Өлең, жыр, ақындар

Ән

Өркеш-өркеш, өрелі құмдарымен,
Тіркес-тіркес, төбелі шыңдарымен,
Қасіретті қайғы-мұңға қарамай,
Ән тербеген қайран менің далам-ай!

Толық

Көктемгі ой

Ұмытылсын жадымнан өткен қайғы,
Сөз қозғаймын бүгін мен көктем жайлы.
Көктемде бар тіршілік құлпырады,
Көкке қарай жүрегім ұмтылады.

Толық

Қарттар-ай

Шаршы төрде шалжия сұлап жатып,
Әңгімені әр тұстан-қылаулатып.
Шай ішкенде шал-шауқан шежірені
Шертер болар төбеден күн аунатып.

Толық

Әке бейіт басында

Көрердей, қолы тимей көк перісін
Қайрылып, қайта соқпай кеткені үшін,
Жолдарда жолай өтіп өткені үшін,
Бәлкім, әке, балаңа өкпелісін.

Толық

Өз орны бар

Күннің осы жылылығы жерден бе?
Түнгі аспанның жұлдыздары сөнген бе?
Мұхиттарда жүзе алмайды қайықтар,
Кемелерің қайырлайды көлдерде.

Толық

Бұлақтың мөлдір суын сарқып алып

Бұлақтың мөлдір суын сарқып алып,
Таулардың жылғаларын тартып алып,
Өмір-ай! Бара жатсың шалқып ағып.
Шыңдарға бұлттар төсін бауырлатып,

Толық

Ар мен намыс

Бәрібір жақын-алысы,
Болмасын, Достым, қай елде.
Ерінде —
Халық намысы,

Толық

Көктем

Осы орман тіршілік,
Кеудесін тосты шуаққа,
Сәбидей тәтті тіл шығып,
Еркелік бітті бұлаққа.

Толық

Дала тұлпары

Даламның тұлпарлары жосылды ағып,
Бейне бір көкте жұлдыз қосылды ағып,
Шапқан ат бауырына тартып жерді,
Дүние дөнгеленді сосын барып.

Толық

Ағыс

Арманмен аралаймын, ел кеземін,
Ел деймін, Елім деймін, Елде өзегім.
Өмірден талай тарлан дүлдүл өткен,
Дүние, Өлең-жырдыңн бер кезегін!

Толық

Сыр

Таңымдай қуанышым бар осында,
Жанымдай жұбанышым бар осында,
Арымның шамшырағы бар осында,
Қанымның тамшылары бар осында,

Толық

Өң мен түс

...Түсімде әжем қайта еніп қуатына
Мінгізді ақ боз тұлпар жыр атына.
Сол атпен келем шауып кең дүниеде,
Жетсем деп ертегідей мұратыма.

Толық

Бабаларға табыну

Қанатымын жыр атты ақиықтың,
Жаңа бетін ашатын тарихтың.
Танысалық, кел бермен, келер ұрпақ,
Ақыныңмын! Шөмішбай Сариевпын! —

Толық

Еркелейін, елім, саған

Өлең — өмір сазы ма, өкпелі ме?
Жыл өтіпті жыр жазбай кеткеніме.
Кінәлы қайран жастық дерттері ме?
Кінәлы жайсаң жастық көктемі ме?

Толық

Екі бөлімді ертегі – жыр

Арман-ау, жыр-шаһарын құра алсам бір,
Бар назарын халқымның бұра алсам бір;
Ертегі сарайындай – поэзия,
Ақын да — архитектор, жыр — ансамбль!

Толық

Бостандық

Буынға бағынбайтын,
жоқ өлшемі,
Таулардың қыранындай өр еңселі.
Мертіксең,

Толық

Махаббат «теоремасы»

Мен естідім,
қалкам-ау,
сен естідің,
Махаббат теорема еместігін.

Толық

Алгебра

Қосу, Алу — амалының түрлері,
Бөлу мен Көбейтуі күрделі;
Игрк пен Иксінде мәні бар,
Теңдіктер мен теңсіздігі тағы бар..

Толық

Үш дос немесе шырылдайтын сағат туралы жыр

Жарасқан жайсаң жастық кез болатын,
Тілеулес көңілдерге көз қанатын,
Бір-бірінсіз өтпейтін уақыт та,
Сағаттың үш тіліндей қозғалатын.

