Поэзия

Сиқырлы бір сұлудай,
Көз төңкеріп қарайсың.
Күннен түскен жылудай,
Өн бойыма тарайсың.
Нұрландырып көңілді,
Кейде елес бересің.
Кейде төгіп терімді,
Қиналдырып келесің.
Кейде мені күлгізіп,
Қимағандай құшасың,
Қанатыңа мінгізіп,
Қияға алып ұшасың.
Кейде еркімді тартып ап,
Түнересің ашылмай.
Кейде отың жарқылдап,
Күркірейсің жасындай.
Соңыңа еріп сенделіп,
Болсын дедім бұйрығың.
Не қылсаң да сенде ерік,
Бір өзіңде билігім.
* * *
Тартты жалғыз жол алыс,
Ескен желдей аңқылдап,
Жол шетіне қонған құс,
Қайта ұшады жалпылдап.
Қояр емес қажытпай,
Күннің көзі шақшиып.
Саршұнақтар қазықтай
Қарайды тік қақшиып.
Бірте-бірте сұйылды,
Машинада мол қалжың.
Қуалаймыз қиырды,
Жеткізбейді Қорғалжын.
Бола қалды Нұра тап,
Секілді көк тостаған.
Іштік суын тұра қап,
Тәтті жоқтай басқа одан.
Қайнаған жаз күнінде,
Суға құлап үздігіп.
Тұңғиықтың түбінде,
Теңбіл-теңбіл жүзді бүлт.
Шыққан егін мол қырға,
Шеті көкпен жалғаса.
Бөленер ме ол нұрға,
Нұрлы Нұра болмаса.
* * *
Айдың жүзі құбылып,
Аспан бетін бұлт алған.
Айқай салып жүгіріп,
Асау дауыл бұрқанған.
Қалың орман қара үзді,
Қош айтысып гулеген.
Жамылған ол тәрізді
Үстін қара түнменен.
Жел шулатып жыңғылды,
Теңселтеді жерге иіп.
Көңілді бір тындырды
Көктен нөсер сел құйып,
Түндей жердің қойыны,
Қайтты өрістен қалың мал
Теңселеді мойылы,
Тербеледі шалғындар.
* * *
Күн батысқа иіліп,
Талай белес, төсті асқан.
Қызыл бұлтты киініп,
Құбылады кешкі аспан.
Үзілгендей таңда бір,
Шолпанынан Шығыстың.
Жалт-жұлт ойнап тауда тұр
Көзді тартып бір ұшқын.
Батырлардың ер-жүрек,
Әлде болар қаны ыстық.
Әлде тұр ма желбіреп,
Тау мойнында галстук.
* * *
Ұйықтаған төңірек,
Тұйықтап көрпесін.
Ерке өзен еңіреп,
Нендей сыр шертесің?
Аспанда қара бұлт,
Ай-дағы көз ілді.
Телміре қадалып,
Көп күттім өзіңді.
Күткенмен не керек,
Келмейсің, білемін.
Құр босқа елеңдеп,
Тулайды жүрегім.
* * *
Тасқын тулап атылып,
Тау мен тасты жапырып.
Ойнақтайды ойпаңда,
Толқындарды сапырып.
Секілді ол ақбоз ат,
Алып қашқан арынды.
Көңілді бір от қозғап,
Ойлайсың жас шағыңды.
Төнді бір зіл еңсеңе,
Қайда жастық, қайда гүл?
Жетпейді әлің келсе де,
Тасқын болып ойнағың.
* * *
Жер сұлу көрінеді гүліменен,
Көк сұлу көрінеді күніменен.
Таң сұлу көрінеді нұрыменен,
Тау сұлу көрінеді шыңыменен.
Бел сұлу көрінеді нуыменен,
Көл сұлу көрінеді қуыменен.
Ел сұлу көрінеді ұлыменен,
Ер сұлу көрінеді туыменен.
* * *
Екеуміз кездеспедік көптен бері,
Күндерді еске алайық өткендегі.
Сыр беріп орта жолда сырт айналдың,
Шамаңның осы ма еді жеткен жері?!
Егер де биік болсаң жоғарыда,
Мен сенің қалмайын тек обалыңа,
Екеуміз бір жүріп ек күз жаңбырда,
Болып ек қыстың қатал боранында.
Аударып отырмын мен түн жарымды,
Қағазға құйып ыстық сырларымды,
Барасың күннен-күнге шалғай тартып,
Шағуға келтірмейсің мұң-зарымды.
Басқадан бір өзіңді қалағанмын.
Жаныма жақын көріп балағанмын.
Сен ғана көрінуші ең жұлдызындай,
Ішінде жерде жүрген бар адамның.
Қимаймын сені тіпті жат адамға,
Қызғанам атыңды да атағанда.
