Ибраһим

Әуелі жалбарынам құдіретке
Жалынсақ, миллад бергей жаман дертке.
Біз үшін жалғыз ұлын құрбан қылған,
Не көрсеттік сөйткен Мұхаммедке!
Тағы да жалбарынам Құдіретке,
Жалбарынсақ, мәулет (мірлід) бергей жаман дертке.
Біз үшін жалғыз ұғлын құрбан қылған –
Сөйткен не көрсеттік Мұхаммедке?!
Бар дейді Мұхаммедтің жалғыз ұғылы,
Ұғлын сүйер Мұхаммед - айы-күні.
Сүйер ұлын: "Құлыным, қыраным!"- деп,
Маңдайынан сыйпа-мыш күні-түні.
Ұғылының атын қойды - Ибраһим,
Ғақылы дана болды ол жыл сайын.
"Жеті жасқа жетіпті Ибраһим,
Енді мұны молдаға оқытайын!"
Ол уақытта молдасы Ғүсман ер-ді,
Ғүсманның оқығаны Құран еді.
«Құдай сүйген төрт жарының біреуі", - деп,
Баласын оқытпаққа қосқан ер-ді.
Оқып жүрген мешітте көп балалар,
Жаны жанға қосылған жас балалар.
Не кедейдің, не байдың балалары,
Не патшаның баласы, шаһзадалар.
Оқып жүрген балалар балдан шырын,
Бар Құдай Ибраһимге төккен нұрын.
Баланың үлкені бар, кішісі бар,
Ешқайсысы асыл емес онан(анден) бұрын.
Оқып жүрген балалар балдан тату,
Бір-біріне жаман сөз, айтпас қату.
Бұйымын тегін беріп, тегін алар,
Ол уақытта жоқ екен сауда-сату.
Оқып жүрген балалар балдан тәтті,
Бір-біріне жаман сөз, айтпас қатты.
"Ата-ана, микамді көр мына"- десіп,
Ибраһим жан бір күн үйге қайтты.
Жас бала үйге қайтты бетін бұрып,
Мұхаммед қарсы шықты оны кәріп:
- Шырағым, перзентім... - деп,
Тақсырдың мейірі тойды мұны көріп.
Пайғамбар шапағатшы көп үмбетке (амитке),
Расул мейірі (мүһірі) түсті перзентіне.
«Мухаммед жалғыз ұғылын сүйген екен" –
Аян (ғаян) болды Алланың құдіретіне.
Ғазірейілді жіберді Мұхаммедке:
- Тағы ара түсе ме кеп үмбетке?!
Не үмбеті, не перзентімен болсын,
Екі тілек сыймайды бір көңілге!
Құдайдан Ғазірейілге пәрмен болып,
Сәлем беріп кіреді, үйге келіп.
Әзірейіл келіп түр һайбат бірлан,
Мұхаммед ішін тартты оны көріп:
- Уағалейкумссалам, ай, Ғазірейіл,
Өз жайыңа жүрмісің құрып сейіл?!
Қатты жарлық болды ма Жаратқаннан?!
Үмбетке (амитке) ғазап болмас (болмыш), өзім пейіл.
- Иа, Мұхаммед, Алладан пәрмен болды,
Ибраһимнің ол жанын алмақ болды:
- "Не үмбетің, не перзентің (таңдауыңа)"-
Екі тілек бір көңілге сыңмас [болды].
-Рахман атлығы, Рахманым-ай, Құдайым,
Рахман қаһар айласа, не қылайын?!
Сүйенішім, қуанышым, көп (үмітім) - үмбетім,
Үмбет үшін құрбандық бол, Ибраһим!
- Иа, Мухаммед, танырмысың,
Әзірейілмін!
Ұлыңның (ұғлұңның)) жанын алуға мен келумін!
Ұлың жоқ, қайда, ай, Мұхаммед,
Кешіктірмей жалғызыңды ап кел бермен!
