Еңкейіп кіріңіз, есігі нашар...

Поездан түсесіз де сол жаққа қарайсыз, оң жаққа бұрыласыз. Көзіңізге бірі құлап, бірі құлауға бейімделіп тұрған тәпенек қана үйлер түседі. Үйлердің алды шұқыр, шұқыр толған қоқыр болады. Шұқырдан асып, қоқырды бассаңыз «қонақ үйдің» табалдырығына тірелесіз.

Сіздің алдыңыздан ұзын бойлы, ашушаң, тілі ащы бір жеңгей шығады да: «Не керек сендерге?» деп тұра қалады. Бізге «қонақ үй керек» дейсіз. Ол ең алдымен «Еһе!» деп күрсініп алады да:

— Отын жоқ, темір пеш жыртық, түтін шығады. Кроват сынық, үй суық, одеял нема... Осының бәріне көнетін болсаң, кіресің, — деп есік алдынан ескертіп, есік ашуға кіріседі. Бірақ есіктің ашылуы оңайға түспейді. Алдымен оң жағын көтеріп, сонан кейін сол жағын ығыстырып, сөйтіп барып сықырлатып итеріп қояды. Сөйтеді де: «Еңкейіп кіріңіз, есігі нашар», —деп бұқпалата бастайды.

— Байқаңдар, бас киімді алушы болмаңдар, жарылып тұрған жер жалп ете түсіп бастарыңды жарса, жауап берер жайым жоқ, — деп оны да ескертеді.

Осы көрініске көнемін дегендер ақшасын төлеп, ашушаң жеңгейдің айтқанына бағынып, еңкейе кіріп, бұқпалай басып, қырындай жүріп, "қонақ үйдің" қонағы болады, болмасқа да лажы жоқ. Тәртіп бойынша шешіну керек, бірақ ілетін шеге болмағандықтан (оның неге жоқ екенін сұраудың өзі де қиын) "бақырауық" кроваттың арқасына арта салып, дірдек қағып отырасыз. Өйткені бұған көнбеске лажыңыз болмайды.

Сонымен көңілдене қалса ашушаң жеңгей бір құшақ қамысты сүйрете кіріп от жағады. От тиген қамыс гу ете түседі де, түтіндете жөнейді. Бүйірінен де, аузынан да, арқасынан да, асты менен үстінен де бұрқырайды. Үйдің сызы қоңырсып қолқаңа кіріп түшкірте бастайды, түшкіре бересің, түшкіре бересің...

Ж. ауданының "меймандос" қонақ үйіне қонғандардың ішінде кім болмады дейсіз? Ақыны да, жыршысы да болған сықылды. Олардың жазған өлеңдері де бар:

Түтін жұтып түшкірдім,
Түшкіріп жатып түс көрдім.
Қамап қойған сыз үйде,
Бір ғажайып қыс көрдім...
Суық үйге жатыппын,
Селкілдеппін, қатыппын.
Ертеңгісін байқасам,
Сықырлайды шайқасам,
Мойын менен көк желке,
Мұз бопты да қалыпты,
Екі аяғым сіресіп,
Сыз бопты да қалыпты... —

деп жазады...

Міне, Ж. ауданының орталығындағы қонақ үйіндегі ауызекі айтылып жүрген "жарнамалардың" бірлі-жарым сыртқа шыққандары осылар.

Бірақ, осы масқаралықты ескеріп, барын бардай, жоғын жоқтай ұқсатып отырған ешкім жоқ. Айтсаң күледі де: "Барымыз осы!" дегенді көлденең ұстайды. "Жоқ, барыңыз ол емес, жөні түзу екі бөлме табылмайды дегенге кім нанар?" десең өршеленіп: "Үй табылса редакцияға табар ек, Жүсіповты жүгіртіп қоймас ек..." дейді.

Қалайда аудан орталығындағы қонақ үйдің осындай күйде болуы ұят. Енді бізге: "Еңкейіп кіріңіздің орнына — шалқайып кіріңіз, төменірек бұғыңыздың орнына, төрге шығыңыз!" дейтін уақыт жетті. Аудан басшылары осыны да ескеретін болсын.