Қырық өтірік ертегісі

Ибрайбекова Арай Нұрланқызы
Қарағанды облысы
«Балқаш қаласы жалпы білім беретін №15 орта мектебі » КММ
Пәні: Қазақ тілі мен әдебиеті

Сыныбы: 5
Пәні: қазақ әдебиеті
Сабақтың тақырыбы: Қырық өтірік ертегісі
Сабақтың ұраны: Өзімді -өзім оқытамын, өзімді-өзім танимын, басқаны оқытамын.
Сабақтың түрі: Жаңа білімді меңгерту сабағы
Сабақтың әдіс-тәсілі: сұрақ-жауап,шығармашылық жұмыс, «Балық сүйегі» техникасы, интерактивті тақтамен жұмыс.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға алған білімдерін естеріне түсіре отыра жаңа «Қырық өтірік» ертегісін меңгерту .

Тәрбиелік: Ана тілінің құдіретін, қасиетін үлгі ету. Туған тілге деген сезімдеріне түрткі жасау. Өтірік сияқты жаман қасиеттерден аулақ болуға тәрбиелеу.

Дамытушылық: Дербес ізденушілік, зерттеушілік қабілеттерін дамытуға еңбектену. Өз пікірін айта білуге дағдыландыру .

Сабақтың жабдығы: кестелер, көмек- нұсқаулар, слайдтар, модель, бағалау парағы

Күтілетін нәтиже: Оқушылар «Қырық өтірік» ертегісі туралы мәлімет алады. Оның айтайын деген үнін түсінеді. Туған тіліне деген сезімдері оянады.Өз беттерімен білім алуға, нәтижеге қол жеткізеді.Шығармашылық жұмыспен айналысуға төселеді және дағдыланады.

Сабақ барысы:

І Ұйымдастыру.

Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу.

«Бір сағат ілім алу –жанатқа апарар жол!»

Сондықтанда аяулы менің оқушыларым осы сабағымыздан ой түйуге бар ынтамызбен, жігерімізді салайық.(сабаққа назарларын аудару) . (2 минут)

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

Сұрақ-жауап әдісі:

Сырттандар ертегісі не туралы екен?

Ертегіде кім жеңіске жетеді?

Не себепті қара ауыз ит өледі, оның өлімі нені байқатады .

Интерактивті тақтада

«Балық сүйегі» техникасы бойынша кейіпкерлерге мінездеме бергізу

Кейіпкерлер аты

«Сырттандар»

Мінездеме (1 сөзбен)

Түйіні айтар болсақ халық нені жоғары бағалайды? (ой, сана, ақылды.)

(7 минут)

ІІІ. Жаңа сабақ .

«Қырық өтірік» ертегісі

1. Жаңа сабақтың мақсатын айту.

2. Оқушыларды 6 топқа бөліп жаңа сабақты меңгеру . (Яғни ертегіні алты топқа бөліп оқыту ) (4 минут) (Қосымшаға қараңыз).

3. Оқып тоқталғаннан кейін топ ішінде бір- біріне оқығандарынна түсінгендерін айту.(1минут)

4. Әр топтан жақсы деген екі оқушы түсінгенін айтады. (12 минут)

5. Мұғалім байланыстырып проблемалық сұраққтар қойып тұрады.

Ханның қырық өтірік айтатын адамды іздеуінің себбебі неде?

Тазша бала өз өмірін неге өлімге тікті?

 

Дәптер мен жұмыс.

Таныс емес сөздерді теріп жазыңдар. (Сөздік жұмысы)

Ділмәр-тілге шешен, сөзге бай

Сүймен-құрал түрі

Кездік –кішкентай пышақ

Абжылан-үлкен жылан, қан ішер. ( 2минут)

Ал, енді оқушылар бір шындық қоспай сендерде Тазша балаша өтірік өлең құрастырып көріңдерші, яғни «Егер мен Тазша бала болса…» (5минут)Жазып болғаннан кейін топтағы оқушылар бір –бірінің шығармаларын тексеріп бағалайды, өте жақсы шығарманы автор орындығына отырып оқиды. (6 минут)

Бекіту. Ертегінің негізгі ой түйінін айту. Оқушылар осы өмірде өтірік айтуға бола ма? «Өтіріктің құйрығы бір-ақ тұтам » деген сөз бар, яғни ондай жаман қасиеттерден аулақ болыңдар . Өтірік айтамыз деп өз өмірлеріңді, саналаыңды құртып алып жүрмеңдер. Ал , Тазша бала арқылы халық не айтқысы келді? Өз ойларын айтқызу. (2 минут)

Үйге тапсырам. Оқып мазмұндау ,Өтірік өлең құрастырып келу. (1минут )

Бағалау .

