Қазақы құндылықтар жоғалып бара ма?

     Жаһандану жағдайында ұлттық құндылықтарды сақтау – қазақ қоғамы үшін ең өзекті мәселелердің бірі. Бұл тек қазақ халқының ғана емес, ұлттық мәдениетке негізделген барлық қоғамдардың ортақ мәселесі. Ғасырлар бойы ұрпақтан-ұрпаққа жалғасқан салт-дәстүрлеріміз, рухани мұрамыз және ұлттық болмысымыз күн өткен сайын өзгеріске ұшырап, әлсіреп барады.

   Дәстүрден алыстау – ұлттық болмыстан ажырау ма?

   Кезінде ұлтымызды өзгелерден ерекшелеген салт-дәстүрлер қазір тек той-томалақта ғана көрініс тауып жүр. Мәселен, бесікке салу, тұсау кесу, қыз ұзату сияқты ғұрыптар сыртқы сәнге көбірек мән беріліп, ішкі рухани мағынасынан айырылып барады. Жастардың бір бөлігі «бұл дәстүрлер ескінің сарқыншағы» деп санаса, екіншілері олардың сыртқы көрінісіне ғана назар аударады. Ал бұл құндылықтар шын мәнінде тәрбиенің негізгі арқауы еді.

   Жастардың санасындағы өзгерістер

   Әлеуметтік желілердің әсері, шетелдік мәдениеттің ықпалы, жылдам дамып жатқан технологиялар жастарды ұлттық құндылықтардан алыстатып жатыр. Мәселен, ұлттық киім кию, домбыра тарту, жыр-дастан тыңдау секілді құндылықтар көп жерде сәннен қалғандай көрінеді. Жастардың ұлттық мәдениетке қызығушылығы төмендеген сайын, оның орнын басқа мәдениеттер басады.

   Ал қазақ тілінің қазіргі ахуалы

   Ұлттың басты тірегі – тіл. Қазақ тілі қаншама заң мен қаулыда мемлекеттік мәртебе алғанымен, қоғамда толық өз орнын таба алмай келеді. Жастардың арасында қазақша сөйлеуді аз көріп, керісінше, шет тілдеріне басымдық беріп жататынын байқаймыз. Бұл қазақы болмысты сақтау жолындағы ең үлкен сынақтардың бірі.

Құндылықтарды сақтау жолдары
    1.    Отбасылық тәрбие
Ұлттық құндылықтардың бастауы – отбасы. Әрбір ата-ана балаларын салт-дәстүрді құрметтеуге, оның маңызын түсініп, саналы түрде ұстануға үйретуі керек.
    2.    Білім беру жүйесі
Мектептер мен жоғары оқу орындарында ұлттық құндылықтарға арналған пәндер мен үйірмелер көбейіп, оқу бағдарламаларын қызықты әрі қолжетімді ету қажет. Заманауи технологияларды қолданып, дәстүрлерді насихаттау – маңызды қадам.
    3.    Мәдениет пен өнер
Қазақы құндылықтарды дәріптейтін фильмдер, театр қойылымдары, телебағдарламалар, әдеби шығармалар көбірек жасалуы керек. Әсіресе, әлеуметтік желілерде заманауи тілде ұлттық болмысты насихаттау – жастарды тартудың тиімді жолы.
    4.    Мемлекет пен қоғамның рөлі
Мемлекет ұлттық дәстүрді қолдау шараларын арттырып, оны сақтау үшін арнайы жобалар мен гранттар тағайындауы тиіс. Қоғамдық ұйымдар, ақсақалдар кеңесі секілді құрылымдар осы бағытта бірлесіп жұмыс істеуі керек.

   Қазақы құндылықтар – халқымыздың рухани байлығы, ұлттың айнасы.
Оларды жоғалту – тек жеке тұлғаға емес, тұтас ұлттың болашағына әсер етеді. Сондықтан әр қазақ ұлттық болмысты сақтауға атсалысуы тиіс. Жаһандану заманында түп-тамырымыздан айырылып қалмау үшін дәстүрлерді сақтау ғана емес, оларды жаңа буынға дұрыс жеткізу – баршаға ортақ міндет.

Осындай мәселелерге көңіл бөлу арқылы ұлтымыздың рухани байлығын сақтап қала аламыз.

«Journiverse» білім беру орталығының оқушысы:

Рысдаулетова Гүлсезім Саятқызы