- Ұғылым оқи кеткен молдасына,
Бірге жатып оқыған жолдасына.
Асықпай тұр, ұғылымды келтірейін,
Ғылаж не дүр шархы Алласына?
- Ап кел мұнда, ұлыңды өлтірейін,
Калимаға тілін (мен) келтірейін.
Мұхаммед, жалғызыңды ап кел жылдам,
Жанын алып, бұйрығын бітірейін.
Мұхаммед мешіт таба қадам басты,
Көзінен қара нәркес - төкті жасты.
Көзінен аққан жасы жерге тамып,
Қорғасындай балқытты темір, тасты.
Көзінен ағып барды қанды жасы,
Сәлдесінің ұшымен сүртіп бақты.
- Ибраһимжан мұнда бар ма?- деп,
Мұхаммед асасымен есік қақты.
Мұхаммед мешітке келіп тыңдап отыр,
Балалар құран оқып шулап отыр.
Тыңдаса, Ибраһимнің дауысы жоқ,
Екі бүйірін таянып, аһылап (иғлап) отыр.
- Есік қаққан кім?- деп, бала келді,
Әптиегін (һіфтиегін) қолына ала келді.
Ақ шалмалы бір адам есікте тұр,
- Ғарызыңды, Хазіретім, айтшы!- дейді.
- Арызымды (ғарызымды) айтайын, ботам, тыңда!
Ибраһимжан бар ма екен енді мұнда?!
Ибраһимжан болса, шапшаң (шабыншаң) келсін,
Жаман мүшкіл ісім бар өз басымда.
Бала айтты:
- Ол тұрған шахизадамыз,
Ол ер-ді Ибраһим патшамыз біз.
Бүгін тән азабынан науқас болды,
Лаж таппай тұрмыз, бейшарамыз.
- Ой, балам, Ибраһимге айтқыл мені,
Ибраһимнен жақсырақ көрдім сені,
Бір дем (дәм) жүзін көрмесем, бейшарамын,
Ұғылы екен атаның жаны, тіні!
Шыққан бала мешітке қайтып келді,
Ақшалмалы қожаны айтып келді:
- Ақ шалмалы бір адам есікте тұр:
«Ибраһимжан бар болса, келсін!"- дейді.
- Иа, Алла! - деп, - орнынан тұра келді,
- Бісміллә! - деп, есікке қадам қойды...
Бала айтты:
- Салам ғалейкум, ай, атам, (атығым!)
- Уағалайкумассалам, ай, перзентім, жікір пендем!
Қатты ғазап ісім бар өз басымда,
Көзде жасым толады, іште - дертім.
- Ибраһим (д)еді:
- Ай, ата, болмағым күн,
Ғамкүн болып мешітке келдің бүгін.
Он сегіз мың ғаламның бар құдайы
Тәуекел, Ғали Алла, Хаққа жүгін!
- Ой, балам, үйге келді ғазиз мейман,
Қандай мейман екенін танымаймын.
Ата, ұл екеуміз: бір-бірімізге
Жарлық болған секілді бір құдайдан!
Мухаммед жалғыз ұғылын жетеледі,
Бүл кірісін тайдыра төтеледі.
- Көзім жасы, шырағым, ай, перзентім:
Ілгерірек алдыма сен (саған) - жүр! - дейді.
Жалғызға ұстата берген бата,
Жас бала шегінді қолын тарта:
- Ата алдында ( акірінде) бала жүрсе, болар қате,
Алдыма сіз жүріңіз, ай, жан ата!
- Айым, күнім, шырағым, жұлдызым-ай!
Баста-тәжім, маңдайда - құндызым-ай!
Айтқан сөзің кітапқа мағлұм болған,
Бұлардай ғаділ туар ма, жалғызым-ай!
Ата, ұғлы - екеуі (екісі) келді үйге:
- Кіріңіз!- деп, ұсынды бір-біріне.