Рефлексия Жазбаша түрде алу (1минут)

Сабақта:

Мен түсіндім___________________________________________________________

Мен үйрендім__________________________________________________________

Мен білдім_____________________________________________________________

Мен орындай алдым_____________________________________________________________

Қиыншылық тудырды___________________________________________________________

Мені қызықтырды_______________________________________________________

Мен үшін жаңа______________________________________________________________

 

Сабақта:

Мен тер төгіп жұмыс істедім иә / жоқ

Сабақ қызықты / қызықты емес

Сабақта қиналдым / қиналған жоқпын

Сабақ ұзақ / тез өтті

Сабақта мен шаршадым / шаршаған жоқпын

 

 

Берілген мәтін

І топ

1-кеспе қағазы

Бар екенде де,жоқ екен, аш екен де,тоқ екен. Ерте, ерте, ертеде , ертегі өткен заманда, халықты хан билепті, халық ханнан зар илепті.Хан бүлік болып , хан еріксе, халық ойыншық болыпты…Нақ осы айтқанның өзіндей хан,ұстараның жүзіндей хан, қанны тасып еріккен хан шарап ішіа желіккен хан халқына жар шақыртты: «Кімде-кім алдыма келіп, кідірмей-мүдірмей, бір өтірік әңгіме құрастырып айтып өтсе және артынан қырық ауыз өтірікті өлең қылып айтса, сол адамға қызымды беріп, күйеу қыламын, тіпті, уәзір де етемін. Бірақ бір сертім бар: «Әңгімесінің, я өлеңінің ішіне бір ауыз рас сөз қосылса, дарға тартқызамын!»— депті.
Бұл хабар жұрттың құлағына тегіс тиген соң, ханның қызын алып, күйеу болуға қызықпайтын адам болмайды. Әркімдер-ақ дәмелі болып: «Ой, айтпай несі бар!»— деп, ханның алдына барады, бірақ өтірігін келістіріп айта алмай, дарға тартылып жатады.
Жұрттың ең соңынан бір тазша бала кіріп, иіліп, тәжім етіп, сөйлеуге ханнан рұқсатын сұрайды.
Сонда хан тұрып:
— Е, не арызың бар?— дейді.
— Тақсыр, жарлығыңызды естіп, өтірік әңгіме мен өтірік өлең айтқалы келіп тұрмын,— дейді тазша бала.
— Жаным-ай, жас бала көрінесің! Сенен естияр талай адамдар да айтамын деп келіп, айта алмай кеткен. Жарқыным, өлуге асығып жүрген не қылған баласың? Тілімді ал да, қайта ғой!— дейді хан.
— Тақсыр-ау, солардан жаным артық па? Айта алмасам, обалым өзіме ғой, рұқсат етіңіз!— дейді.
— Ал, ендеше, сөйлей ғой!— дейді хан.
Тазшабала сөйлеп ала жөнеледі:
— Тақсыр! әкемнің белінде, анамның көңілінде жатып, әкемнің әкесінің жылқыларын он бес жыл баққан екенмін! Тапқан ақыма өзіме қалың беріп, әйел алып, бес-алты бала сүйген екенмін! Сол әйелімнен туған балаларымның қолымдағы ең кенжесі осы уақытта жиырманың бесеуінде, өзімнен он жас үлкен!
Жаздың қайнап тұрған ыстық күні жылқымды суарайын деп, құрық үстіне құрық салып, жау тигендей қуалап, айдын-шалқар бір көлге келсем, тақсыр-ай, күннің ыстығын содан білерсіз: көлдің суы кісі бойы, қол ұсыным мұз болып қатып қалыпты: балтамен олай шапқыладым, ойылмады, бұлай шапқыладым, ойылмады, балтаның жүзі жапырылып қалды. Балтамды қойныма салып қойып, сүйменімді қолыма алып, олай түйдім, болмады, бұлай түйдім, болмады, сүйменім майысып қалды. «Енді не қылдым?»— деп дағдарып тұр едім, құдай дес беріп, бір амал ойыма түсе қалды. Дереу кеңірдегімнен ұстап, басымды кеудемнен жұлып алып, ақырын ғана шекеммен бір шық еткізіп қалғанымда, тақсыр-ай, бірі өтірік болмасын, мың жылқым қатар тұрып су ішетін суат ойылды да қалды. Қатқан мұздың астында қалған алпыс ала үйрек, жетпіс шіл үйрек пыр-пыр етіп ұшып кетті. Және менің бағыма суы зәрдей ащы шығып, сонда да жылқым ішіп-ішіп, іші-сырты бірдей болып, қарындары қампайды да қалды!

