барды.

Толық

Дубровский әңгімесі

Өлшеусіз көп жасаған дүние кәрі,
Тағы талай жасамақ мұнан да әрі.
Иесінен басқаға мәлім емес,
Қанша тұрмақ, қанша жыл тұрғандары.

Толық

Боран

Мың сегіз жүз он бір жыл шамасында,
Он екінші жылменен арасында,
Саврило Саврилович дейтұғын бай
Отырған Нинандырып қаласында.

Толық

Алты әңгіме

Алты әңгіме оқуға жайың бар ма?
Ұсындым жаңа өспірім ғалымдарға.
Әншейін бос сөз демей ғибрат ал,
Ой жібер ішкі сырын пайымдарға.

Толық

Қолшатыр бұйрығы

Көзге күңгірт, ойда бар өткен заман,
Бізден бұрын өтіпті бірталай жан.
Сол өткен көп заманның бір кезінде
Қытайды билеп тұрған Сан-Хо-Жи хан.

Толық

Пан-Жи-Зан Хан

Ең бұрын қала болған қытай жұрты,
Хақанын Аспанұлы дейді ғұрпы.
Ертерек қолөнерге шебер болған,
Қолайсыз көрінсе де бізге сырты.

Толық

Криз патша

Баяғы атақты Айса тумай тұрып,
Криз деген хан болған дәурен сүріп.
Өктемдікпен зорайтқан патсалығын,
Маңдағы нашар елдің бәрін қырып.

Толық

Ғылымсыз адам – айуан...

Ғылымсыз адам – айуан,
Не қылсаң да, ғылым бiл.
Ғылымға да керек жан,
Ақылсыз болса, ғылым тұл.

Толық

Шыннан өзге Құдай жоқ...

Шыннан өзге Құдай жоқ,
Анық Құдай – Шын Құдай.
Ұқпай қалма алаң боп,
Шын болмаса, кiм Құдай?

Толық

Шын асықтың әрбірі...

Шын асықтың әрбiрi,
Өлiп топырақ болды да,
Жаралыстың тағдыры,
Жаратты менi орнына.

Толық

Шаранамен туып едің...

Шаранамен туып едiң,
Бөз оранып өтесiң.
Бiр сағымды қуып едiң,
Қай уақытта жетесiң?

Толық

Сорлы бұлбұл жазға асық боп...

Сорлы бұлбұл жазға асық боп,
Нұрлы гүлге айтты зар.
Көбелек те шамды алам деп,
Отқа түстi боп құмар.

Толық

Мен кетемін, келеді тағы өмірге мендей...

Мен кетемін,
келеді тағы өмірге мендей,
Олар мінді көреді,
қисық жерін жөндей.

Толық

Мал да аяулы, жан да аяулы болса егер...

Mал да аяулы,
жан да аяулы болса егер –
Малды аяма,
жаның үшiн малды сат!

Толық

Көңіл

Баяғыда жас бала едiң сен‚
Ойың бұзылмаған, көңiл!
Перiштеден таза едiң сен‚
Қиянат қылмаған көңiл!

Толық

Иманым

Күн аязда терезеге,
Неше түрлi гүл түсер.
Сонша әдемi түстi неге,
Кiм түсiрдi, ой жiбер.

Толық

Иманым

Қырықтан соңғы иманым,
Отыз жылдай жиғаным,
Көп ғалымның сөзiнiң
Ақылға алдым сыйғанын.

Толық

Жолама, қулар, маңайға...

Жолама, қулар, маңайға,
Не қылмадың талайға?
Кiм жағады сендерге
Тартқызған азап Абайға?

Толық

Жер жүзіне қарасам...

Жер жүзiне қарасам,
Неше түрлi халық бар.
Дiн, иманын, санасам,
Мыңнан артық анық бар.

Толық

Жапанда жалғыз жаттым елден безіп...

Жапанда жалғыз жаттым елден безiп,
Жалықсам, аң қараймын тауды кезiп.
Оңашада жатқанды ұнатамын,
Елiмдi ел қылмасын ерте сезiп.

