Сегізінші көк сөз (Білім)

 Жас кезден бастап білім ал, өскен соң ешкім білім ал деп айтпайды! "Бар да нан тап дейді!" ал нан табу үшін, жұмыс істеу керек, жұмыс істеу үшін білім керек және оның бар екенін дәлелдеу керек. Мейлі кәсіп ашсаң да, мал бақсаң да "Өйт, бұған ілім, білім керек емес" деген саланың, белгілі бір істің өзінде білім керек. Білімсіз, жауапкершіліксіз жасалған іс – былық. Білімсіз қазіргі таңда ешкімге керек емессің. Себебі: кешеден, бүгінге дейін жеткізіп отырған ол білім. Білімнің арқасында ғана адам, адам болып, хайуан дәрежесінен жоғары, саналы болғаны үшін ғана азықтық тізбегітің басында тұр. Егер тас дәуіріндегімен қазіргі кездегі адамдар соғысса кім жеңеді? Физикалық емес, басқаша ойламаңыз, ақыл мәтін де емес, білім арқылы тактикамен, заманауи қарулармен шайқасын салыстыруға да келмейді. 

 Неге ата-анасы, жора-жолдастары бізді қызықтырмайтын кейде қате жолға тартады себебі: оларда сен секілді адамдар, оларда қателеседі, тек жас ерекшелі ештеңені де шешпейді тәжірибе, білім болмаса барлық ісің бос істей. Әр молда өз білгенін үйретеді ғой, оқыған Құраннан не кітабынан өзі түсінгенін айтады, ал адамдар кейде бірдей кітап оқып, бір мұғалімнен білім алып, бір мектеп, бір универде оқыса да өмірде бірдей жетістікке жетпейді себебі: оны түсінуі әртүрлі, себебі: біз бөлек тұлға, бөлек адамдармыз, өзіміздің жадымыз бен ойымыз бар, мынау-анау білімді ала ғой, бірақ одан жақсы ілімді ала білмесек, түсініп қолдана білмесек ондай білім бос уақыт құрту ғана. 

 Өзіңді төмендетуді доғар, білім алу ешқашан да кеш емес. Нағыз өтірік - ештеңені өзгерте алмаймыз деген ойымыз. Отбасым, жалпы тұқымым мал баққан адамдар, әр көшпендіге тән шығар, аттарымыздың бірін ауыздығын өтірік кигізгендей болдым да, екі-үш қадам жасап едім ізімнен жүрді, ауыздығы жоқ, ыстап та тұрған жоқпын, алайда оған ауыздығын алып тастағанымды көрсеткенде ізімнен жүрмеді, тек шақырғанда келді.

 Қаншалықты азап шексең, соншалықты басқаларға түсіністікпен қарай бастайсың! Бүгін қиын болып көрінген нәрсеңді, уақыт өте келе артқа қарасаң уайымыңа керек емес, қарапайым іс екенін түсінесің. Сондықтан бүгінгі қиындық, ертеңді жеңілдетеді, оның арғы күні қарапайым дүниеге айналады. Кеше ғана сияқты оқу мүмкін емес, азап көрінетін еді міне дамыдың. Басында мен үшін де солай көрінді, үйренген соң, көп көріп, көп оқыған соң, кітап жазып жатқаныма өзім әлі қайран қалам, осындай дәрежеге қалай жеттім депте қойам. 

 “Білім, бізге түрме мектеп, түрме универ, құлдық жұмыс, сенімсіз түрме қарттық не керек? Неге бұны оқып, болашақта керек болмайды ғой! Неге бұны тыңдауым керек өз ақылым өзіме де жетеді ғой!? “ дегендерге болашақта “Неге бұндай лас! Қызықсыз жұмыс жасауым керек!? Басқалардан қай жерім кем!? “ деген жауапқа келесіздер немесе жұмыс жасамасаңыз аштан кетесіздер, бизнес бастап шалқайып жатам десең тағы білім керек! Кемшілігіміз білім алмағандығымызда. Болашаққа алаңдап қазіргі уақытты босқа өткіземіз бе? Алаңдамай тәуекелді адал жасасаң, өміріңді өзіңе ұнайтын жолға сарп етесің. Сенде барлық мүмкіндік бар, білім алуға, еліміздің бір кірпіші болуға! Адам болу өзіңе байланысты! Есті болып адам болу! Ессіз болып надан болу! Есі, санасы бар адам кез келген жер де тесіп шығады! Сіздің қайда және қалай пайда болғандығыңыздың қандай айырмашылығы бар? Ең бастысы еш нәрсеге өкінбей өмір сүру! Ештеңеге өкінбейтіндей өмір сүр! Жақсылар жақсы мен жаман, ненің дұрыс, ненің бұрыс екенін ажыратып сауап арқылы өзіне пайдалысын жасайтыны да рас және өте дұрыс! Ондай есті керемет кісі, өзгенің ғайбат сөзін елемей өмір сүруді әсте бас орынға қойады, мандайы бес мезгіл сәждеден ажырамайды, күнәлі істен аулақ болады! Өмірінің әр сәтін өзгеге де, өзіне де пайдалы болу үшін еш кетірмей уақытын қымбат тұтып өмір сүреді! Өзіне, өзгеге емес, өзіне ұнайтын істі жасайды. Ессіз болсаң, естілерге жұмыс жасайсың! Адамгершілік өмірде ең басты орындар да, ал адамгершілігі жоқ адамның өмірі мәнсіз, тамағы дәмсіз!