 

ІІ топ

2-кеспе қағазы

Содан соң жылқыларымды көк мұзды жарып шыққан сар балауса мен көк жоңышқаға матап салып, санамай, түстемей, түгендегенімде,— құдай берерінде сүйтіп береді ғой!— алты құлаш ала биеден туған жеті құлаш жирен құлыным жылқының ішінде де жоқ, сыртында да жоқ, ұры алғанын білмедім, қасқыр жегенін білмедім… Жалма-жан құрығымды мұзға шанша салып, басына шығып, төңірекке көз жіберіп едім, көрінбеді. «Құрығым аласа болған шығар»,— деп, құрықтың басына қамшымды жалғадым, көрінбеді: пышағымның басына қынымды шаншып, оған шығып қарап едім, мұнда да көрінбеді: көңілім әлі биіктетуде болып, оған тебен шаныштым. Және көре алмадым. Әбден дағдарған соң, құрығымнан ақыл сұрадым: «Апыр-ай, енді не қылайын?! Ақылың болса, айтшы?»— дедім. Ол ант соққан жатып тұрып өзімді сөккені. «Ит болмасаң, айналып-айналып жерге қарай бергеніңше, көзіңді жұмып, аспан жаққа да бір қарасаң болмас па еді!»— дегені ғой. «Ойбай-ау, аспанды бұлт басып тұрғанын көрмейсің бе?— деп едім. Одан жаман балағаттап: «Ант ұрған-ау, қолың жоқ па?— дейді.— Бұлттың әрісін әрі, берісін бері сермеп жіберсең, болмас па еді!»— дейді.

Ойлап тұрсам, оның сөзі де жөн екен. Дереу қолымды созып жіберіп, бұлттың былайғысын былай, олайғысын олай сыпырып жібергенімде, күннің көзі жарқырап, шайдай ашылды да кетті! Әбден тұралап болып, көзімді шарт жұмып, аспанға қарағанымда,— мұнан артық не тамаша болсын!— Темірқазықтың ар жағында, Шолпан жұлдызының бер жағында манадан бері қарап, таба алмай жүрген жирен құлыным жайылып жүр екен.

Әйелім ұл тапқандай қуанып, құрығымның басында тұрып, секіре беріппін! Жалма-жан құрығымды қайық қылып, пышағымды ескек қылып, теңізге түсе қалып едім, шым батып барамын. Дереу пышағымды қайық қылып, құрығымды ескек қылып түсе қалғанымда, кірпік қаққанша сыр етіп, теңізден өте шықтым! Жирен құлынға міне салып, қайтадан теңізге түсе қалғанымда, шым батып барамын. Дереу инемді қайық етіп, құлынды өңгеріп түсе қалғанымда, көзді ашып-жұмғанша, теңіздің бетімен де емес, түбімен де емес, ортасымен де емес, сыр етіп, өте шықтым. Жылқыға келген соң: «Жүріс алған құрғыр тағы көзден ғайып болып, әуре қылып жүре ме?»— деп, енесін құлынына, құлынды айғырдың құйрығына байлап, жылқыға қоспай, далаға айдап қоя бердім.

Бір уақытта айдын мұздың үстіне қарап тұрсам, бітпеген қу тобылғының түбінде бір тумаған ту қоян жатыр екен, жалма-жан садағымды алып, оғымның масақ жағымен атып едім, өтпеді, масақ жағын кіріске қойып, көз жағымен тартқанымда, жұлдыздай ағып өтті де кетті. Асығып-үсігіп, атымды бір қу қазыққа байлай салып, етегіме тезек тере бердім. Бір уақытта қарасам, атым тулап жүр екен: етегімдегі тезекті төге салып, атыма қарай жүгірейін десем, сұмдық-ай, манадан бері тезек деп тергенімнің бәрі бөдене екен, пыр-пыр етіп, бет-бетіне ұшты да кетті. Манағы қу қазық деп атымды байлағаным, аққудың мойны болып шықты, соның қанатынан үркіп, атымның тулап жүргені де сол екен.