Толық

Бостандық таңы атты

Бостандық таңы атты, қазағым, көріңдер,
Арға ие басшының соңынан еріңдер.
Таң артынан хақиқат күн шығады,
Еріншек, жалқаулық әдеттен безіңдер.

Толық

Ақылдың жауабы

Шын ақыл,
Бiр мақұл,
Түсiрдi ой маған.
Мақсұтың,

Толық

Ақылдан ойға сыр тарап...

Ақылдан ойға сыр тарап,
Үмiттiң шамы жанған күн,
Жар есiркеп берi қарап,
Нұрына жүрек қанған күн.

Толық

Ақыл құсы адаспай аспандаса...

Ақыл құсы адаспай аспандаса,
Әлемде нәрсе болмас оған таса,
Жетi көк жерден оңай басқыш болып,
Ғарышқа қол жетедi қармаласа.

Толық

Аурусыз жанға айла жоқ...

Аурусыз жанға айла жоқ,
Аурулы жанға дәрi бар.
Аурусыз адам қайда жоқ,
Аурудың онда бәрi бар.

Толық

Атадан қалған ақ сауыт

Атадан қалған ақ сауыт
Арамға әбден былғанды.
Басшысы жоқ сорлы елдiң
Малы мен басы ылғанды.

Толық

Анық асық – әулие...

Анық асық – әулие,
Кереметке сол ие.
Жаны құрбан жарына,
Керексiз өзге дүние.

Толық

Анадан алғаш туғанымда...

Анадан алғаш туғанымда,
Жыладым неге дабыстап.
Кiндiктi кесiп қиғанында,
Анамнан кеттiм алыстап.

Толық

Айна қойдым алдыма...

Айна қойдым алдыма,
Көрейiн деп өзiмдi.
Екi құлақ тарс бiтiп,
Шел басыпты көзiмдi.

Толық

Ажал, маған арақ берсең...

Ажал, маған арақ берсең,
Кейімей мас болып өлсем,
Қияметте түрегелсем,
Айықпай куанып жүрсем.

Толық

Адамдық борышың

Адамдық борышың –
Халқыңа еңбек қыл.
Ақ жолдан айнымай
Ар сақта, оны бiл.

Толық

«Адамның еркі қайда?» деп ақылдан сұрағаным

Шын жаным‚
Қорғаным –
Жалғыз сен‚ ақыл,
Жүрегiм‚

Толық

Әзім әңгімесі

Бір сөзім Мың бір түннен оқып жүрген,
Өлең қып сол сөзімді айтқым келген.
Болыпты ағайынды екі жігіт,
Бағдатта Мұстапа мен Сапа деген.

Толық

Масғұт

Я, алла, құрметіне достың Махмұт,
Тілге яр бер, білінсін тұғры мақсұт.
Һаруан-Рашид халифа заманында
Бағдатта бір жігіт бар аты Масғұт.

Толық

Ескендір

Осы жұрт Ескендірді біле ме екен?
Македония шаһары – оған мекен.
Филипп патша баласы, ер көңілді,
Мақтан сүйгіш, қызғаншақ адам екен.

Толық

Вадим

Батар күнге шымылдық – көк бұлт кең,
Толқынды қызыл торғын өртпенен тең.
Өткен дәурен секілді нұры жайнап
Арттағы мұнараға береді рең.

Толық

Әншілер

Көршіні көрші шақырды,
Болды да сыйлап ас бермек.
Қулығын ішке жасырды:
Баланың әнін есіттірмек.

Толық

Әм жабықтым, әм жалықтым

Әм жабықтым, әм жалықтым,
Сүйеу болар қай жігіт,
Көңілден кеткен соң тыным?
Әм сүйіндім, әм түңілдім,

Толық

Қасиетті дұға

Өмірден тепкі жесем жазығым жоқ,
Ешнәрсеге көңілім болмаса тоқ,
Қайта-қайта оқысам бір дұғаны,
Сөніп қалған жүректе жанады шоқ.

Толық