Өлең, жыр, ақындар

Алатау

Жел қармап талдың шашын жұлып қашқан,
Күлкісін табан асты ұмытты аспан.
Халқы үшін ойға шомған кемеңгердей,
Ақ басын Алатаудың бұлт басқан.

Толық

Аққұм

Еріндерін кезеріп,
Қатігездей безеріп,
Сан ғасырлар жаттыңдар,
Толқынындай өзеннің.

Толық

Сахара суреті

Сахаралы сары бел сыр аңдатты,
Сексеуілге оранып жылан жатты.
Сескеніп суық көзден орғып құмда,
Құйрығын қызыл түлкі бұлаңдатты.

Толық

Менің әкем

Айтайын әкем жайлы сыр әуелі,
Қоңыр үн, қоңыр ырғақ — үні-әуені.
Жұмыстан оралғасын кешке қарай
Ауылдың шалдарының жырауы еді.

Толық

Шекарашы ағаға

Бөліп тұрған екі қоғам, екі елін,
Сіз білесіз шекараның ңе екенін.
Сіз білесіз қатысы жоқ бейтарап
Екі араның не екенін?

Толық

Бір ел бар

Сөйлейді тілден бал тама,
Өмірі тәтті — түгел бал.
Әлемдік ұлы картаға
Түспеген әлі бір ел бар!

Толық

Дәл осы кез

Келеді ұлы Жерім жолда солай,
Өмірге бақыт деген қонбас оңай.
Тынымсыз еңбек еткен қаншама адам,
Дәл осы кез жұмыстан қол босамай.

Толық

Төр

Өмірге Адам болып келдің екен,
Бауырым, буынғайсың белді бекем.
Есіктен аттағанда елің тұрып,
Алдыңа сыйлай салмас төрді бекер,

Толық

Үй

Үй деген үйлеседі жүрегіңмен,
Жүрегім деп сезінер біле білген,
Әлемде одан артық жылылықты
Таппайсың! Таба алмайсың бұл өмірден.

Толық

Жеткізбейді көкжиек

Ел кезейін енді бір,
Аш жолымды, бер, ғұмыр;
Айналамда — көкжиек,
Айналады Жер жұмыр!

Толық

Кел, жылдарым

Кел, жылдарым, жыл құсындай самғап кел,
Арманымдай айтылмаған әнді ап кел.
Қайғырғанның қайғы-мұңын ұмыттыр,
Қуанғанның қуанышын жалғап кел!

Толық

Тағдыр жыры

Күмбірлетер көкірек сарайын да
Туады жұлдыздарың, жаңа айың да.
Ортаңда жүр бүгін Махамбетің,
Ортаңда жүр бүгін Абайың да!

Толық

Гете — Лермонтов — Абай

Өлең болып өркеш-өркеш шыңдары,
Танытам деп таудай биік тұлғаны.
Ақын Гете осы жырды, әйтеуір,
Өз халқының жүрегімен жырлады.

Толық

Ескерткіш

Қазақ қазақ болғалы,
Кең далада көшіп-қонғалы,
Тағдырдың сан тарауындай жолдары
Бір арнаға тоғыспапты,

Толық

Теңіз толғауы

Толқынды — жағалауы құмды Аралдың,
Тағдыры — кермек ащы сырлы Аралдың,
Толқынды, тағдырында туып-өскем,
Шуылын бала кезден тыңдағанмын.

Толық

Есімде, бәрі де есімде

Есімде, бәрі де есімде,
Өмірдің керуен көшінде,
Шомылды балалық шағымыз,
Теңіздің толқынды төсінде.

Толық

Талай ұрпақ шыңыңды бетке алады

Алатауым жамылды жасыл көктем,
Көктеміңе оранып ғасыр жеткен.
Ұлы Абайды толғаған Мұхаң бастап
Бетке алып ұлы шыңды Қасым кеткен.

Толық

Шымқай жүзі алманың шырайланып

Шымқай жүзі алманың шырайланып,
Шырайланып тұрғасын мың айналып,
Ұшып жүрген қарғаның қылығына,
Көз салып шуақты Күн, тұр ойланып.

Толық

Гулиа, келдік біздер Кавказыңа

Гулиа, келдік біздер Кавказыңа,
Ақ басты ала таулы Абхазыңа,
Мырзалығы ұстаған кезге тап боп,
Табиғат берген екен бақ қазына.

Толық

Ұсыныс

Қызыл Кітап, Қызыл Кітап тізімі,
Жылдан-жылга кебеюде қызығы...
Азайды Аққулар да, Қырандар да,
Ақ бөкен, Ерке жүйрік Бұландар да,

Толық

Еңсеңді көтер! Ертеңге қара! Ертеңге!