 

ІІІ топ

3-кеспе қағазы

Атымды ұстап алып, манағы тебен инемді қазық қылып, басымды тоқпақ қылып, жерге қағып жіберіп, соған байлап қойып, «уһ»— деп, демімді алдым. Атып алған қоянымды сояйын десем, қынымда пышағым жоқ. «Апыр—ау, қайда қалды?»— деп ойланып тұрғанымда, үш күн, үш түн барып есіме түсті: баяғы құрығымның басына шанышқан бойымен қарауыл қараған жерде ұмытылып қалған екен. Соған қайта баруға еріндім де, күрек тісімнің біреуін суырып алып, қоянды сонымен соя бердім. Қашаннан
өзімнің мал сойғыштығыммен жеде-қабылдап, қоянды үш күнде сойып болып, қақтап, тұздап: «Енді майын ерітіп алайын»,— деп, бір бүтін қазанға еріткенімде, менің сорыма май ағып, тұрмады. Дереу бүтін қазанды тастай салып, бір тесік қазанға салып ерітіп едім, тақсыр-ай, мұндай қызықты көріп пе едіңіз?! Бір тамшысы жерге тамбай, тұра қалды. Еріген майды ыдысқа қотарғанымда, бір түйе қарнына, бір өгіз қарнына, бір борсық қарнына әрең-әрең сыйды. «Бүл титтей май менің қай керегіме жарайды? Одан да етігімді майлап алғаным олжа шығар!»— деп, бас салып майлағанымда, бір етігімнің жұлығына зорға жетті: қонышыма жетпеді, анау етігім ауыз тиместен қалды. «Ер еңбегіне бір тойсын!»— деген сөз бар еді-ау деп, қоянның бір кесек етін қолыммен күнге әрі-бері қақтап пісіріп, аузыма салайын деп ойлағанымда, сұмдық-ай, аузым орнында жоқ екен, жүрегім мұздай болып: «Апырмай, аузым қайда?»— деп, қайта-қайта бетімді сипаласам, аузым жоқ дегенім ойыншық екен, солайымен кеудемде басым да жоқ екен! Тақсыр-ай, сондағы қорыққаным әлі есімнен кетпейді-ау! «Япыр-ай, бассыз қалай күн көремін?»— деп алақанымды маңдайыма қойып, ойға батып тұрғанымда, біреу иығымнан тартып: «Әке, мына басты танисың ба?»— дейді. Байқап қарасам: өзімнің басым, тауып әкеліп тұрған өзімнің балам! «Шырағым, мұны қайдан таптың?»— деп сұрағанымда: «Суат ойып, инені қазық қып қаққан жеріңде жатыр екен, сенің басың екенін танып, алып келдім»,— дейді. Тақсыр-ай, сондағы қуанғаным әлі есімнен кеткен жоқ!… «Көп жаса, бақытты бол, үбірлі-шүбірлі бол!»— деп балама бата бергенім-ай сонда. Көптен ұйқы көрмей сергелдең болып жүрген байғұс басым, сол мезгілде ұйқы қыстап, қалғымайын ба!

Мұздан төсек, қардан жамылғы қылып, жата қалсам, төсектің жылылығына бұйығып, өлген адамдай ұйқтап, қатыппын да қалыппын. Түн ортасы болған кезде, бір нәрсенің сарт та сүрт естілген дыбысымен шошып оянып қарасам, екі етігім жұдырықтасып, қызыл ала қан болып, төбелесіп жатыр екен. «Бұларың қалай?»— деп сұрасам, май жағылмаған етігім жыламсырап: «Қайтейін! Май біткеннің бәрін анау жалмауызың ішіп қойды, маған ауыз тигізген де жоқ»,— деді. Онда екіншісі: «Өзіңнің кем несібелігіңнен көрмей, майдың жетпегенін менен көргенің, сасқаның ба?»— дейді. Ашуымның әбден келгені емес пе. Маңдайларына бір-бір шертіп, екеуін екі жағыма қойып, жата бердім. Таң атқан соң қарасам,— көзін ашпағыр!— Май жағылмаған етігім өкпелеп, түнде қашыпты да кетіпті. «Алда жүгермек-ай,— деп, екі аяғымды бір етікке тығып алып, ізіне түсіп, қуа бердім. Айдан-айлар жүрдім, астымдағы атым зорығып өлді. Жылдан-жылдар жүрдім. Бір кездерде жаялықтай жауырынына қауын егіп, пісіріп отырған егіншіге келдім. Егінші бишара бір піскен қауынды алдыма қойып: «Жарқыным, пышағың бар екен, өзің жарып жей ғой!»— деді.

