Қазақ халқының ғұрыптары мен рухани құндылықтары

Қазақ халқының мәдениеті мен өркениеті сан ғасырлық тарих пен өмір тәжірибесінен нәр алып, ғұрыптар мен рухани құндылықтар арқылы ұрпақтан-ұрпаққа жетіп отыр. Ғұрып – тұрмыс-тіршіліктің, қоғамдық қатынастардың және дүниетанымның көрінісі. Ал рухани құндылықтар – халықтың ар-ожданын, моральдық өлшемдерін айқындайтын мәңгілік қазына.

Отбасы ғұрыптары – тәрбиенің қайнар бұлағы

Қазақ халқы өмірдің әрбір сәтін ғұрыптармен айшықтаған. Сәбидің дүниеге келуі – тек отбасының емес, тұтас ауылдың қуанышы саналған.

 Шілдехана – нәрестенің өмір есігін ашуын атап өту, жақсылыққа жорыған алғашқы рәсім.

 Бесікке салу – сәбиді ұлттық тәлім-тәрбие бесігіне бөлеу, өмір жолының берекесін тілеу.

 Тұсау кесу – баланың алғашқы қадамына ақ жол тілеу, адалдық пен ізгілікті дәріптеу.

Бұл ғұрыптарда тек әдет-ғұрыптық сипат емес, бала тәрбиесіне қатысты философиялық, психологиялық мән бар.

Қоғамдық және шаруашылық ғұрыптар

Көшпенді қазақ тіршілігінің өзегі – мал шаруашылығы болғандықтан, төрт түлікке байланысты ғұрыптар кең тараған.

Қымызмұрындық – бие байлағаннан кейін алғашқы қымызды көпшілікке таттыру рәсімі, берекенің белгісі.

Төлге байланысты ырымдар – төлдің аман-есен өсуі үшін жасалған дәстүрлер малдың қадірін көрсетеді.Бұл ғұрыптар табиғатпен үйлесімді өмір сүрген халықтың дүниетанымын паш етеді.

Қазақ қоғамында рухани құндылықтар басты орын алған.

Қонақжайлық – «Қонақ келсе, құт келеді» деген түсінікпен қалыптасқан дәстүр.

Жеті атаға дейін қыз алыспау – генетикалық тазалық пен туыстық бірлікті сақтаудың көрінісі.

Үлкенді сыйлау, кішіге ізет көрсету – қоғамдық қарым-қатынастарды реттейтін этикалық қағида.

 Наурыз мейрамы – табиғатпен үндестікті, жаңару мен татулықты дәріптейтін ұлы мереке.

Қазіргі қоғамдағы орны

Жаһандану дәуірінде қазақ халқының ғұрыптары мен рухани құндылықтары этнографиялық мұра ғана емес, ұлттық бірегейлікті сақтаудың басты тетігі болып отыр. Ғұрыптарды жаңғырту арқылы жас ұрпаққа патриоттық сезім, елдік сананы қалыптастыруға болады.

Қорыта келсек,қазақ халқының ғұрыптары мен рухани құндылықтары – ұлттың рухани коды, мәдени тұтастығының кепілі. Олар ғасырлардан жеткен аманат ретінде бүгінгі күні де өзектілігін жойған жоқ. Әрбір ғұрып – өмір мектебі, әрбір рухани құндылық – ұрпаққа бағдар. Сол мұраны қадірлеу – болашақ алдындағы ең үлкен жауапкершілік.

"Материал Алматы қаласы Дін істері жөніндегі ұйымдастырылған байқауға қатысу мақсатында дайындалған"