Үнді азаматына

(аударма)

Боливия, Перудің
көшесінде талықсыған, азамат,
тағдыр өзі жазалап,
кең даладан орын тимей еріксіз
Америка тауларына паналап,
жүрсің, міне, табаныңды тас тіліп,
жанарыңда кек аралас, жас тұнып.
Тұр одан да, алыбым!
Шуақ күннің жарығын
тағдыр саған түсірмесе, білекпен
серпі мынау дүниенің тұманданған сағымын.
Кеттік алға, ілгері,
біз де алармыз жүлдені!
Талап етем мен сенен:
қашанғы сен үнсіз, мылқау жүресің
қара тастай, не қанатсыз қырандай,
тіл қата алмай, қарсыласып түра алмай,
Кеттік алға!
Жұл үнсіздік пердесін,
іштей тынған тірлік қайта келмесін!
Ұмыт сонау соқпақтарды бұрынғы,
шырқа ешкім естімеген жырыңды.
Киін тездеп, өмірменен бір егес,
тағдыр деме,
тағдыр деген түн емес!
Таста, азамат, бар мұңды!
Өздігінен атпақ емес таң нұрлы!
Жазмыш деп жалтаңдама, біз мына -
Сені мен Мен - кәдімгі
қолымызбен, қанымызбен төгілген
жасамақпыз тағдырды.
Өмір деген бір орнында тұрмайды,
Ойлама сен өткен түн мен күн жайлы,
тыныштыққа апаратын жолдар жоқ,
Сілкінбесең, басқа түсер мұң-қайғы
Кедергілер жармасқанда аяғыңа оралып,
Өзіңе өзің қарай берме жалтаңдап,
бұл әлемде саған ғана
түссе-дағы бар салмақ,
күресуден қымсынба да қорланба,
көзіңді сал өмір деген орманға:
Сен баяғы күйде деме дүние –
өзгерді әлем бұл күнде,
сен алғашқы күшіңді жи бойыңа,
тіріл қайта, сілкін де!
Кара жердей мұңға толы жанарың,
селт еткізбей өмірдегі бар ағын,
қаншама жыл жүрсің, досым, тіл қатпай
бітелгендей тамағың...
Қайда сенің о бастағы қайратың,
керек бүгін айбат-үн!
Біз көреміз
Сені ылғи да босағада, есікте,
босағада жаутаң қағу сен үшін
маңдайыңа жазылған бір «несіп» пе?.
Құйып тұрған күзгі қара жаңбыр ма,
түн бе, мейлі — тұрдың есік алдында
бүрсең қағып аштықтан.
Қара бүгін:
Сенен басқа жанның бәрі, бар адам
Жапа шексе жаладан,
кектенеді: талап қоя біледі,
бақыты үшін озбырлыққа тік қарап,
алады оны жағадан.
Бұл жағдайды жұрттың бәрі түсінген.
Тек сен ғана тынып ылғи ішіңнен
Отаның жоқ, елің жоқ,
түнеп шығар жерің жоқ,
Жүрсің жырақ еркіндіктен, бақыттан,
саған келмей өзгеге атқан жақұт-таң.
Ақымағым, жанарыңды аш, қара,
бойыңдағы қайратыңды жасқама!
Жұрттың бәрін жауыз деме, сұм деме! -
Дүниеде адамдар көп жауыздардан басқа да!
Мүмкін, саған түсіндіре алмаспын,
бірақ ұқ сен мынаны:
пистолетті мырзалар да, байлар да
бұл күндері калтырайды, бұғады,
Қорқады олар!
Өздерінен күштілердің бар екенін ұғады.
Сәнді үйлері олардың
сырттай жым-жырт пішінде:
бірак, бірақ қорқыныш пен үрей толы ішінде,
мықты дейтін мырзаларың түнімен
зәресі ұшып сығалайды терезенің бірінен
үйімізді қоршап алған жоқ па деп,
тірі күйде жағар бізді отқа деп,
дөңбекшиді төсегінде ол тағы,
Себебі олар, бейшаралар, қорқады,
Қорқады олар өзіңнен,
саған қылған зұлымдығы естеріне түседі,
түседі де, ас орнына үрей уын ішеді.
О, жарқыным, біледі олар
талай нәрсе өзгергенін өмірде,
алынбаған кек жатқанын көңілде,
біледі олар
азаматы үндінің
басқалармен қатар басып жүргенін,
басқалардай күлгенін,
басқалардай мектепке оның барғанын,
оның-дағы ұмтыларын үстау үшін арманын,
біледі олар
бұл күндері үнділер де, жетім де
күш қылуға бекінген,
Сондықтан да қоркады олар, қорқады
сен жүргенде қара жердін бетінде!

ПАБЛО НЕРУДА

---