 

ІҮ топ

4-кеспе қағазы

Кездігімді суырып алып, қауынға сала бергенімде,— шіркіннің жетесі босап жүр екен!— теміртегі суырылып, қауынның ішіне түсті де кетті. «Қап, жолым қырсығып жүрген бейбақ едім, бұ да соның салдары ғой!— дедім де:— Бала күннен бірге өсіп, біте қайнаған замандасым еді, қалай көзім қиып, тастап кетейін!— деп, қауынның ішіне сүңгіп, өзім де кіріп кеттім. Ал ізде: тау да қалмады, тас та қалмады, тоғай да қалмады. Апта болды-ау дегенде маған ұқсап, жоқ қарап, сандалып жүрген бір жолаушыға кез болдым. Жоғымның түсін, түгін, ен таңбасын айтып сұрап едім, құдай соққан неме: «Тфу!»— деп, бетіме түкіріп жібергені ғой!

«Ау, жының бар немемісің? Жоқ сұрасам, бетіме түкіресің?»— дегенімде, о да бір ісек неме екен, әкіреңдеп: «Жынды демей, не дейін! Мен бір айдан бері атымды зорықтырып, бір айғыр үйірлі қысырағымды таба алмай жүргенімде, сен төрт еліге толмайтын теміртекті іздейсің!— деді. Әлгінің сөзіне шыдай алмай, сол жерде жаттым да төбелестім, жараланбаған жеріміз де қалмады, қып-қызыл ала қанға боялдық, ақырында, мен де, ол да, сілеміз құрып шаршап, екеуміз де төбелесті қойып, бір-бірімізден насыбай атысып, жөн-жөнімізге кете бердік.
Бір күндерде ұлы жиын, ас беріп жатқан қалын елдің үстінен шықтым. «Жақсы болды ғой! Осы жиыннан етігіме де сұрау салайыншы»,— деп, ошақты жағалап келе жатқанымда, аста табақ тартып жүрген бозбалалардың арасында, табақ көтеріп жүрген баяғы қашқан етігім анадайдан көзіме оттай ұшырады. Қатыным бала тапқандай қуанып, секіре беріппін! Етігімнің де көзі мені шалып, ұялғаннан екі беті қып-қызыл болып, қолында көтерген әйдік табақ қазы, қарта, жал, жаяны әкеліп: «Кешегі маған жағуға қимаған майың осы ма еді?»— деп, алдыма сарт еткізіп қоя салды. Пай-пай, тақсыр-ай, сондағы ұялғаным өмірімде есімнен кетер емес! Мінеки, тақсыр, туғаннан бергі жерде басымнан өткен істер осы,— деп, тазша әңгімесін бітірді.
Қиыстырып, бір ауыз шын сөз араластырмай айтқанына ханның көңілі толып:
— Кәне, балам, енді өтірік өлең айтшы!— дейді.
Сонда тазшаның айтқаны:

Қайныма қарға мініп, ұрын бардым,
Күйеуден өзім қатар бұрын бардым.
Айғырын шегірткенің ұстап мініп,
Алдынан қайын атам қырындадым!
 

Ү топ

5-кеспе қағазы

Жүк артып инелікке, ерте көштім,
Шүйкелеп сары майдан арқан естім.
Мұртына шегірткенің ат арқандап,
Дегенде: «өлдім-талдым!»— әрең шештім.
 

Міндім де қара қоңыз, аяңдадым,
Салдыртып аяңына қоян алдым.
Япыр-ай, сол қоянның семізін-ай,
Көтеріп қоңызыма қоя алмадым!

Міндім де жасыл қоңыз сона қудым,
Басынан мұнар төбе сағым будым.
Дәулеттің құдай берген арқасында
Қанменен көйлегімнің кірін жудым.

Үш жаста мергеншілік кәсіп қылдым,
Ши оқпен мың құланды атып қырдым.
Ауынан өрмекшінің кілем тоқып,
Ұялмай, жүз тұсақтан сатып тұрдым.

Қамыстан жылқы ұстауға құрық қылдым,
Жусаннан үйге тіреу сырық қылдым.
Бір талын сойылымның кесіп алып,
Көшкенде мал айдайтын шыбық қылдым.

Жүз салған қорғасыннан қара балтам,
Шықпады он матадан сыңар қалтам.
Дәулеттің маған келген арқасында,
Көшкенде жүз түлкіге жүгімді артам.

Айдадым, жылқы қылып, тоқсан түлкі,
Борсықты ұстап мінсең — аттың мүлкі.
Ішінде топ адамның тулап жығып,
Қылдың-ау, ойбай, қарсақ, жұртқа күлкі!
 