Кезімде ойға батқан, қиял қуған,
Күлімдеп суретің жатады алда.
Көркіңді күлімдеген күндей жарық,
Жүремін өзімменен бірге алып.
Іздеймін сені отырған көк теректен,
Өзеннің жағасына түнде барып.
* * *
Желкілдейді далада,
Басын шұлғып бидайық.
Желбірейді жағада
Жапырағын гүл жайып.
Төңкерілген төбеде,
Аспан бейне көк шатыр.
Құдды күміс тегене,
Тұнып қалған көк жалтыр.
Балбұл жанып жайнайды.
Құбыла ойнап қыр гүлі.
Көзге түспей сайрайды
Көктоғайдың бұлбұлы.
* * *
Мұнарланып көк күзек,
Күз тұманын бүркенген.
Оңтүстікке бет түзеп,
Қаздар көші тіркелген.
Аспанды бір айналып,
Қоштасқандай жерменен.
Алыс жолға сайланып,
Қанатын жай сермеген.
Табар қайдан тұрақты,
Қайда тоқтап дем алар,
Бұлт жылаған сияқты —
«Кетті екен,— деп,— неге олар?»
* * *
Жас өмірге жара түссе,
Жазылуы қиын-ақ.
Жас көңілге нала түссе,
Жаз күлуі қиын-ақ.
Улы мысқыл, уытты тіл
Іштен үңгіп ірітіп.
Мысыңды бос құрытып құр,
Кеулей берер шірітіп.
Қиындықта түлер жаның,
Қайрат қылып шыдасаң.
Табалар да күлер жауың
Құз-қиядан құласаң.
* * *
Ойыма әлем тұр сыйып,
Табиғаттың менде еркі.
Маңдайымнан бір сүйіп,
Айдарымнан жел желпі!
Бұйрығымды жүргізіп,
Еттім әмір жер, күнге.
Айтуымша тұр жүзіп,
Ай да менің еркімде.
* * *
Отырып үйде оңаша,
Оқимын өлең дауыстап.
Күледі жаным балаша,
Кетеді қарттық алыстап.
Енді мен жалғыз өлеңмін,
Дүниеде жалғыз мен ғана.
Бір күйге жұмбақ бөлендім,
Алдымда аспан, кең дала.
Кешіре көрсін келер күн,
Өтіпті уақыт босқа көп.
Енді мен жалғыз өлеңмін,
Өлеңнен басқа дос та жоқ.
Айтса болды кейінгі,
Өтіпті деп бір ақын.
Қозғап ойды, зейінді,
Құйған елге қуатын.
Тілемеймін басқаны,
Білетінім бір халық.
Туған жер, ай, аспаны,
Қалса болды жыр алып.
* * *
Қарындас-ау, қарындас,
Қандай сыйлық қалайсың.
Қара көзді, қалың қас,
Көкте туған жаңа айсың.
Гүлдің несін тартайын,
Өзің гүлдей көркемсің.
Жырдың несін тартайын,
Өзің жырдай еркемсің.
Тарттым саған көгілдір,
Апрельдің аспанын.
Гүлге қонып төгіп жыр
Бір серпілсін жас жаның.
* * *
Терезеңе телмірмеспін,
Жоламаспын қақпаңа
Енді босқа егілмеспін
Мені өзіңе жат сана.
Сен едің бір көңілімде,
Көптен жүрген арманым.
Түлкі болып өмірімде,
Мені ақыры алдадың.
* * *
Ойлан өзің, ойлан, айнам,
Жастық шақ та қоштасар.
Келер өткен айлар қайдан
Тозар күндер тот басар.
Жастық үндер сиқырлы саз,
Енді қайтып естілмес.
Өткен күндер күлкілі жаз,
Енді айналып еш келмес.
* * *
Еткен талай ойды алаң,
Теміржолдың торабы.
Кең жазыққа бойлаған
Көз алдымда ол әлі.
Қабығынан бал аққан,
Жазды күні жағалай.
Қарайды жар қабақтан
Қалың бұйра қарағай.
Ойнаған күз күнінде,
Бұтағына асылып,
Тұр сол қалпы бүгінде
Көзіме оттай басылып.
* * *
Шілдеде шамырқаған сел боп тулап,
Оятып ормандарды жел боп шулап,
Жұлдыз боп жоғарыдан жол көрсетіп,
Қолыңды көтересің кел деп бұлғап;
Гүлдерді жазда ұсынып қолға сыйлап,
Қыс күні боранымен жолда қинап,
Келеді алақанға ап адамзатты,
Қаһары, рақымы мол — табиғат.
* * *
Қойынында түйе құмдары,
Қойыныңда жалпақ аралы
Еске сап өткен жылдарды
Сыр бойы қалып барады.