Еңсеңді көтер! Ертеңге қара! Ертеңге!
Ертеңсіз бүгін, Мереке күйін шертер ме!
Болашағымыз — Сұлу да, Әсем, Көркем де,
Тәтті өмір жатыр қауындай құлап өркенге!

Толық

Еңсеңді көтер, ей, адам!

Ей, Адам! Ел деп еміренсең,
Елім деп тебіренсең,
Еңкейтпес ешкім сені,
Еңкеймес сенің еңсең,

Толық

Алдымда туа ма әлде аңсаған күн

Алдымда туа ма әлде аңсаған күн,
Тіл үйірген тірлікке тамсанам кіл,
Көңілім — проспекті, көше-сынды,
Екі бірдей қанатым — самсаған гүл.

Толық

Қамбаш толқыны

Түседі Қамбаш десем өніп-өскен
Туған жер, туған ауыл жерім еске,
Өркеш-өркеш өрелі құмдарындай,
Толқыны көкке ұмтылған көлім еске.

Толық

Өз еркіммен өмірге келгенім жоқ

Кестеленіп өрілген өрнегің боп:
Бауларың көп, табиғат, шөлдерің көп,
Арманың көп, табиғат, іңкәрің көп,
Сұңқарың көп, табиғат, тұлпарың көп,

Толық

Жастық шақ саған не дейін

Жастық шақ саған не дейін,
Жолдас боп жүрсің жанымда,
Шоқ болып қызу қанымдай,
От болып өртті жалындай,

Толық

Өмір деген тұрмайды қап-қарадан

Өмір деген тұрады: Таң мен Кештен,
Ғұмырлы екі араны жанмен кешкен;
Құпия, жұмбақ, сырлы дүниеге
Адамдар Армен келіп, Армен көшкен.

Толық

Ақиық, аспан шарлап

Ақиық, аспан шарлап,
Қия аса аласың.
Тау шыңдарына
Ұя саласың!

Толық

Ақын көңіл

Жүректерді жырмен ашар кілт болып,
Жыр оқысаң — Жер қайысқан жұрт толып,
Найзағайға темекіңді тұтатып,
Нөсерлесең — көкірегіңе бұлт қонып.

Толық

Табиғат

Табиғат неткен қатал ең!
Жапырақ жайса бүрлерді,
Жұлқылап жұлды жел неге?
Ғұмырын қысқа гүлдердің

Толық

Киіктей кең даламды кезіп келем

Киіктей кең даламды кезіп келем,
Тағдырдың тұсауынан безіп келем,
Уақыт — мерген аңшым келеді аңдып,
Ерте оғы тие ме деп сезіктенем.

Толық

Әкемнің ақырғы сөзі

Балаларым — балапандарым,
Аймаңдай айдарыңнан алақандарым
Сипағанын сағынарсыңдар мен жоқта,
Тағдырыңа табынарсыңдар мен жоқта,

Толық

Тәуелсіздік-қазақтың төлқұжаты

Тәуелсіздік-қазақтың төлқұжаты
Тәуелсіздік жолында қаншама жан мерт болды,
Исатай мен Махамбет,оларда үлкен кек болды.
Азаттық үшін аянбай,оққа тосты кеудесін,
Егемендік алу үшін ел алдында серт болды.

Толық

Тұғыры биік қазақ тілі

Тұғыры биік қазақ тілі
Қасиетті қазақ тілі,құдыретіңнен айналдым,
Өз тілімде сөйлесем,қыр гүліндей жайнадым.
Кеудемдегі жүректей болып кеткен дапа тіл,
Өзіңнен шыққан әр сөздің қазанында қайнадым.

Толық

Көш

Елестейді Ұлы көші бабамның,
Елестейді Ұлы көші даламның,
Сағым дала — боз ғалам,
Жан дүниемді қозғаған,

Толық

Күрес

КҮРЕС ЖҮРІП ЖАТЫР,
Жер бетінде,
Жер бетінде,
Жер бетінде,

Толық

Дана халқым осылайша сыр еткен

Дана халқым осылайша сыр еткен,
Туған бірақ ізгі ниет тілекпен;
Жас туралы шежіреге сүйеніп,
Әзіл-шынын жырға қостым жүрекпен.

Толық

Ғұмыр

Ғұмыр жайлы айту үшін әмірін,
Жинап алып жаны бардың бәрінде,
Жер мен көкті жаратушы тәңірің,
Жар салдырып құдіретті ғаламға,

Толық

Паровоздай түйеміз боздап қойып

Паровоздай түйеміз боздап қойып,
Ботасы үйде қалғанын қозғап қойып,
Жарысар жанды нәрсе болмаса да,
Желеді —

Толық

Өң мен түс

Жұмабике, Үрзада әжелеріме
Бір күні әжем менің қатты ауырды,
Ұрлатып ғұмырынан шат дәуірді.
«Қария әлсіз екен» деген хабар

Толық