Ибраһим пенделікпен келгеннен соң,
Ғазірейіл қатты мінді қаһар ісіне!
- Иа, Мұхаммед, ұлыңды ап келдің бе?!
Жалғызыңды Достыңа көп көрдің бе?!
Мұнша неге кешіктің, иа, Мұхаммед,
Ол ұлыңның жанын алмас деп келдің бе?
- Жалғызым басы ауырып жатыр екен,
Уфілесіп (ептесіп) балалар отыр екен.
Ұлым түгіл Достыма өзім құрбан,
Хаққа мойынсұнбаған кәпір екен.
Ибраһимжан, үйге кіргін, тыста тұрма!
Хақтан келген пәрменге мойын бұр да!
Ай, балам, бу Ғазірейіл дүр жан алушы,
Қорыққанмен жаныңды қойып тұр ма?!
Әуелі үйге кірді есік ашып,
Аяғын ақырын-ақырын келді басып.
Ибраһим пенделікпен келгеннен соң,
Ғазірейіл қаһарланды қаһары тасып.
- Ай, ата, қорқа дүрмін қонағыңнан.
Жалғыз көзі өтеді бүйірімнен.
Арт жағыңа шығайын, ай, жан ата,
Қол-аяғым тітіреп тұра алмаймын!
- Ай, ата, қонағыңды танымаймын,
Тітіреп бара жатыр ғазиз жаным!
Күл қылып бұзатұғын отаныңды,
Жаман қорқып барады ғаріп жаным!
Тілесе, тілеу берген Рахматым-ай,
Тақсырдың мейірі түсті перзентіңе-ай! –
"Не үмбет, не перзентпен болсын!"- десе,
Нешік лаж қылайын Құдіретім-ай!
Құдайдың құтылайын міндетінен,
Үмбетім көп сегіз бейіш нығыметінен!
- Жан ата, ол - үмбетің, мен-перзентің,
Маған бола айрылма үмбетіңнен!
- Ой, балам, бұ Ғазірейіл дүр жан алушы,
Ұғылын алып, атаға ол салушы.
Тәңірінің атқан оғы, пәрмен тілі
Пәрменінен Алланың кім қалушы!
- Ой, ата, рақмет алып берсең маған,
Ғазірейіл рұқсатын берер саған!
Разыласып келейін ұстатыммен
Ата хақы, ұстаз хақы бірдей екен!
Разыласып келейін жарандарға (иранларға)!
Бірге Құран оқыған балаларға!
Тез барып, тез келейін, ай, жан ата,
Ғазірейіл рұқсатын берсе маған.
Бірге жатып оқыған құрдасыма:
Не байдың, не патшаның баласына.
Ризаласып келейін, халалдасып,
Жаны жанға қосылған молдасына.
- Иа, Мұхаммед, дидарыңды көрдім, - дейді,
- Өне бойым балқып ердім(ерідім)! - дейді.
- Ұстатына тез барып, жылдам келсін,
Ибраһимге рұқсатты бердім!- дейді.
- Атаның жаны, тіні - ұғылы-дейді.
- Мені сүймей, ұғылын сүйді!- дейді.
- Мұхаммед, жалғыз ұлын қайғырмасын,
Қарғасам (қарғасилам), иа жарлық қылсам, пендем! - дейді.
Ибраһим мешітке барды жетіп,
Бұрынғыдай болмайды көңілі кетіп.
Үш ауыз сөз ұстазға сөйлескелі,
Ғазірейіл артына(н) барды жетіп.
- Қарайып жаным ұмқала жоғырақ,
Атасы жоқ, перзенті жоқ:
Құдай бір-ақ.
Ғарыздасып алайын ұстазыма,
Ата хақынан ұстаз хақы артығырақ!
- Жылы шырай бердім ғой қаным қашып,
Мен де тұрмын Құдайдан қорқып, сасып.
