PO - аниондарының жеке реакциялары

Шымкент қаласы
№2 «Авиценна» көпсалалы медициналық колледжінің
Аг – 22 -18қ топ студенті  Абдувахапова Озода Жаналиевна
Ғылыми жетекшісі: Айтенова Нұргул Ыдырысқызы

PO₄^3- - аниондарының жеке реакциялары

Тіршілік үшін фосфордың маңызы өте зор, себебі фосфор нерв белогының сүйек, тіс, ми белоктарының құрамында болады. Сүйектің негізін Ca₃(PO₄)₂  – фосфорит, тіс негізін Ca₃F(PO₄)₃  аппатит құрайды. Адам организімінде кальций фосфатының массалық үлесі 3%  құрайды. Қан, тканьдер сұйығында  KH₂PO₄, Na₂HPO₄  және NaH₂PO₄  тұздары болады,басқа фосфаттар,гидрофосфаттар (MeHPO₄) организімнің зат алмасу процесін жақсарту үшін қолданылады. Фосфаттар  Me₃PO₄ мен  гидрофосфаттфрдың  (Me₂HPO₄) судағы ерітінділері сілтілік қасиет көрсетеді, (фосфаттар Me₃PO₄ -тің  pH = 12,6, гидрофосфаттар  pH = 9,7) дигидрофосфаттар қышқылдық қасиет көрсетеді. (H₂PO₄^-  рН = 4,7) гидрофосфат пен дигидрофосфат қоспасы буферлі ерітінді болып табылады,  тірі организімдер үшін оның маңызы өте зор.

Барий хлоридімен әрекеттесуі.

BaCl₂ натрий гидрофосфатымен ақ түсті BaHPO₄  тұнбасын береді. Аммиак қатысында барий фосфаты пайда болады.

BaCl₂ + 2NaH₂PO₄ + 2 NH₄OH → Ba₃(PO₄)₂ + 2NH₄Cl + 4NaOH

2 HPO₄^2- + 3Ba²⁺ + 2NH₃→ Ba₃(PO₄)₂  + 2NH₄⁺

Ba₃(PO₄)₂  минералды қышқылдарда ериді.

Ba₃(PO₄)₂  + 6HNO₃ → 3 Ba(NO₃)₂ + 2H₃PO₄

Пробиркаға  Na₂HPO₄ ерітіндісі мен барий хлоридінің 5-10 тамшыларын алып, әрекеттестіру. Тұнбаның ерігіштігін тексеру.

AgNO₃ әрекеттесуі:

Күміс нитраты фосфаттармен сары түсті Ag₃PO₄  тұнбасын түзеді. Ag₃PO₄ азот қышқылында, аммиак ерітіндісінде ериді.

Реакцияның орындалуы:

Na₂HPO₄ + 3AgNO₃→ Ag₃PO₄↓ + 3NaNO₃ + HNO₃

PO₄^3- + 3AgNO₃→ Ag₃PO₄

Ag₃PO₄↓ + 3H⁺→ 3Ag⁺ + H₃PO₄

Пробиркаға H₃PO₄ пен AgNO₃ ерітінділерінің әрқайсысынан 5-10 тамшыдан алып, сары тұнбаның түзілгенін байқау. Тұнбаның HNO₃ пен аммиак ерітінділеріндегі ерігіштігін тексеру.

Магнезиялық қоспамен (MgCl₂ + NH₄Cl) әрекеттесуі. Магнезиялық қоспа натрий гидрофосфатымен әрекеттесіп, ақ түсті тұнба береді.

Реакцияның орындалуы:

MgCl₂ + NH₄Cl + Na₂HPO₄→ MgNH₄PO₄ + 2NaCl

HPO₄^2- + Mg²⁺ + NH₄⁺→ MgNH₄PO₄

Пробиркаға 2-3 тамшыдан MgCl₂  мен NH₄Cl алып, оған Na₂HPO₄ қосып, араластырып, 2-3 тамшы аммиак ерітіндісін қосады. Ерітінді лайланады.

Аммоний молибдатымен әрекеттесуі.

Концентрлі  HNO₃ еріген аммоний молибдаты фосфаттарымен аммоний фосформолибдатының сары түсті кристалдық тұнбасын түзеді:

Реакцияның орындалуы:

Na₃PO₄ + 3 NH₄Cl + 12(NH₄)₂MoO₄ + 24 HNO₃→

(NH₄)₃H₄[P(Mo₂O₇)₆] + 10 H₂O + 24 NH₄NO₃ + 3 NaCl

PO₄^3- + 3 NH₄⁺ + 12 MoO₄^2- + 24 H⁺→ (NH₄)₃H₄[P(Mo₂O₇)₆] + 10 H₂O

Тұнба түсу үшін реагент артық мөлшерде алынуы қажет, егер де фосфат иондары жеткіліксіз болса, тұнба түзілмейді, бірақ ерітінді сары түске боялады. Ерітіндіге кристалдық NH₄NO₃  қосылса, реакцияның сезгіштігі артады.

---

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз: