Оңаша ойлар

* * *
Көп болды қалам сырласпай,
Ақындық құрмай өлді-ау күн.
Көкірегімнен жыр қашпай,
Ішімде бірақ ояумын.
Қадірсіз кездер болғасын,
Іздесін деймін кейде бір.
Аспанда карға толғасын,
Ақсұңқар құстар жерде жүр.
* * *
Көп жиылыс құрғамайтын күнде қалың,
Айтасың кереметтің кімде барын,
Басыңнан сол әкімдік көшіп кетіп,
Өлеңнің жұртында қап жүрме, жаным.
* * *
Әр жерден ой ұрлаған ақын тауық,
Газеттен қуанасың атын, тауып.
Бір күні сені де біреу тауып алса,
Кетер ме ең қаламыңның басын шауып?
* * *
Өлеңсіз өмір оздырған
Ақынды халық кінәлар.
Бір-бірімізді тоздырған
Мінездің кегін кім алар?
* * *
Жарықтық, майдың самалы,
Бауырға кірген баласың,
Жақсының ақыл-амалың,
Сағынсам, еске саласың.
Ірілік, тұтас туғандық,
Жайсаңдық, шіркін қайда бар?
Бір күнге мың күн құрбандық,
Қарекет, тәсіл, айла бар.
Сен кеттің де сапарға,
Мен ол дәмнен құр қалдым,
Өлең деген жапанда
Жалғыз шауып зырлармын.
Зырлармын да сол мұңды
Желге айтармын - ол тыңдар.
Сенің кешпей жолыңды
Менің қандай олқым бар?
Ораларсың сен дағы
Бүгін күміс ер мінген.
Желөкпеден жел-дағы
Ақылды екен - дермін мен.
* * *
Үлкен портфель ұстайсың,
Онда не бар, ортағым? –
Шұлғау, шұлық көр-жер - деп,
Көргенімде-ақ қорқамын.
* * *
Сөз арнаймыз, жыр арнаймыз көрсін деп,
Бермей жүрген көңілдерін берсін - деп.
О, сұмдық-ай, ет дәметкен мысықтай
Жалтақтаймыз сен де бір сөз дерсің деп.
* * *
Көп мақтадым, аяғында сын айттым,
Жұрт сүйткесін - қойып леп белгісін.
Бірі болып шыға келдім суайттың,
Жазбасыма ант еттім мен енді сын.
О, тобасы-ай, оның дағы өзінің
Жарасатын жаны барын сезіндім.
* * *
Әдебиет білетін
Әдемі бет жігіт бар.
Әдейі кеп реті
Жолықсаң сен - біліп қал!
Дастан керек - деп еді,
Дастан жаздым - білмеді.
Ұсақ өлең керегі –
Деді, көзге ілмеді.
Болмайды екен бір қарау,
Қалпы екен жай түсінген.
«Саудагерден туған-ау!»
Деп ойладым ішімнен.
* * *
Жазығым - жақсылығым жанға ойлаған,
Күнім жоқ алдарына дәм қоймаған,
Барыңды жоқ дейтұғын көкірексіз
Көрсоқыр, көкежасық бар ғой надан.
* * *
Қым-қуыт шырмауында тіршіліктің,
Деймісің кісі құндап, кісіні ұқтым,
Өткен күн қасиетіңді үнсіз тонап,
Қалдырар сояуындай қу шіліктің.
* * *
Ұстайды-ау қырсық кей-кейде
Бойынды босаң, дел-сал ғып.
Бастағы миға тең келмей
Діңкеңді құртар денсаулық.
* * *
Ақылмен әлем билеген
Миыңмен дана-ғылымсың.
Өлмеске амал білмеген –
Бәрі бір сен де шыбынсың.
* * *
Кезенер кәззап шіркін бөтенге оғын,
Білместен бүгін барын, ертең жоғын.
* * *
Ақымақ атқа мінгенде –
Ақылды болар шерменде.
* * *
Өткізіп сырқатпенен көп күнді мен,
Басыммсы қайғы болып кеттім білем,
Ысқырған қас болаттай ыстық сөзді
Суырып алушы едім жүрек түбінен.
Мен сонда жалынбаушы ем жан адамға,
Кезімнен шабыт шапшып қарағанда,
Пенделік, кісілікті қатар кешкен
Өмірім, аман болшы сен әмәнда.
* * *
Заулауында киіктің
Кендігі бар даланың, −
Жез тұяқты жүйріктің
Жел сипаған табанын,
Ол жақынға ұмтылмас,
Алыс болар көргені,
Ол жүгірмей бір тынбас,
Жүгірмесе - өлгені.
Қаумалаған халайық,
Ақынды да солай ұқ!