Ибраһим, үйге қайтқын қадам басып,
Бара жатыр Құдайдың жарлығы асып.
Шиелгенді қол шешер, көңіл шешпес,
Имандының шырағы әр кез өшпес.
Ғарыздасып алайын ұстатыма,
Құдай кешер күнәны ұстаз кешпес!
- Жеті қабат жер-көктен өтіп едім,
Көзді ашып жұмғанша жетіп (итох) едім.
Ибраһим, келтірмедім саған соны,
Жанын алып, шулатып кетуші едім.
Ибраһим жүрді енді үйге қайтып,
Құтылайын борышынан иман айтып.
Мешіттегі ұстазының біреуі жоқ,
Ибраһим жөнелді сәлем айтып.
Ибраһим сонан соң үйге жүрді,
Қойдай шулап, қозыдай бірге жүрді.
Мешіттегі оқыған көп балалар
Төрт жынт келгенін енді білді.
Тілесе, тіле(к) берген Алла тағала,
Қимылдаған жанға өзі пана.
Құдайдың жалғыз досы (досты) иа,
Мұхаммед,
Жалғызыңды достынан тілеп қара!
- Құдайдың құтылайын міндетінен,
Үмбетім (амидім) көп бейіштің нығметінен!
Құдайдың өзі беріп, өзі алғанға,
Шүкірлік қылып тұрмын ғыдырымнан!
Ғазірейіл, жөнел, - дейді, - алып қайтып,
Құтылайын борышынан иман айтып.
Үйге кіріп, бір қадам басқан екен,
Алып кетті Ғазірейіл жанын тартып.
Сол жерде Ибраһим қалды өліп,
Жылап (иғлап) тұрды атасы оны (әні) көріп.
Үмбеті сау қалғанға қуанады,
Кейімейді перзентін ойына алып.
Ғазірейіл алып кетті жанын тартып,
Тәуір өтті жас бала иман айтып.
Көп періште түсіпті Мұхаммедке,
Жаназасын шығарды көңіл айтып.
Холла тонын жұмақта (ұжмақта) хор қызы ұстар,
Күнәлы қолдар тамұқта отты тастар.
Ибраһим Құдайының жарлығында
Енді мұның сүйегін кімдер ұстар?!
Пырақ атын жұмақта періште ұстар,
Пырақ атын мінбеген ағызын ұстар.
Жаназасын біз мұның шығарайық,
Ибраһимнің сүйегін төрт жар (иар) ұстар!
Сүйегін Сыздық ұстап, Ғұмар (Омар) жуды,
Ғұшман (Оспан) келіп, құманмен суды құйды.
Арыстаны төрт жарының
-Хазірет Ғалы, Иман айтып тұсында қарап тұрды,
Періштелер жиылды белге таман,
Алып шықты қырық қадам жерге таман.
Періштелер шығарады жаназасын,
Білмей алып, көтерді сол мазасын.
Періштелер шығарыпты жаназасын,
Дін мұсылман уфілейді (жылайды), тамам мұқым.
Ибраһим баланы тек демеңіз,
Өзі жөндеп жатыпты қыбыласың.
Амандасты сол жерде әкесіне,
Сәлем етіп(айтып) кетіпті Меккесіне.
Үстінде екі холла тон ұшып кетті,
Осылайша өткізіпті Алла ісіне!
Періштелер сол жерде жаназа айтты,
Холла тон жұмаққа алып қайтты.
Баланы қабірге қойғаннан соң,
Төрт жарменен Мұхаммед үйге қайтты.
Төртімен Мұхаммед үйге қайтты,
Төрт барып фифиге көңіл айтты...
Ибраһим сол жерде өліп (жатты) қалды,
Жаны-жұмақ, сүйегі - Мекке барды.
Өлгендерге жиылып келетұғын,
Әлі күнге шейін... сонан қалды.

---