Қалың шеңгел — Қараөзек,
Күркіреуік жары анау.
Балалық талай бал іздеп,
Жидені қағып қарады-ау.
Жабысып үске майлы құм,
Аяқтан алып тікенек.
Көңілдің көзін қайғы-мұң
Тастайтын бүркеп бітелеп.
Бұлт тамшысын тата алмай,
Өртеніп талай күйді өзек.
Саз үйлер жиған қатарлай
Қаланған отқа қи-тезек.
Шегіртке бұлттай қаптаған,
Көрсетпей ешбір елге күн.
Орақтай отап таптаған,
Шаруаның шағын бөлдегін.
Тартатын қырдың қазағы,
Тұрақтай алмай мұнда көп.
Қиын деп қырдан азабы,
Бәленің мыңы Сырда деп.
Сарғайып дария сыңсып бір,
Сонымен жылдар ауысқан.
Құйын боп ұйтқып қырсық бұл,
Ырысын елдің тауысқан.
Көшіріп Сырдың күндері,
Барлығы енді өзгерген.
Қарайды Сырдың гүлдері,
Дариядай отты көздермен.
Қойнында түйе құмдары,
Қойнында жалпақ аралы.
Еске сап өткен жылдарды,
Сыр суы ағып барады.
* * *
Өтті деп күндер өкінбе,
Сөнбесе бойда жалының,
Қайратыңа бекін де,
Қайтар оның қарымын.
Өтетұғын күреспен,
Талай өмір жылы бар,
Аттандырар үлеспен,
Әркімнің өз жүгі бар.
Өткен күнді көксеумен,
Кейін қалма қарайлап.
Жүрек соқса, жетсе дем,
Ұмтыл алға абайлап.
Өткен күннің азығы
Бола алмайды жанға сеп.
Білмей шаршап-қажуды,
Жүгіре бер алға тек!
* * *
Кештім талай теңіздерді,
Астым талай белестерді.
Сонда жүрек нені іздеді,
Арманы өзің емес пе еді?!
Енші беріп махаббаттан,
Жылы күлсең жұбатасың.
Қабақ түйсең жарқабақтан,
Шыңырауға құлатасың.
Жоқ ешқандай менде ерік,
Елтідім бал-шарабыңа,
Бар тағдырым дөңгеленіп,
Иілген қос қабағыңа.
* * *
Шұбаған шаңға батып жол артында,
Асыққан жолаушыдай қоналқыға
Келеміз бірге ағып күндерменен,
Тіршілік күнде алып жан алқымға.
Адам боп алғаннан соң бір есімді,
Дүниеге жібермейсің үлесіңді.
Алдыңда асулар бар толып жатқан,
Ойлайсың қалай, қайтіп күресуді.
Бұлақтай кейде ән шырқап жібересің,
Ормандай кейде қатты түнересің.
Алыста қалып қойған алдап сені,
Кезесің өткен күннің құр елесін.
Тайғанап түспеу үшін жардан ұшып,
Ойнайсың дауылменен арпалысып.
Сілтейсің құлашыңды жан ұшырып,
Толқындар кетпеуі үшін тарпа басып.
Күресте қажып жаның талса ептеп,
Өмірден өгей болыпқалсаң шеттеп.
Тасқындар сыдырып ап жон теріңді,
Аямай арқа етіңді арса етпек.
Зымырап өтеді таң, өтеді кеш,
Майданға шақырады теке-тірес.
Көппенен қауымдасып өмірге аттан,
Дүниеде болмайды еш жеке үлес.
* * *
Жөнелді жалғыз жол алып,
Отырдық дөңнің үстінде.
Жапырақтарды оранып,
Көрінбей қойдық ешкімге.
Құмарды қайта қоздырып,
Құлпыра түсті жасыл май.
Үн-түнсіз жалғыз көз күліп,
Қойды бір ләззат басылмай.
Үлбіреп гүлдей үзіліп,
Отырдың жайлап ән салып.
Бұлбұл да саған қызығып,
Таңдайын қақты тамсанып.
Ғажайып сол кез ләззатты,
Қысқа да болды-ау бір-ақ күн.
Қызығын алып жаз тартты,
Сылдыры тынды бұлақтың.
Барлығы қазір шаршаған,
Айналып күндіз — іңірге.
Жолығар ма едік қайтадан,
Табысып талдың түбінде.
* * *
Сал әніңе шырқа бір,
Кетсін дауысың шығандап.
Қақсын түнде жыр дабыл,
Түссін таулар бір аунап.
Ән әлемді тербетіп,
Жер ұйқыдан оянсын.
Сезімі бар селк етіп,
Сұлу әннен ой алсын.