Толық

Эксперимент

Дүниеге келген ғұмырдың
Алғашқы ана сүтін емгені де,
Еңбектеп ұлы өмірге енгені де,
Тәй-тайлап, қаз-қаз басып көргені де,

Толық

Заула, тұлпар уақыт ертеңіме

ЗАУЛА, ТҰЛПАР УАҚЫТ, ертеңіме,
Қиял-ғажап шежіре шертеді ме?
Болатын бір бақытқа ертегіде,
Жеткіз мені жалыңнан мен ұстадым,

Толық

Тіріліктің дәмі мен тұзын ойлап

Тіріліктің дәмі мен тұзын ойлап,
Жүректе қасіреттің ізі бойлап.
Жұмысын бастап кетті еңбекші өмір,
Басында бомбалардың ызыңы ойнап.

Толық

Жауынгердің соғыстан соң көрген бірінші түсі

Қош айтысып, анашым, асылыммен,
Қош айтысып, аяулы — ғашығыммен,
Қоштасып туған жермен шалғай қалған,
Кәусардай бұлағына қанбай қалған,

Толық

Муза — менің мұратым

Муза, сен мұратымсың, мұң-қайғымсың?
Мұң-қайғымды сен бірақ тыңдаймысың?
Арманның ащы дәмін жұта-жұта,
Өкініп өтер ме екен бұл байғұсың?

Толық

Мақпал

Өтіп еді Мақпал көлде қайран күндер
көп қызық,
Балалықтың тәтті дәмін арман жолы
кетті үзіп.

Толық

Халқыма қайта сыйлап мол мұрасын

Халқыма қайта сыйлап мол мұрасын,
Алатаудан сермеді өр кұлашын.
Жүзге келген Жамбыл — жыр атып тұрып,
Қолға алды күңірентіп домбырасын!

Толық

1940-1945

Ғажап әлем,
дүние,
дала қызық,
Сағыныш сырлы әуенге салады үзіп...

Толық

1932

«Қаратаудың басынан көш келеді...
Көшкен сайын бір тайлақ бос келеді...»
Көшпелі ата қазақ нар қомында,
Бостандық, кендік аңсап өскен еді.

Толық

Ауылдан қалаға келген азаматқа сыр

Ұялап қалса шаһар санаңызда,
Жүрек құрғыр елеңдер далаңызға.
Ауылда—
Алдан шығар аласа үйлер,

Толық

Сапарлар...

Сапарлар...
Сан тағдырды сыйлапты алдан,
Сапарлар...
Сан тағдырлы күйді ақтарған,

Толық

Алыс рейс

Теңіз...
Дауыл...
Корабль...
Толғатты АНА...

Толық

Металл

Металл дейміз химия тілдерінде,
Айналар металға Адам жыр демінде;
Мойымайтын болаттар болғанымен,
Темір — тағдыр майысар бір жерінде.

Толық

Қателігім менің

Жүрегімнің жалынын,
отты берем.
Отты берем деуменен өтті белең.
Оралмайтын өмірде жоғалмайтын,

Толық

Ньютон алмасы

Үзілді Алма!
Ұлылық жаршысындай,
Табиғат көз жасының тамшысындай.
Тап болды ұлы Ньютон маңдайына,

Толық

Күтпеген қонағыма сыр

Тойы көп тылсым дүние ойды ұрлаған,
Тегін сый сыбағасын қойдырмаған.
Содан ба сынай келген конағымдай,
Отызым, отыз сауал қойдың маған.

Толық

Уа, халайық!

Уа, халайық!
Тұрыңдар!
Сот келеді!
Жалдауға —

Толық

Зауал, Тұлпар, Уақыт

Қанатымын жыр атты акиықтың,
Жаңа бетін ашатын тарихтың,
Танысалық, кел бермен келер ұрпақ,
Ақыныңмын!

Толық

Шығыс аңызы

Зұлымдықпен үшеуі әділетсіз күштеді,
Өлмес үшін қабірге қарсы келмей түс деді.
Бізге керек тісі деп көрде жатқан өліктің,
Үңірейіп ажалдың алты көзі төніп тұр.

Толық

Жеңіс күні

Толғатты өмір сәбиді
тоғызыншы май күні,
Жеңіс атты нәресте
көздерден сүртті қайғыны.

Толық

Осы бір үй, қария және немере

Қарт жүрегін қинаған
қия алмастық ізгі мұң,
Осы бір үй ұрлаған
кемпірінің қыз күнін.

Толық