Мен көрдім қара шіркей бала қаздай,
Жүк арттым бес қарсаққа ала жаздай.
Түлкісін қырдың қызыл жайлаймын деп,
Қан түсіп аяғына, өле жаздады-ай.

Тамырға шын сөзімді қап-қап бердім,
Найзасын нар қамысқа саптап бердім.
Жүйрігін тасбақаның ұстап мініп,
Түлкіге тастан қашқан тап-тап бердім!

Басынан Қап тауының қора қылдым,
Бітер деп бес мың жылқы жоба қылдым:
Топан су тау басына дамыл бермей,
Қылмасқа енді қора тоба қылдым.

Баласы қасқа айғырдың бөлтірікті,
Айтпаймын өлтірсең де өтірікті.
Мың кісі бір тышқанға мінгескенде,
Апырым-ай, бәрін тулап өлтіріпті!

Мен өзім кішкенеден қарға бақтым,
Қашырмай сол қарғаны зорға бақтым.
Біреуі жануардың үздік шығып,
Мойнына ақ киізден белгі тақтым.

Басында керегенің үрген қарын,
Көтердім балуандықпен соның бәрін.
Түйеге теңдеп соны қойғанымда,
Мертікті, көтере алмай, қара нарым!

Шымшықтың шылым шектім бақайынан,
Қоянның атым үрікті топайынан.
Тазшаның ақылы артық, ойы жетік:
Көртышқан етік қылдым шоқайынан.

 

ҮІ топ

6-кеспе қағазы

Мыс егіп, көбік қарда алтын ордым,
Ізіне ақ жыланның қақпан құрдым.
Шегірткем мініп жүрген тулап еді,
Жалғыз тал қыл қамшыммен өлгенше ұрдым.

Биені, қымыз іштім, мұзға байлап,
Тышқанды жауыр қылдым үш жыл айдап,
Қырық тоғыз мүшелімде әкем туып,
Жүгірдім, қуанғаннан алақайлап.

Отыным жазда жаққан мұздан болды,
Салымым жүз жасаған қыздан болды.
Былтырғы жерошаққа жаққан отым
Тұтанып, зорға биыл қызған болды.

Сауысқан алып ұшты бөлтірікті,
Айтпаймын қыз берсең де өтірікті!
Шіркіннің тепкісінің қаттысын-ай,
Бір қызды шыбын теуіп өлтіріпті!

Шаянның шаңырақтай омыртқасы,
Көнектей көлбақаның жұмыртқасы.
Болғандай енді өтірік несі қалды,
Түбінен шау қияқтың ердің қасы.

Жонынан атжалманның айыл алдым,
Үш жергем, ішін жарып, майын алдым.
Ізіне аттың басқан қақ тұрыпты,
Қырық құлаш қармақ салып, жайын алдым.

Шымшықтың шылым шектім қу басынан.
Атжалман арқан естім шудасынан.
Қырық қарға, отыз сона құда түсіп,
Инелік киіт киді құдасынан.

Серік боп құрқылтаймен қылдым сауда,
Айналды серіктіктің арты дауға.
Борсыққа жарап жүрген міне шауып,
Ұрандап, бір бүйірден тидім жауға.

Дарияға тоған бастым ебелектен,
Жаратып, қасқыр қудым көбелекпен.
Жығылып тас кенеден мойны үзіліп,
Бір кемпір «ә» дегенде өле кеткен.

Аспанға алты жерден тіреу қойдым,
Борышыма жел жемісін бере қойдым.
Жүрегін құрқылтайдың төрт бөліп жеп,
Нансаңыз, өмірімде бір-ақ тойдым!

Сауысқан елден асты аққуды іліп,
Елімді қызғыш шауып, салды бүлік.
Қақалып кеше кешке жеген етке,
Қолқамда бес жыл тұрды кәрі жілік.

— деп аяқтады өлеңін тазша.
Тазшаның әңгімесі де, өлеңі де, бастан-аяқ ханның өзі айтқандай, рас сөзден бір ауыз қосылмай айтылғанына ханның мейірі қанып: «Адам қай іске бет түзеп ұмтылса, сол істің үдесінен шығарына көңілім сенеді. Түбінде мұның қолынан үлкен-үлкен жұмыс келер»,— деп, айтқан уәдесімен қызын да береді, уәзір де қылады. Тазша, сөйтіп, мұратына жетеді.

 

Қырық өтірік, Тазша бала

---