Әсем әжейдің әңгімесі

Ауладағы ағаш орындықта бес кішкентай қыз отыр.

— Күн қандай жылы! — деді Әйгерім достарына қарап.

— Иә, өте жылы, — деді Балгүл Әйгерімді қостап.

— Қыстан құтылдық-ау, әйтеуір, — деді Жазира сөзге араласып.

— Қыздар, басқа әңгіме таппадыңдар ма? — деді Күлай. — «Көр-жерді» сөз етіп.

— «Көр-жер» деген не? — деді Ақжібек таңырқап.

— «Көр-жер» деген ұсақ-түйек, болмашы бірдеңе деген сөз.

— Оны қайдан білесің?

— Әжемнен естігем.

— Ал әжең қайдан біледі?

— Ол кісі біздің үйдегі «Үлкен сөздік». Бәрін біледі.

Осы тұста әңгімеге Жазира араласты.

— Әжем айтқан, Күлайдың әжесі ұстаз болыпты. Көп оқыған, көпті көрген кісі.

— Бір сөз үйрендік, бұл да білім, — деді Балгүл.

— Достар, — деді сосын. — Жақында жазғы демалысқа шығамыз. Қандай жоспарларың бар?

— Мен Алматыға барам, — деді Ақжібек. — Талғар қаласында тұратын нағашы ағамның үйіне барамыз. Олар жеке үйде тұрады. Бау-бақшасында жеміс-жидек мол.

— Ал мен Ақмола облысындағы Бурабайға барам. Былтыр Абылайхан алаңына барғанбыз. Көкшетау, Оқжетпес, Жұмбақтас таяқ тастам жерде, — деді Әйгерім.

— Біздің ауылда жақындарымыз жоқ, — деді Балгүл мұңайыңқырап. — Мен үйде қалып, кітап оқитын шығармын. Бердібек Соқпақбаевтың «Менің атым Қожа» хикаятын, қазақ ертегілерін және «Робинзон Крузоны» оқимын.

— Байқасам, біздің есімдеріміз сондай әдемі екен, — деді Күлай. — Құлаққа жағымды. Бірақ, мағынасын өзіміз білеміз бе осы?

— Мен білемін, — деді Әйгерім. — Менің атымды әжем Мұхтар Әуезовтің «Абай жолы» романынан алыпты.

— Мағынасы не екен? — деді Балгүл.

Әйгерім іркіліп қалды.

— Қарсы болмасаңдар, барып Күлайдің әжесінен сұрайық.

— Сұрасақ, сұрайық.

— Онда кеттік...

Орнынан тұрған қыздар көше басындағы көк қақпаға қарай беттеді.

* * *

— Жаңа туған сәбиге жарасымды ат қою — ата-бабамыздың жақсы дәстүрі! — деді Әсем әже қыздарға қарап. — Таңдалған әрбір есімде жақсы ниет жатады. Сондықтан сендер өз аттарыңның мағынасын білулерің керек. Мәселен, Балгүл — «бал шырынды гүл, ата-ананың ең сүйікті баласы» деген мағынаны білдіреді. Ал Әйгерім — «әй» және «керім» сөздерінен қосылған. Атақты жазушы Мұхтар Әуезовтің «Абай жолы» романында бұл есімнің тарихы баяндалады. Оны білу үшін кітапты оқу керек. Оқисыңдар ма?

— Оқимыз, әже!

— Жарайсыңдар! Енді Жазираға келсек, бұл сөз «кең дала, жасыл аймақ» деген мағынаны білдіреді. Баланың көз аясы ашық, мінезі кең, көпшіл болсын деп қойған. Ал, Күлай — «гүл» және «ай» сөздерінен жасалған. Ай мен гүлдей жайнап жүрсін деп қойған. Ақжібек — «жібек» сөзіне «ақты» қосып, аппақ, әдемі болсын деп қойған. Көрдіңдер ме, сендердің аттарың өте мағыналы. Сол үшін сендер сол атқа лайық боп өсулерің керек!

— Рақмет, әже!

Гүлдей жайнаған қыздарды Әсем әже кезек-кезек құшағына қысты.

---