Өлең, жыр, ақындар

Сұлтанмахмұт Торайғыров

Сұлтанмахмұт Торайғыров (28.10.1893, қазіргі Солтүстік Қазақстан облысы Уәлиханов ауданы – 21.5.1920, Павлодар облысы Баянауыл ауданы) – ақын, ағартушы.
Торайғыровтың 2 жасында шешесі қайтыс болып, 6 жасына дейін әжесінің тәрбиесінде болған. Кейін әкесі екі ұлымен Баянауылға көшіп, Торайғыр кентіне таяу жерге қоныстанған. Торайғыров алғаш әкесінен ескіше хат танып, 13 жасынан Мұқан, Әбдірахман, Тортай деген молдалардан дәріс алды. Өлеңге үйір, шығыстық сюжеттер негізінде жырлар туындатқан Мұқан молда тәлімінің Торайғыровтың ақын ретінде қалыптасуына игі әсері болғанымен, баянауылдық Әбдірахман молданың (1908) қаталдығы, өлең шығарғаны үшін жас қаламгерді жазалауы оның дін мен молдалар жайлы теріс көзқарасының қалыптасуына негіз болған.


Туындылары Өлеңдері Нақыл сөздері

Қараңғы қазақ көгіне,
Өрмелеп шығып, күн болам!

Ілмектер: қазақ, күн, көк, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Сұлтанмахмұт Торайғыров

Балалықтың қанына ойын азық.

Ілмектер: бала, ойын, нақыл, афоризм Сұлтанмахмұт Торайғыров

Өлең айтушы әнпаз адамдарды жұртқа есерсоқ деп көрсетпей, есті деп қадірлі етіп көрсетуге тырысу керек.

Ілмектер: өлең, ән Сұлтанмахмұт Торайғыров

Өлең-жыр - көңілді түзететін машина.

Ілмектер: өлең, жыр, нақыл сөз Сұлтанмахмұт Торайғыров

Ақыр түбінде қара бұлт ашылып, қазақ жастарының да әлеуметтік теңдікке жететініне, өз елін бақытқа бастар азамат боларына, бүкіл қазақ қауымының қапастан құтыларына сенімім бар.

Ілмектер: қазақ, жастар, сенім, азамат Сұлтанмахмұт Торайғыров

Сүйемін туған тілді – анам тілін,
Бесікте жатқанымда берген білім.
Шыр етіп жерге түскен минутымнан,
Құлағыма сіңірген таныс үнім.

Ілмектер: тіл, ана тілі Сұлтанмахмұт Торайғыров

Білеміз ынтымақсыз іс оңбайды,
Тартынып шу-шулеткен кісі оңбайды.

Ілмектер: ынтымақ Сұлтанмахмұт Торайғыров

Ана тілі қайнаған қанның, қиналған жанның, толғантқан көңілдің, лүпілдеген жүректің сығындысы, онда дәм де, мән де болу керек.

Ілмектер: тіл, ана тіл, мән Сұлтанмахмұт Торайғыров

Тілден – зікір, көңілден – пікір.

Ілмектер: тіл, зікір, көңіл, пікір Сұлтанмахмұт Торайғыров

Адамның ең ұлы қасиеті - бақытты болуға талпынуы

Ілмектер: адам, бақыт, цитата, дәйексөз Сұлтанмахмұт Торайғыров

Қарап көріңіз