* * *
Зымыран деген бір құс бар,
Кішіден кіші денесі,
Көкірегін бірақ тік ұстар,
Үлкеннен де үлкен дәмесі.
Ұйықтағанда аяғын
Әдеті көкке көтермек.
Абайсыз аспан шанағың
Үстіме құлап кетер – деп
Мен ойланам – тірлікте
Өзін-өзі құрметтеу
Содан қалған ба екен? - деп.
* * *
Атың сенің жарқырап
Көп газетте жүр бүгін,
Баяғыда-ақ топырақ
Болды сенің тірлігің,
Өмірінде көп алдап
Ұстатпаған аттардай,
Өлгеннен соң оралған
Жесір еді даңқ қандай!!
* * *
Бүгін көрер жақсылығым секілді
Шығар күннің шұғыласына қараймын.
Қиянаттан ішрап жаным бекінді
Қырсығына жау боп жүрген талайдың.
Арттағының, оралмастың - бәрі түн,
Шығар күннің шұғыласына қараймын.
* * *
Жас кезінде білмейсің
Күншіл дертім бар-ау деп.
Өсе келе кірлейсің,
Озып кетті анау! - деп,
Өйткені онда жассың сен,
Жастық ортақ дәулет қой,
Бойда қуат тасқын - сең –
Жан-жақ туыс - әулет қой.
Барған сайын сол қуат
Азаяр да сарқылар,
Сонда гүлің солғындап,
Көңіл көлін, тартылар,
Ала-құла бақ-талан
Азғындықты қоздырар.
Сонда тағдыр сақтаған
Бағынды жұрт сөз қылар.
* * *
Ойшыл болу керек - деп,
Үгіттейміз жастарды
Шықпай жатып, жөргектен,
Жұрт қартая бастады.
Қайда олардың жалыны,
Қайда қайран жиырма бес?
Қайда қыздың аруы,
Қайда жұмбақ жұпар кеш?
Ақыл сатқан өңкей бір
Түбіт сақал данышпан.
Отты сезім өлең-жыр
Қол бұлғайды алыстан.
* * *
Қырықтан кетсең сырғанап,
Қала да қоймас жас исің,
Арттағы күнге бір қарап,
Көк желкенді қасисың,
Қасисың да жасисың.
Қырықта барлық қонбаса,
Салтанат мәңгі саған жоқ,
Алайда қырық жасында,
Миың орта болмаса,
Ойшыл болмасқа шараң жоқ.
* * *
Бұрынғылардың бар жасын,
Қайталаған секілді,
Олардың күлкі, көз жасын,
Өнерін, ақыл, олжасын,
Ойын да ісін - әммәсін, −
Қалам ұстаған, жолдасым,
Қайталауың сенің хақ,
Тек өзіңше айтып бақ.
* * *
«Жол менікі!» - дейді жұрт,
Кейде соған таласып.
«Жолым болды!» дейді жұрт
Қуанышы жарасып.
Алдыңғысы - ата жолы,
Соңғысы - өзінікі,
Шынтуайтқа келгенде,
Ойнағанда, күлгенде –
Сол жолдардың бәрімен
Не жетсін жүре білгенге!
Сонда дерсің: - Менікі,
Онда рас. - Сенікі.
Жүрегіңнің қанын жұмсап,
Қасиетті жыр жазсаң,
Тұрады рас балаңа ұқсап,
Исі қанық бір жастан.
Шықты ақынның ала қолы,
Нашар өлең көбейіп,
Сондықтан да балаға оны
Байқап, байқап теңейік.
* * *
Менің ана тілімде
Екі сөз бар - «ер» мен «ез».
Ез, шіріктік - бірінде,
Бірінде бар ер мінез.
Қандай ұқсас түрлері,
Мағынасы сонша алыс.
Ездің тыныш күндері,
Ер өмірі арпалыс.
Кеше майдан үстінде
Ер кеп еді, сан сабаз,
Енді ер емес еш кім де,
Ездің өзі бақсаң - аз...
* * *
Қайғыны ұмытқанды жазаламақ
Мақсатпен жақсыны ажал тазаламақ,
Күлкі мен көз жасының арасын ол
Алыстатпақ болады азын-аулақ.
Оған біз көнгеміз жоқ, көнбейміз де,
Жүреміз өлімші боп, өлмейміз де,
Бір-ақ сәтте қағынып, сілкініп ап,
Түсеміз бәз-баяғы көрген ізге.
Әрине, бізде құмар, бізде арман көп,
Өмірді қызғанбаудан қызғанған көп.
Қайғымен күлкі арасы неге ұзарсын –
Өмір мен өлім арасы ұзарған жоқ!

---