 Күш білімде! Өнеге өмірде! Өмір бойы білім алып, алып қана қоймай онымен бөлісе білуміз де керек! Білім арқылы титти болсын, осы өмірге ізді қалдыруға ұмтылу! Себебі: адам болу деген осы! Естілермен ессіздерге бәленбай ақша берсең. Естілер бәленбай ақшаны бәленбай есе көбейтіп алады, ал ессіздер ертеңіне жоқ қылады! Десемде осы отырғанымның өзі бір ғанибет, шүкір емес пе? Одан да кім садаққа беріп, жақсылық жасап, ата-анасын, бала-шағасын өзі болмаса кім қуантады? Ауызбен орақ орған оңай, бірақ қыс үшін, көктемнен, күзге дейін еңбек ететіндер саусақпен санаулы. Өзін-өзі алдап осылай жүре берсе, түбі жақсылық болмас! Себебі: адамды адам ететін – адал еңбек! Білімсіз, жауапкершіліксіз жасалған істе "Басы жасамайтын адамның, аяғына тым жоқ!" демекші, немқұрайлы жасама. Есіңізде болсын, жазатайым оқиғалар кездейсоқ оқиға емес, егер сіз кездейсоқ қателік жасасаңыз, бұл жауапсыздық! Білім жоқ жерде мәдениет болмай, мал сиықты өмір сүреді. Адал бол Жалғыз Тәңір көріп тұр, жаман ісің өзіңе айналып келеді. "Адам қабірге кіргенге дейін білім алуы керек!" деп бекер айтпаса керек! Білім алуға ерінсең, белгісіз біртүрлі әлсіздік, ол еріншектік, өзіңді дамытар жақсы істерден қашуға болмайды, оны қолға алуың керек. Не себепті ештеңе істегің келмейді себебі: көбі тек білімді ғана дамытуға тырыспаңыз, ата-бабамыз күшті дамытқан, оның алдыңғы бабаларымыз тіпті сол үшін өмір сүргендей, ол біздің қанымызда, яғни генімізде сондықтан тек біліммен шектелмей білекті де дамыту керек! Спорт керек. 3, 6 күндері көп емес 1 км жүгір сосын оны 5-10км бейім де. Дұрыс тамақтан! Майды, тұз бен қантты аз өте аз тұтын, фигураны сақта. Шынықсаң шымыр боласың! Дамы, бірақ асықпа айлап, күндік тәртіппен дамыта бер, азаң мен кеште жасауды ұмыта, өзіңді жең. Алланың берген нығыметіне шүкір ет! Қадірін біл! Алайда білімді де ұмытпа, білім әлде қайда күштірек! Екеуі бірге болса өмірің ұзарып, ішкі тәнің, сыртқы тәніңнің көрінісі, ал сыртқы тәнің, ішкі тәніңнің көрінісі, бәрі бір-бірімен байланысты, бет пен ми, тіл мен құлақ, аяқ пен қол, өзің үшін тұра алып, тек керек жерде ғана, құр босқа әкреңдеп кетпе! Сабыр ет, спорт пен білім өзің үшін, оны жаман жолға қолданудың да, сұрауы болады, жамандық үшін арнама, өзіңді жақсылыққа баулы! Әлемге өзіңнің атыңды жақсы жағынан қалдырып, өзгелерге үлгі бол! Ол үшін де білім керек! Білім бұл жамандықтан құтқарар жалғыз мүмкіндік! Иә, қиын, бірақ бұл өмір, бізді өлтірмейтін нәрсе, бізді күштірек етеді! Надан яки ақымақ деген дым білмеген, адам емес. Ол өзі дым жетістікке жетпей, ақылды жауап айтатын! Түсінбей жатып, қарсы шығатын! Толық білмей жатып, үкім шығаратын адам. Ақымақ болғанын, өз қатесін іштей мойындап, соны оқып, көріп, білім алған ақымақ ең ғұлама адамға айналады. Ең ақымақ, ең ақылдыға, ең ақылды, ең, ақымаққа айнала түседі! Себебі: ақылды адам, ақылым көп деп білім алмаса, ал ақымақ ең ақылды болуға ұмтылса, ілімге жетіп оны одан әрмен оқыса, ол ең ғұлама адамға айналады! Себебі: білімнің түбі жоқ! Бәрі дамып жатқанда бір орында тұрған ақшадай инфляция жеп қояды! 

 Күндердің бір күні банкрот болсаң, ақшан жоқ болса, Анаңнан басқа ешкім қол ұшын бермес! Тіпті Анаңда сені ойлап "Жұмыс тап!" дер.