Шырқасын деп үзілтіп,
Сыйы берген тағдырдың.
Сыбызғыдай сызылтып,
Бас әніңе, жан құрбым.
* * *
Кәрілік жақын қалды деп,
Күні бұрын қайғырма.
Қарақат көз, сал білек,
Қалмас дейсің қай қырда.
Бұл өмірдің өткердік
Бастан қанша дүлейін.
Ендеше бос бекерлік,
Қорқынышың, үрейің.
Арқаладық өмірді,
Алға сүйреп уақыттай.
Азабы да көрінді
Біздер үшін бақыттай.
Көз жасымен суардық,
Үміт дәні көктеді.
Даңқымызды шығардық,
Айға жазып көктегі.
Алып қашқан арынды,
Уақыт та бір сәйгүлік.
Жастықты ойлап жалынды,
Неге керек қайғырып.
Тұнжырама, жаса, күл,
Бұрқырасын бұла күш.
Қайғыдан да жасай біл,
Қартайтпайтын қуаныш.
Теңбіл аспан мөлдіреп,
Төбеңде күн жүр жүзіп,
Сені қырыққа келді деп,
Ойлаған да бір қызық.
* * *
Өсекпен жұмысым жоқ дуылдаған,
Мен бір жан арыз беріп қуынбаған.
Ешкіммен ерегісер жайым да жоқ,
Табиғат берсе болды жырын маған.
Өзіме жетіп жатыр өз міндетім,
Өлең ол күнде атқарар қызметім.
Сайрандап, шалқып ойнап жүрсем болды,
Соның көк шалқарында жүзіп еркін.
* * *
Теріге сыймай тек жүріп,
Барлы-жоғын малданған.
Кекірейіп кекжиіп,
Болмашыға алданған.
Толып жатыр сорлылар,
Мансап іздеп таласқан.
Әр нәрсенің жөні бар,
Үйір таппас адасқан.
Ойлан-дағы ертерек,
Азаматтық атақты ал.
Елге сенің не керек,
Болғандығың тәкаппар.
Қуып күнде тамаша,
Құйындатқан не керек.
Арыңменен оңаша,
Сөйлессейші бетпе-бет.
* * *
Сағаттың тілі сыртылдап,
Сүйрейді алға уақытты.
Әкетті таңда бұлт ұрлап,
Жұлдыз боп жанған жақұтты.
Күн артынан күн келіп,
Ұрлады-ау күздер жастықты.
Көктемін ойлап күңіреніп,
Көзінен шалдың жас шықты.
* * *
Таулар, таулар, қалғыған,
Жоғарылы-төменді.
Шықтың өзің алдымнан,
Таудың көлі Зеренді.
Салынбаған жолда оған,
Айнала орман, асу бел.
Ортасына орнаған
Тостағандай жасыл көл.
Жүрді ме әлде ерте-кеш,
Жігіт атын суарып.
Жүрді ме әлде бір бикеш,
Күнде көлден су алып.
Жауап берер түрі жоқ,
Өзі де аң-таң көк-жасыл.
Әлі бойда міні жоқ,
Жасаса да көп ғасыр.
Тауында отыр қыран құс,
Көзіменен көк сүзген...
Туған жерге мың алғыс,
Сақтап бізге жеткізген.
* * *
Отырғанда мақтап халық,
Сыр білдірмей көпке сен.
Сабырыңды сақтап қалып,
Жарар сыйды төкпесең.
* * *
Тауға шықсаң көкке өрлеп,
Көз жіберсең тұрып бір.
Үстіңде аспан көкпеңбек,
Астыңда жер жұп-жұмыр.
Құшағыңа енгендей,
Орман, дала ай күліп.
Қайта оралып келгендей,
Балалығың тай мініп.
* * *
Көктеміндей Арқаның Арыс қысы,
Бала кезден ақ шаңды таныс түсі.
Жүйрік аттың тапауы делбеңдейді,
Машинамен келгендей жарысқысы.
* * *
Керіспей желмен теңіз тарқады жай,
Ай туды аспанның ақ қалпағындай.
Ұйысқан Солтүстікте бұйра бұлттар
Арқаның үйір-үйір арқарындай.
Бір кезде сыбырлады жел жеңгедей,
Жүгірдім тағат қалсын менде нендей.
Айқастым ақ білекпен, манағы ай
Көрсе де бара жатыр көрмегендей.
Сүйеді ол көк аспанды, теңізді де,
Бірақ та құмар құрлық — жер жүзіне.
Бір суып, бір сұрланып қарауытқан,
Айбынды адуын бар мінезінде.
* * *
Көктем келді идіріп жер емшегін,
Беру үшін біздерге берешегін.
Көрем оның көк-жасыл келбетінен,
Туған елдің қиялындай келешегін.

---